Μπορεί την επικαιρότητα να καλύπτει η πρόοδος της κτηματογράφησης του 63% της χώρας που τρέχει τους τελευταίους μήνες, όμως, όπως αποκαλύπτει το economix.gr, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στις περιοχές του υπόλοιπου 33%, κυρίως όπου λειτουργεί Κτηματολόγιο.
Και αυτό γιατί χιλιάδες πολίτες έχουν ήδη ταλαιπωρηθεί και εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται από μια θεσμική επιλογή του παρελθόντος που έγινε όταν η κτηματογράφηση της χώρας ήταν ακόμη στα σπάργανα.
Και αυτή αφορά τις αναγκαίες διορθώσεις, κυρίως μικρές, όταν χρειάζονται να γίνουν (πχ σε μια μεταβίβαση ακινήτου όπου διαπιστώνεται μια διαφορά, για παράδειγμα, εκατοστών, σε ένα οικόπεδο).
Η διαδικασία μέχρι σήμερα, που ταλαιπωρεί τους πολίτες, προβλέπει να ζητείται διόρθωση της κτηματολογικής εγγραφής, η οποία περιέχει με ακρίβεια και γεωγραφικές συντεταγμένες τα ακριβή όρια των οικοπέδων.
Άλλωστε, αν κάποιος δει από μέσα τον χάρτη του Κτηματολογίου θα διαπιστώσει, λόγω ακριβώς των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στις αποτυπώσεις γειτονικών ιδιοκτησιών, ότι υπάρχουν πολλές φορές αρκετά τετραγωνικά εκατοστά που δεν έχουν ιδιοκτήτη, δηλαδή τα όρια του ενός με το άλλο οικόπεδο απέχουν μεταξύ τους σε κάποια σημεία…
Αυτό δεν δημιουργεί στην πραγματικότητα ουσιαστικό πρόβλημα (τα λύνει η ζωή αυτά τα απλά θέματα) αλλά σε επίπεδο τεχνικό (τοπογραφικά σχέδια) και νομιμότητας (συμβολαίων), δεν επιτρέπεται να υπάρχει διαφορά, σύμφωνα με το νόμο.
Το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι η διόρθωση σε περιοχές που έχει ολοκληρωθεί το Κτηματολόγιο είναι μια «βαριά» διαδικασία, διότι θεωρείται ότι η κτηματογράφηση, μόλις τελειώσει, γίνεται οριστική.
Έτσι λοιπόν ο νομοθέτης έχει επιλέξει η διόρθωση να γίνεται μόνο από το ίδιο το Κτηματολόγιο. Μάλιστα, μπορεί ο πολίτης να καταθέτει αίτηση στο κτηματολογικό γραφείο της περιοχής του (με σχέδια, δικαιολογητικά κλπ) για μια διόρθωση μερικών εκατοστών, αλλά αυτή γίνεται ΜΟΝΟ κεντρικά, στην κεντρική υπηρεσία του Κτηματολογίου.
Ο λόγος ήταν η διασφάλιση της ακεραιότητας των στοιχείων της κτηματογράφησης αλλά δεν είχε υπολογιστεί σωστά ο όγκος που θα προέκυπτε. Επειδή, ιδίως στις παλαιές κτηματογραφήσεις, υπάρχουν πολύ συχνά τέτοιες αποκλίσεις, τους τελευταίους μήνες, όπου υπάρχουν μεταβιβάσεις ακινήτων με διορθώσεις, παρουσιάζονται μεγάλες καθυστερήσεις.
Και αυτό γιατί σήμερα στο Κτηματολόγιο υπάρχουν μόλις 4-5 υπάλληλοι που μπορούν (έχουν δικαίωμα) να εκτελέσουν αυτές τις εργασίες, όταν οι αιτήσεις είναι χιλιάδες. Και η διόρθωση παίρνει χρόνο, διότι πρέπει να γίνει πάνω στον χάρτη, με βάση ψηφιακό αρχείο που έχει ετοιμάσει ένας μηχανικός – συνήθως τοπογράφος.
Αλλά παρότι είναι ηλεκτρονική η διόρθωση, δεν είναι αυτόματη, γίνεται σχεδόν «με το χέρι» και χρειάζεται προσωπική ενασχόληση εκατοστό – εκατοστό πολλές φορές.
Αυτό οδηγεί σήμερα, πολλές φορές σε καθυστερήσεις μηνών.
Δεν είναι εξαίρεση, λένε πηγές της αγοράς στο economix – αλλά και σύμφωνα με συγκεκριμένες μαρτυρίες ιδιοκτητών, να χρειάζονται 3-4, ακόμη και 5 μήνες σε μερικές περιπτώσεις, για να τελειώσει η διόρθωση. Και στο μεσοδιάστημα, καθώς δεν υπάρχει έγκριση κτηματολογική εγγραφή δεν μπορεί να προχωρήσει η μεταβίβαση.
