Του Θοδωρή Καραουλάνη
Στην τελική ευθεία φαίνεται ότι μπαίνουν οι αλλαγές στο φορο-νομοσχέδιο Χατζηδάκη, υπό την πίεση του Μεγάρου Μαξίμου, όπου έγινε σχετική σύσκεψη.
Από τη μία πλευρά οι αιτιάσεις και εμπνεύσεις του ΥΠΟΙΚ αποδομήθηκαν από τα βάσιμα επιχειρήματα της αγοράς (διαβάστε εδώ και εδώ ορισμένα βασικά από αυτά). Παράλληλα στη δημόσια διαβούλευση που έκανε το ΥΠΟΙΚ αναδείχθηκαν σημαντικά προβλήματα και αδικίες για συγκεκριμένους κλάδους που προκύπτουν από τις αρχικές εμπνεύσεις του ΥΠΟΙΚ. Μάλιστα η συμμετοχή των πολιτών στη διαβούλευση ήταν πολύ σημαντική, χαρακτηριζόμενη ήδη ως τσουνάμι, καθώς κατατέθηκαν 2.833 σχόλια (με περισσότερα από τα μισά να αφορούν αποκλειστικά το νέο τρόπο φορολόγησης αυτοαπασχολούμενων), προκαλώντας το εξής ρεκόρ: σχεδόν το 8% των συνολικών σχολίων για όλα τα νομοσχέδια στο opengov αφορά το φορονομοσχέδιο Χατζηδάκη – Θεοχάρη!
Από την άλλη πλευρά, η πίεση στο ΥΠΟΙΚ σε πολιτικό επίπεδο έγινε αφόρητη τις τελευταίες ημέρες. Οι τοποθετήσεις των φορέων των αυτοαπασχολούμενων, η απόρριψη από την κοινωνία (και τα γέλια για την καταπόλεμηση της φοροδιαφυγής, που ευαγγελίζεται το ΥΠΟΙΚ), τα επιχειρήματα από λογιστές και επιχειρηματίες, οι αντιδράσεις βουλευτών και η πολιτική κάλυψη του Αντώνη Σαμαρά στην απαίτηση για αλλαγές δημιούργησαν ασφυκτικό πλαίσιο για την πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΙΚ που διαλαλούσε επί εβδομάδες ότι «δεν θα κάνουμε πίσω στη μάχη για τη φοροδιαφυγή» απορρίπτοντας κάθε κρίσιμη αλλαγή και συζητώντας μόνο επουσιώδεις αλλαγές. Αλλά μετά τις καμπάνες που ακούστηκαν το τελευταίο πενθήμερο, το ΥΠΟΙΚ αναγκάστηκε, υπό την πίεση του Μεγάρου Μαξίμου, να εξετάσει επί της ουσίας αλλαγές στο προετοιμαζόμενο σύστημα τεκμαρτού υπολογισμού κερδών και εισοδήματος 750 χιλιάδων φορολογουμένων και αγνώστου αριθμού προσωπικών εταιρειών.
Οι αλλαγές που εξετάζονται
Υπό το βάρος των αντιδράσεων, η κυβέρνηση συνολικά εξετάζει το ενδεχόμενο οι διατάξεις του νομοσχεδίου να περιλαμβάνει μείωση του τέλους επιτηδεύματος σε μεγάλο ύψος συνολικά για όλους. Αυτό, αν και κοστίζει στον προϋπολογισμό για το 2023-2024, θα αποτελέσει κρίσιμο επιχείρημα στη Βουλή και υπεράσπιση του προφίλ της κυβέρνησης και του προγραμματικού λόγου της ΝΔ. Αλλά η ουσία κρύβεται σε άλλα σημεία…
Η βασική αιτίαση που ακόμη εξετάζει η ηγεσία του ΥΠΟΙΚ αν θα περιληφθεί ή όχι στο νομοσχέδιο είναι η δυνατότητα να υπολογίζονται και να αφαιρούνται (σε βάθος τριετίας ή πενταετίας) οι ζημιές μιας χρήσης, όπως ισχύει μέχρι σήμερα και θα εξακολουθεί να ισχύει για όλες τις κεφαλαιουχικές εταιρείες – αλλά όχι για τους αυτοαπασχολούμενους. Το ΥΠΟΙΚ επιμένει ότι με πιθανό «μαγείρεμα» εξόδων, πολλές μικρές επιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν. Από το Μέγαρο Μαξίμου όμως τους επισημαίνουν ότι αφενός αυτό, αν γίνεται, ισχύει μέχρι 31/12 καθώς από 1/1 ο συνδυασμός της υποχρεωτικότητας του mydata για κάθε δαπάνη σε συνδυασμό με την καθιέρωση ποινών για μη διαβίβαση δεδομένων κλείνει την όποια πόρτα υπήρχε. Αφετέρου το «μαγείρεμα» δεν διευκολύνεται ή εμποδίζεται από την ιδιοκτησιακή μορφή της επιχείρησης (ατομική, ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, ΑΕ κλπ) αλλά από την κατηγορία βιβλίων και στοιχείων που τηρεί (Α-Β, απλογραφικά ή διπλογραφικά κλπ). Οι τελικές αποφάσεις για το συγκεκριμένο μέτρο αναμένονται με την κατάθεση του νομοσχεδίου.
