«Στην επιχειρηματικότητα βρίσκεσαι μέσα σε μια μάχη, που την έχεις επιλέξει εσύ. Χρειάζεται να έχεις πάθος και αφοσίωση. Να ξυπνάς και να κοιμάσαι με την ιδέα και το όραμά σου. Δεν υπάρχει τέλος ημέρας για τον startuper». «Την επιχείρηση δεν μπορείς να την κάνεις ως πάρεργο, ως παράλληλο πρότζεκτ.
Χρειάζεσαι αφοσίωση. Και καλή ομάδα». «Σε έναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα, είναι βασικό να μπορείς να υπηρετείς την αλλαγή, να προσαρμόζεσαι, να ανακαλύπτεις πράγματα, να κάνεις λάθη». «Η επιχειρηματικότητα είναι ένα ωραίο ταξίδι, που όμως έχει πολύ τρέξιμο και χρειάζεται μεγάλη υπομονή».
Με τις φράσεις αυτές, τέσσερις άνθρωποι των επιχειρήσεων μετέφεραν στη φετινή τελετή απονομής των βραβείων του 8ου «Envolve Award Greece», τη δική τους εμπειρία από την πορεία τους στον χώρο, ενόσω «έτρεχε» η διαδικασία ανάδειξης των νικητριών startups μεταξύ των 10 φιναλίστ.
Ποντάροντας στο ίντερνετ, την εποχή που κάποιοι δεν είχαν ακόμα υπολογιστή
Όταν ο δημοσιογράφος και σύμβουλος επικοινωνίας, Φώτης Καρύδας, ίδρυσε εν έτει 2002 μια νεοφυή επιχείρηση που βασιζόταν στα διαφημιστικά έσοδα από το διαδίκτυο, ελάχιστοι πήραν την προσπάθειά του στα σοβαρά. Πολλοί από τους υποψήφιους πελάτες της εταιρείας του – επιχειρηματίες του χώρου του τουρισμού – δεν είχαν καν υπολογιστή στις επιχειρήσεις τους. Έπρεπε λοιπόν πρώτα να παραδώσει ένα μίνι σεμινάριο για το τι ακριβώς είναι το ίντερνετ, πριν τους πείσει να γίνουν πελάτες του. Ταυτόχρονα, μη βρίσκοντας προσωπικό, ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν άνθρωποι με προϋπηρεσία στον κλάδο, χρειάστηκε να επισκεφτεί ο ίδιος χιλιάδες επιχειρήσεις, να κάνει το «last mile» μέχρι την πόρτα τους, για να τις «κερδίσει».
Η καινοτόμος επιχειρηματικότητα, ιδίως όταν ξεκινάς πρώτος για να ανοίξεις μια αγορά, είπε σε συζήτηση με τον Τζίμι Αθανασόπουλο του ομίλου Libra, έχει ανηφόρα: «Πρέπει να έχεις πάθος. Αν δεν το έχεις, είναι αδύνατο να προχωρήσεις. Όταν είσαι startuper δεν υπάρχει τέλος μέρας, δεν υπάρχει νύχτα».
Πρόσθεσε ότι η πορεία του στη δημοσιογραφία, μεταξύ άλλων στο πολεμικό ρεπορτάζ, τον προπόνησε για την επιχειρηματικότητα, καθώς οι δύο χώροι μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά: τον σκληρό ανταγωνισμό, την αδρεναλίνη στα ύψη και τις ατέλειωτες ώρες εργασίας. Όπως στο ρεπορτάζ κυνηγάς την είδηση για να τη βγάλεις πρώτος, έτσι και στην επιχειρηματικότητα θέλεις να είσαι ο πρώτος που θα βελτιώσεις ένα προϊόν, σημείωσε και πρόσθεσε ότι ο άνθρωπος που έχει πάθος, μπορεί να δημιουργήσει τα πάντα από το τίποτα. «Βρίσκεται μέσα σε μια μάχη που έχεις επιλέξει» είπε χαρακτηριστικά.
Ως προς τις απογοητεύσεις που παρουσιάζει ο δρόμος της επιχειρηματικότητας, κάλεσε τους/τις επιχειρηματίες να αναπτύξουν νοοτροπία πρωταθλητή, γιατί ο πρωταθλητής μπορεί να νικηθεί, αλλά δεν απογοητεύεται. Σχετικά με το αν ένας/μια startuper πρέπει να μοιράζεται ανοιχτά την ιδέα του, διατύπωσε την εκτίμηση ότι καλό είναι να προχωρά γρήγορα στην εφαρμογή της, καθώς, όσο την κρατάει κρυφή, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να την/τον προλάβει κάποιος άλλος. Επιπλέον, όταν η ιδέα βγαίνει προς τα έξω, είναι σαν ο επιχειρηματίας να κοιτάζεται στον καθρέφτη – και τότε ίσως συνειδητοποιήσει πως η ιδέα του δεν είναι τελικά τόσο καλή. «Όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα μπούμε στον δρόμο να κάνουμε κάτι άλλο» συνόψισε.
Υπηρετώντας την αλλαγή
Για τη Μυλαίδη Στούμπου της Microsoft, η επιτυχία στο επιχειρείν στον σημερινό, ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη δυνατότητα προσαρμογής στην αλλαγή: «Σε μια περίοδο που ο κόσμος αλλάζει γρήγορα, ένα κύριο ζητούμενο είναι να υπηρετούμε την αλλαγή, να προσαρμοζόμαστε, να ανακαλύπτουμε πράγματα, να κάνουμε λάθη και να μαθαίνουμε από αυτά» σημείωσε και πρόσθεσε, ότι αν έχει να προτείνει κάτι, ειδικά στις γυναίκες, αυτό είναι να αναπτύξουν μεγαλύτερη διεκδικητικότητα και αυτοεκτίμηση.