Λόγω των καθυστερήσεων μάλιστα, έχει ξεκινήσει και πάλι το αιώνιο μοτίβο της χώρας: η αναζήτηση «γνωστού για «εξυπηρέτηση» στο Κτηματολόγιο. Αυτές οι «εξυπηρετήσεις«, που κανείς δεν μαθαίνει, ίσως και να εξηγούν γιατί ορισμένοι υπηρεσιακοί παράγοντες στο Ελληνικό Κτηματολόγιο αντιδρούν στις προτάσεις για οριστική επίλυση του προβλήματος…
Τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα σε ορισμένες, λίγες, οριακές περιπτώσεις που οι μικροδιαφορές μπορεί να επηρεάζουν τα πολεοδομικά και άλλα μεγέθη μιας ιδιοκτησίας, πχ την απόσταση από το όριο του οικοπέδου για μια οικοδομή, την αρτιότητα, τα τετραγωνικά που βγάζουν οι συντελεστές κλπ. οι οποίες μπορεί ακόμη και να ακυρώσουν μια αγοροπωλησία όταν ανακαλυφθούν.
Η λύση
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ότι προωθεί την άμεση στελέχωση του Κτηματολογίου με προσωπικό, αλλά αυτό δεν θα λύσει το πρόβλημα, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία θα ασχοληθεί με την τρέχουσα κτηματογράφηση και την ολοκλήρωσή της.
Άλλωστε, στο πλαίσιο της ψηφιακής διακυβέρνησης, μια διόρθωση θα έπρεπε να ολοκληρώνεται σε μία ημέρα ή το πολύ σε 2-3 αν χρειάζονταν περισσότερος έλεγχος. Σε πιο δύσκολες περιπτώσεις μόνο λίγο παραπάνω.
Με το σημερινό σύστημα, αυτό θα σήμαινε μερικές εκατοντάδες υπάλληλοι του Κτηματολογίου να ασχολούνταν μόνο με αυτό, πράγμα αδύνατο με τους δεδομένους περιορισμούς του έργου και της χώρας.
Για αυτό το ΤΕΕ και οι αρμόδιοι φορείς πρότειναν και η κυβέρνηση επέλεξε να προωθήσει τον θεσμό του Διαπιστευμένου Μηχανικού στο Κτηματολόγιο, όπως άλλωστε ήδη έχει προβλέψει η νομοθεσία ότι μπορεί να γίνει αλλά δεν έχει μέχρι σήμερα ενεργοποιηθεί.
Τι θα κάνει ο Διαπιστευμένος Μηχανικός;
Αφού ο ίδιος έχει ορισμένα απαραίτητα προσόντα (για παράδειγμα συγκεκριμένες σπουδές και εμπειρία) θα πιστοποιείται από την Πολιτεία ως ειδικός διαπιστευμένος μηχανικός για το Κτηματολόγιο και με δική του ευθύνη θα γίνονται αυτές οι αναγκαίες αλλαγές στην κτηματογράφηση.
Ο μηχανικός αυτός θα είναι ελεύθερος επαγγελματίας και όχι δημόσιος υπάλληλος, αλλά θα ασκεί δημόσια εξουσία κατ’ ανάθεση, όπως για παράδειγμα γίνεται σήμερα με τους ελεγκτές δόμησης που ελέγχουν τις οικοδομές και βγάζουν τα πορίσματα ελέγχου.
Σε αυτό υπάρχουν ορισμένες εσωτερικές αντιδράσεις στο Κτηματολόγιο, από ανθρώπους που θεωρούν ότι πρέπει ό,τι αφορά το Κτηματολόγιο να γίνεται από το Δημόσιο.
Όμως η νομοθεσία το προβλέπει ήδη, με αυτόν τον τρόπο έχουν λύσει το ίδιο πρόβλημα άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, και η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει το έργο.
Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός έχει αναγάγει το θέμα της καθιέρωσης του Διαπιστευμένου Μηχανικού στο Κτηματολόγιο σε σημείο αιχμής για τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται.
Μπορεί, όπως έχουμε παρουσιάσει αναλυτικά, οι βασικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί το ΤΕΕ να αφορούν πληροφοριακά συστήματα (Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης, Εθνικό Μητρώο Υποδομών, Ψηφιακή Τράπεζα Γης) άλλα όλες πατούν πάνω στο ψηφιακό υπόβαθρο του Κτηματολογίου και χρειάζεται αυτό να ολοκληρωθεί και να λειτουργεί απρόσκοπτα για να ολοκληρωθούν λειτουργικά και οι άλλες μεταρρυθμίσεις.
