Η ανάπτυξη της αγοράς των ακινήτων μπορεί να εξασφαλίσει σημαντικά, σταθερά και σε μακροχρόνια βάση έσοδα για το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτή, να μειώσει το ύψος του δημοσίου χρέους και να συνεισφέρει καθοριστικά στην αναπτυξιακή δυναμική των τοπικών κοινωνιών και συνολικά της ελληνικής οικονομίας.
Αυτό επεσήμανε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κατά την εναρκτήρια ομιλία του στο 23ο συνέδριο της Prodexpo για τον κλάδο της ακίνητης περιουσίας.
Σύμφωνα με τον υπουργό, πλέον η αγορά βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο, αφού, έχοντας αφήσει οριστικά πίσω μία δεκαετία οικονομικής κρίσης, καλείται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, με κυριότερη, φυσικά τη σημαντική αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και κατ’ επέκταση του κόστους κατασκευής εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Παράλληλα, είπε ότι η αναζήτηση και η στελέχωση της αγοράς με εξειδικευμένο τεχνικό και εργατικό δυναμικό, καθώς και η ανάγκη για άμεση προσαρμογή στα νέα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί από τις διαδοχικές κρίσεις αλλά και από τη μετάβαση σε μία πιο πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη, αναμένεται να καθορίσουν την εικόνα του κατασκευαστικού κλάδου τα επόμενα έτη.
Όπως ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών, από την πλευρά της κυβέρνησης είμαστε αποφασισμένοι, παρά τα εμπόδια, να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τον κλάδο μέσα από μόνιμες μειώσεις φόρων, ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και στοχευμένες παρεμβάσεις, εκμεταλλευόμενοι και τους σημαντικούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ. Ενώ, από την πλευρά τους οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις του κλάδου καλούνται να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά τη στήριξη που τους παρέχει το κράτος, να επιδείξουν προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα και να επενδύσουν πάνω στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
Σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα, ο κλάδος των ακινήτων ζημιώθηκε σημαντικά κατά την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, εξαιτίας και της υπερφορολόγησης των περασμένων ετών. Κάτι που αποτυπώθηκε στη δραματική πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας σε εκείνη την περίοδο, με την κατασκευή των νέων ακινήτων να σημειώνει διαδοχικά αρνητικά ρεκόρ.
Στη συνέχεια, ανέφερε αναλυτικά τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η κυβέρνηση και οι οποίες, όπως είπε, οδήγησαν σε αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων όπως αποτυπώνεται στην αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, η οποία το 2021 σημείωσε ρεκόρ δεκαετίας, καθώς και στη βελτίωση της θέσης της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού, με τις άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα να επανέρχονται σταδιακά στα προ πανδημίας επίπεδα, τα οποία αποτελούσαν και επίπεδα ρεκόρ. Πρόσθεσε δε, ότι η κυβέρνηση συμπεριέλαβε στον στρατηγικό σχεδιασμό της την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και δυναμικού σχέδιο για την ισχυρή ανάκαμψη της αγοράς, αλλά και την ολική αναδιαμόρφωσή της. Σχέδιο που περιλαμβάνει μειώσεις φόρων, στοχευμένες μεταρρυθμίσεις και ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Ειδικότερα ανέφερε τα εξής:
«1. Υλοποιήσαμε μειώσεις φορολογικών συντελεστών και θεσπίσαμε φορολογικά κίνητρα.
-Μειώσαμε μόνιμα τον ΕΝΦΙΑ, κατά 35% μεσοσταθμικά, με συνολικό όφελος 920 εκατ. ευρώ για τα φυσικά πρόσωπα. Και προχωρήσαμε στην κατάργησή του σε μικρά ακριτικά νησιά.
-Νομοθετήσαμε πρόσφατα την παράταση της αναστολής έως το τέλος του 2024 του ΦΠΑ στα νεόδμητα ακίνητα.
-Αναστείλαμε τον φόρο υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων.
-Θεσπίσαμε έκπτωση φόρου ίση με το 40% της δαπάνης για τις εργασίες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων.
-Καταργήσαμε τον φόρο γονικών παροχών/δωρεών για συγγενείς πρώτου βαθμού που αφορά αξίες έως 800.000 ευρώ, για την ενίσχυση και αξιοποίηση, μεταξύ άλλων, και της αγοράς ακινήτων.