Στο ερώτημα ποιες είναι σήμερα οι ευκαιρίες για τις startup, απάντησε ότι ζούμε μια κοσμογονία, καθώς τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, με την πανδημία, ολόκληροι κλάδοι αναδιαμορφώθηκαν και αναδιαρθρώθηκαν, ενώ και το ίδιο το κράτος ανασχηματίστηκε και οργανισμοί αυτοματοποιήθηκαν σε χρόνο- ρεκόρ. Στο σκηνικό αυτό, είπε, οι ευκαιρίες είναι πολλές, μέσω των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία, αλλά και του γεγονότος ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να δουλέψει από οπουδήποτε, συνεπώς και στην Ελλάδα, που είναι μια πολύ όμορφη – και για αυτό ελκυστική για τους ψηφιακούς νομάδες – χώρα.
Η κα Στούμπου πρόσθεσε ότι η Ελλάδα εξελίσσεται σε πόλο έλξης επενδύσεων, αναφέροντας ενδεικτικά τις δύο της Microsoft (κέντρα δεδομένων και εξαγορά της Softomotive), το ψηφιακό κέντρο της Pfizer στη Θεσσαλονίκη, τη Cisco και την εξαγορά της InstaShop από τη Delivery Hero. «Η Ελλάδα μπαίνει στο κάδρο της καινοτομίας» σημείωσε και πρόσθεσε πως στόχος δεν είναι να εξάγουμε ανθρώπινο ταλέντο, αλλά καινοτομία.
Ως προς το αν οι μεγάλες επιχειρήσεις μπορούν να εμπνευστούν σε κάτι από τις startup, αναφέρθηκε στο πάθος των startupers, στην ευελιξία τους, αλλά και στη δυνατότητά τους να αποτυγχάνουν γρήγορα ή ακόμα και συχνά (fail fast, fail often) και να σηκώνονται ξανά. Όπως είπε, οι μεγάλες επιχειρήσεις, όπως και τα μεγάλα πλοία, «στρίβουν» μεν δύσκολα, αλλά μπορούν να το κάνουν εμπνεόμενες από την κουλτούρα των startup. Ενδεικτικά ανέφερε την περίπτωση επιχείρησης που στράφηκε στην παραγωγή αντισηπτικών όταν ξέσπασε η Covid-19.
Δεν μπορείς να είσαι επιχειρηματίας και να σε καταβάλλει ο φόβος
Κατά την Marina Hatsopoulos της Levitronix Technologies, επενδυτική άγγελο και συνιδρύτρια μιας από τις πρώτες εταιρείες στον τομέα της τρισδιάστατης εκτύπωσης το «μακρινό» 1994, όταν ήταν ακόμα μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ΜΙΤ, η επιχειρηματικότητα δεν μπορεί να είναι πάρεργο.
Στο ερώτημα «πώς φτάνει η έρευνα στην αγορά;» απάντησε πως, ενώ στην Ελλάδα παράγεται πολλή έρευνα στα πανεπιστήμια, αυτή δεν αξιοποιείται εμπορικά, παρότι αυτό θα ήταν μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα. Όπως χαρακτηριστικά είπε, για να φτάσει αυτή η έρευνα ως προϊόν στην αγορά, χρειάζεται μεταξύ άλλων μια αφοσιωμένη ομάδα – όχι ένας καθηγητής που θα ασχολείται τα Σαββατοκύριακα. «Χρειάζεται μια ομάδα φοιτητών που θα αποφασίσουν ότι αυτό θέλουν να κάνουν στα επόμενα δέκα χρόνια της ζωής τους», φοιτητές και φοιτήτριες που ιδεατά θα έχουν κάποια γνώση της αγοράς, πρόσβαση σε χρηματοδότηση, αλλά πάνω από όλα αφοσίωση. «Να είναι αφοσιωμένοι σε αυτό, να μην το κάνουν σαν πάρεργο ή παράλληλο πρότζεκτ» είπε και πρόσθεσε ότι πολλές φορές απαιτείται χρόνος για να «μαζέψει» κάποιος αρκετή αποφασιστικότητα, ώστε να αφοσιωθεί σε κάτι με τέτοιο τρόπο.
Οσον αφορά τις γυναίκες και την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας της τεχνολογίας, είτε ως επιχειρηματίες, είτε ως ερευνήτριες, είτε ως διοικητικά στελέχη, τόνισε: «Μη φοβόσαστε. Δεν μπορείς να είσαι επιχειρηματίας και να σε καταβάλλει ο φόβος. Δεν υπήρξε ποτέ καλύτερη εποχή στον κόσμο για να ασχοληθεί μια γυναίκα με την τεχνολογία. Οι γυναίκες είναι απαραίτητες, π.χ. στα διοικητικά συμβούλια έχουν ζήτηση και υπάρχει έλλειψη».
Τη δική του εμπειρία από τη διαδρομή του στον χώρο της επιχειρηματικότητας παρουσίασε ο Χρήστος Σπαθαράκης, συνιδρυτής και CEO της Ferryhopper, διηγούμενος πώς όταν η εταιρεία του βγήκε στον «αέρα», η κατάσταση στην αγορά ήταν πολύ διαφορετική σε σχέση με σήμερα και η Ferryhopper είχε πολύ μικρό leverage (μόχλευση). Χαρακτήρισε την επιχειρηματικότητα ως ένα ωραίο ταξίδι, που όμως έχει πολύ τρέξιμο και απαιτεί πολλή υπομονή._