Επιπλέον, σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει ο Πρόεδρος του ΤΕΕ, δεν είναι δυνατόν σήμερα στη χώρα, την ώρα που η κυβέρνηση ομνύει στην ανάπτυξη και προσπαθεί με δεκάδες τρόπου να απλοποιήσει το θεσμικό πλαίσιο, την αδειοδότηση, και να προσελκύσει επενδύσεις στην πραγματική οικονομία, να χρειάζονται 3,4 ή 5 μήνες για να μεταβιβαστεί ένα ακίνητο.
Και αυτό αφορά τόσο τις μεγάλες επενδύσεις όσο και κάθε μικροϊδιοκτησία, τόνισε χαρακτηριστικά. Μάλιστα, επειδή στα μεγάλα ακίνητα, εντός ή, κατά κανόνα, εκτός σχεδίου, οι ιδιοκτήτες φροντίζουν συνήθως για την ακριβή αποτύπωση, τα προβλήματα είναι λιγότερα σε σύγκριση με χιλιάδες μικρές ιδιοκτησίες που όλοι έχουν ανά τη χώρα.
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Πανελληνίου Συλλόγου Αγρονόμων Διπλωματούχων Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Μιχάλη Καλογαννάκη, όσον αφορά την διόρθωση του Εθνικού Κτηματολογίου, στις περιοχές που έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση, είτε λόγω λαθών, είτε λόγω αλλαγών που ζητά ο ιδιοκτήτης, η λύση μπορεί να δοθεί από τον θεσμό του Διαπιστευμένου Τοπογράφου Μηχανικού, η οποία υπάρχει και λειτουργεί διεθνώς.
Σήμερα για αυτές τις αλλαγές, χρειάζεται αρκετός χρόνος (ο οποίος κυμαίνεται από 4 έως 6 μήνες) κατά τον οποίο το ακίνητο «δεσμεύεται» ή δημιουργούνται στρεβλώσεις και εικονική πραγματικότητα στις πληροφορίες που διατηρεί το κτηματολόγιο.
Η αλήθεια είναι ότι, το ΝΠΔΔ Ελληνικό Κτηματολόγιο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο βάρος αυτό, αλλά ούτε και πρέπει, σημειώνει. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, ο Διαπιστευμένος Τοπογράφος Μηχανικός εγγυάται, για λογαριασμό του κράτους, την έγκαιρη και έγκυρη αλλαγή της γεωχωρικής βάσης του κτηματολογίου. Είναι κατά κάποιο τρόπο, ο «τεχνικός ή γεωμετρικός» συμβολαιογράφος.
Το 2013, θεσμοθετήθηκε στην χώρα μας, αλλά ποτέ δεν λειτούργησε λόγω της μη έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος που απαιτούνταν. Είναι άλλη μία καλή πρακτική, που αργούμε να υιοθετήσουμε. Μια πρακτική που διεθνώς έχει οδηγήσει σε εκμηδένιση των δικαστικών προσφυγών και μειώνει τον χρόνο των απαιτούμενων αλλαγών, ενώ βελτιώνει την ποιότητα των αλλαγών που διατηρεί το κτηματολόγιο. Στην Γερμανία, λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων αυτών, οδηγείται στα δικαστήρια, ενώ η διαδικασία διαρκεί κατά μέσο όρο 1 με 2 μήνες. Είναι μία εξωδικαστική λύση, ενώ το δημόσιο διατηρεί την εποπτεία της διαδικασίας, χωρίς να επιβαρύνεται με φόρτο που δεν χρειάζεται.
Ο αρμόδιος για τη χωροταξία και το Κτηματολόγιο Υφυπουργός Δημήτρης Οικονόμου είχε δηλώσει, στο πλαίσιο των εξαγγελιών για την επίσπευση και ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, με δεκάδες αλλαγές που δρομολογούνται ότι μία από τις δέσμες μέτρων που προχωρούν άμεσα «αφορά την ενίσχυση της συνεργασίας του Ελληνικού Κτηματολογίου με επαγγελματίες που είναι απαραίτητοι για την επιτυχή ολοκλήρωση του. Για αυτό, δημιουργείται Μητρώο διαπιστευμένων μηχανικών για τη στήριξη του μετασχηματισμού του Κτηματολογίου. Σχεδιάζεται σε συνεργασία με το ΤΕΕ η υλοποίηση του θεσμού του διαπιστευμένου μηχανικού για το Κτηματολόγιο, που ισχύει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και έχει ήδη προβλεφθεί νομοθετικά, χωρίς όμως να έχει υλοποιηθεί ως σήμερα. Το Μητρώο θα βελτιώσει αισθητά την εξυπηρέτηση του πολίτη καθώς θα επιταχυνθούν σημαντικά οι διαδικασίες. Η υλοποίηση του δρομολογείται για το πρώτο εξάμηνο του 2020.»