Από εκεί και πέρα, το ΥΠΟΙΚ προσπαθεί ξανά να ελιχθεί για την ίδια την καθιέρωση του τεκμαρτού κέρδους – εισοδήματος, με την έμπνευση να μπορεί ο φορολογούμενος να προσφεύγει στην ΑΑΔΕ για πλήρη φορολογικό έλεγχο, αν δεν θέλει να φορολογηθεί με τον τεκμαρτό τρόπο. Ωστόσο, χωρίζοντας με κάθε λογική, το ΥΠΟΙΚ προκρίνει ο έλεγχος να γίνεται σε βάθος 5ετίας όταν ο τεκμαρτός τρόπος αφορά ένα έτος – προκειμένου, πασίδηλα, να αποθαρρύνει κάθε διάθεση αποφυγής της τεκμαρτής φορολόγησης. Άλλωστε όλοι γνωρίζουν ότι αν μπλέξεις με έλεγχο από την εφορία δεν γλιτώνεις ποτέ με λιγότερο από 3-5 χιλιάρικα πρόστιμο κατ’ ελάχιστον, αφού μέχρι και η διόρθωση ενός αριθμού, μια μουτζούρα ή ένα blanco στα βιβλία και στοιχεία αποτελεί αυτοτελές εύρημα ελέγχου και αυτοτελές πρόστιμο. Στην αγορά «τραβάνε τα μαλλιά τους» με την έμπνευση του ΥΠΟΙΚ, η οποία όπως γράψαμε ήδη σε άλλο ρεπορτάζ, προκαλεί «επιστροφή στο παρελθόν» των προσωπικών επαφών με τον «έφορα» και της υποκειμενικής κρίσης του κάθε ελεγκτή. Υπενθυμίζουμε ότι για δεκαετίες οι παλιές εφορίες που διενεργούσαν ελέγχους και διαφέντευαν την επιχειρηματικότητα κάθε περιοχής αναδεικνυόταν σταθερά στην 1η ή 2η θέση κάθε έρευνας και δείκτη διαφθοράς που αφορούσε τη χώρα μας. Το Μέγαρο Μαξίμου πιέζει το ΥΠΟΙΚ αφενός ο έλεγχος να γίνεται σε μέγιστο βάθος τριετίας (αν και αντιδρά η ΑΑΔΕ για λόγους παραγραφής υποθέσεων στην πενταετία) και αφετέρου η διαδικασία να είναι απρόσωπη, μη τοπικά προσδιορισμένη (να μη γίνεται από τις ΔΟΥ) και ηλεκτρονική. Είναι άγνωστο ακόμη που θα καταλήξει η διελκυστίνδα αυτή, ωστόσο το ζήτημα αυτό είναι πιθανόν, αν θεσμοθετηθεί λάθος, να ακυρώσει το συνολικό μεταρρυθμιστικό και εκσυγχρονιστικό προφίλ της κυβέρνησης που έχει βασιστεί εν πολλοίς στον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Μια ακόμη αλλαγή που εξετάζει το ΥΠΟΙΚ είναι η μείωση των συντελεστών προσαύξησης του τεκμαρτού εισοδήματος για όσους αυτοαπασχολούμενους δηλώνουν εισόδημα από 15 ως 30 χιλιάδες. Αφενός διότι δύσκολα για αυτούς στέκεται επικοινωνιακά και στην κοινωνία το επιχείρημα της οργανωμένης φοροδιαφυγής αφού δηλώνουν ήδη σεβαστά κέρδη (ειδικά όσοι είναι αυτοαπασχολούμενοι χωρίς προσωπικό) και αφετέρου γιατί η επιβάρυνση που προβλέπεται από τις αρχικές διατάξεις κρίνεται βαριά συγκριτικά.
Πιέσεις και κατάθεση νομοσχεδίου
Το ΥΠΟΙΚ, θέλοντας και μη, άνοιξε επίσης την πόρτα σε επιμέρους εξαιρέσεις και ειδικές ρυθμίσεις για κλάδους με ειδικά χαρακτηριστικά (όπως διαρρέουν κυλικεία, εποχικά ή και τουριστικά καταστήματα κλπ) για τα οποία οι εκπρόσωποι τους ζητούν πολλά και διάφορα αλλά κανείς δεν εξηγεί τί και πως ακριβώς στην κοινωνία και τους άλλους επαγγελματίες. Σε περίπτωση που ανοίξει τέτοιος δρόμος στο νομοσχέδιο που θα κατατεθεί, το ΥΠΟΙΚ θα είναι ανοιχτό σε δεκάδες πιέσεις από άλλους κλάδους μέσω των βουλευτών που θα καταθέτουν αιτήματα, ακόμη και τροπολογίες, κατά τη συζήτηση στη Βουλή.
Το ΥΠΟΙΚ διαρρέει ότι θα προχωρήσει άμεσα στις αλλαγές και το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή άμεσα και σίγουρα μέσα στην εβδομάδα ώστε να ψηφισθεί μέσα στον Δεκέμβριο. Βέβαια κάτι τέτοιο αποτελεί παραδοχή του ΥΠΟΙΚ ότι παραβαίνει το νόμο (που το υποχρεώνει να λάβει υπόψιν τις παρατηρήσεις της διαβούλευσης, να τις καταγράψει σε ειδικό έντυπο προς τη Βουλή και να τις σχολιάσει) και βλέπει τη δημόσια διαβούλευση ως καθαρά ρποσχηματική: ποιος μπόρεσε να διαβάσει, να αξιολογήσει, να σχολιάσει και εν τέλει να εισηγηθεί και ποιος να αποφασίσει για τα 2.833 σχόλια που κατατέθηκαν; Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για το ΥΠΟΙΚ….