Ο διαπιστεύμενος μηχανικός είναι απαραίτητος για τις νέες υπηρεσίες του Κτηματολογίου
Σημειώνουμε ότι η εμπλοκή των μηχανικών, και ιδίως των διαπιστευμένων, στο έργο του Κτηματολογίου, είναι απαραίτητη για να ξεμπλοκάρουν, πρακτικά, δεκάδες διαδικασίες, καθώς ο φορέας δεν έχει το προσωπικό να ανταποκριθεί σε τόσο μεγάλο φόρτο.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με την ηγεσία του ΥΠΕΝ πρόκειται να εισαχθούν στη καθημερινότητα του Κτηματολογίου νέες ψηφιακές υπηρεσίες που χρειάζονται τόσο υποδομές όσο κυρίως ανθρώπινο δυναμικό για να προχωρήσουν.
Ενδεικτικά, οι νέες ψηφιακές υπηρεσίες που εισάγονται είναι:
Πρώτον, η παραγγελία, πληρωμή και χορήγηση πιστοποιητικών από τα Κτηματολογικά Γραφεία του Φορέα θα γίνεται πλέον ηλεκτρονικά. Με αυτόν τον τρόπο εξοικονομείται χρόνος και χρήματα για τους πολίτες. Σήμερα τα παραπάνω γίνονται μόνο στα κατά τόπους Γραφεία και ο πολίτης πρέπει να πάει και να στηθεί στην ουρά. Ο χρόνος υλοποίησης της υπηρεσίας προβλέπεται για το πρώτο δίμηνο του 2020.
Δεύτερον, η υποβολή συμβολαίων στα Γραφεία του Φορέα από τον συμβολαιογράφο, θα γίνεται πλέον ηλεκτρονικά και χωρίς εμπλοκή του πολίτη. Και με αυτήν την νέα ψηφιακή υπηρεσία οι πολίτες γλιτώνουν χρόνο και χρήματα καθώς σήμερα η διαδικασία αυτή γίνεται μόνο αυτοπροσώπως στα κατά τόπους Γραφεία. Ο χρόνος υλοποίησης προσδιορίζεται για το πρώτο τετράμηνο του 2020.
Τρίτον, η ηλεκτρονική υποβολή λοιπών πράξεων (δικαστικών αποφάσεων, κα) στα Γραφεία του Φορέα από τον δικηγόρο ή δικαστικό επιμελητή, χωρίς εμπλοκή του πολίτη. Σήμερα η εν λόγω διαδικασία γίνεται μόνο στα Γραφεία και με αυτοπρόσωπη παρουσία του πολίτη, κάτι που πλέον δεν θα χρειάζεται. Ο χρόνος υλοποίησης προσδιορίζεται για το πρώτο τετράμηνο 2020.
Τέταρτον, η ηλεκτρονική- εξ αποστάσεως έρευνα στα κτηματολογικά στοιχεία για όλες τις περιοχές που έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση. Σήμερα αυτό συμβαίνει μόνο στα Κτηματολογικά Γραφεία και με φυσική παρουσία. Ως χρόνος υλοποίησης ορίζεται το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους.
Πέμπτον, ο προδικαστικός έλεγχος που θα γίνεται πλέον ηλεκτρονικά, καθώς θα δίνει πλέον τη δυνατότητα απευθείας σύνδεσης της εργασίας του μηχανικού με τη λειτουργούσα βάση του Κτηματολογίου. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται άμεση πληροφόρηση, κάτι που στο παρελθόν ήθελε μήνες, καθυστερώντας την υλοποίηση δικαστικών αποφάσεων σε περιπτώσεις αγωγών που αφορούσαν χωρικές μεταβολές. Αποτελεί ουσιαστικά ένα σημαντικό βήμα στον δρόμο προς την υλοποίηση του ενιαίου ψηφιακού χάρτη.
Ο Δημήτρης Οικονόμου δήλωσε πρόσφατα ότι: για όλες τις παραπάνω ψηφιακές υπηρεσίες πρόκειται να εκδοθούν άμεσα Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις το αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα. Θέλουμε το Κτηματολόγιο για εξυπηρετεί πρωτίστως τον πολίτη, χωρίς ταλαιπωρία και περιττά έξοδα. Παράλληλα στόχος μας είναι χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες για τον πολίτη σήμερα να αντικατασταθούν από το πάτημα ενός κουμπιού αύριο. Ενισχύοντας την διαφάνεια μεταξύ των συναλλαγών και μειώνοντας τα λειτουργικά κόστη για το ίδιο το Ελληνικό Κτηματολόγιο».