-Καθιερώσαμε φορολογικά κίνητρα για αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα, προκειμένου να επιλέξουν την Ελλάδα ως τόπο φορολογικής κατοικίας και να επενδύσουν, μεταξύ άλλων, στην αγορά ακινήτων. Πρόσφατα ανακοινώσαμε αύξηση στο όριο για τη χορήγηση άδειας Golden VISA στα 500.000 ευρώ, περιορίζοντας ορισμένες στρεβλώσεις.
-Εξορθολογήσαμε τον τρόπο φορολόγησης των εταιρειών επενδύσεων, όπως είναι οι Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία, υπό όρους συγκρίσιμους με το αντίστοιχο πλαίσιο των λοιπών ευρωπαϊκών χωρών.
2. Προωθούμε μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την αγορά ακινήτων στη χώρα μας.
-Ολοκληρώσαμε την πρώτη φάση μεταρρύθμισης του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας. Με αυτή, το σύστημα των ζωνών αντικειμενικού προσδιορισμού επεκτάθηκε, διορθώθηκαν αδυναμίες, κενά και αδικίες του παρελθόντος σε βάρος πολλών ιδιοκτητών, διευρύνθηκε η φορολογητέα βάση και κατέστη εφικτή η δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών επί της ακίνητης περιουσίας.
-Δημιουργήθηκε ψηφιακός χάρτης (valuemaps) του συστήματος απεικόνισης των ζωνών του αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων, ο οποίος είναι διαθέσιμος στους πολίτες, μέσω του gov.gr. Μάλιστα, η εφαρμογή αυτή απέσπασε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία καλύτερης εφαρμοσμένης ιδέας στα βραβεία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για το 2022.
-Εκσυγχρονίσαμε τις διαδικασίες για τη μεταβίβαση ακινήτων, ώστε αυτές να γίνονται ηλεκτρονικά και να αποφεύγονται καθυστερήσεις. Βεβαίως, παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε αυτό το κομμάτι, απαιτείται περαιτέρω απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών, προκειμένου η αγορά να γίνει πιο φιλική προς τους επενδυτές, ειδικά σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας, όπως είναι η σημερινή.
-Θεσπίσαμε σαφείς και διαφανείς κανόνες σύστασης και λειτουργίας family offices για τη διαχείριση των χρηματικών ροών και της οικογενειακής περιουσίας φυσικών προσώπων με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, μέσω των οποίων ενισχύεται η αγορά ακινήτων στη χώρα μας.
-Χορηγήσαμε κίνητρο προσαυξημένης έκπτωσης κατά 100% σε δαπάνες μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αφορούν σε πράσινη οικονομία, ενέργεια και ψηφιοποίηση, συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση και της αγοράς ακίνητων.
3. Θέσαμε τα θεμέλια, ώστε να «ξεκολλήσουν» μεγάλα επενδυτικά έργα και να προχωρήσει η υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.
Στόχος της κυβέρνησης είναι η αξιοποίηση κατά τον βέλτιστο τρόπο και με συγκεκριμένα κριτήρια της δημόσιας περιουσίας. Κάτι που θα οδηγήσει σε πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες, αφού πέρα από την είσπραξη του κατάλληλου τιμήματος, η αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της χώρας συμβάλλει στην περιφερειακή ανάπτυξη, στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, στην αύξηση των φορολογικών εσόδων του Δημόσιου και στην κοινωνική συνοχή.
Συγκεκριμένα, και σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ:
-Καταφέραμε, με εντατική και μεθοδική προσπάθεια, επιδεικνύοντας προσήλωση στον στόχο, να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία μεταβίβασης της «Ελληνικόν Α.Ε.», θέτοντας σε τροχιά υλοποίησης το εμβληματικό έργο.
-Ξεπεράσαμε αρκετά εμπόδια και λύσαμε δύσκολα ζητήματα, προκειμένου να ξεκινήσει η υλοποίηση αυτού του μεγάλου επενδυτικού έργου, με θετικό αποτύπωμα για την Ελλάδα, εντός και εκτός συνόρων.
-Πρόσφατα, μάλιστα, επιλύσαμε, με νομοθετική διάταξη, το ζήτημα της κατανομής των κοινωφελών χώρων και χώρων κοινωνικής ανταποδοτικότητας που εμπίπτουν εντός του μητροπολιτικού πόλου Ελληνικού- Αγίου Κοσμά στους όμορους δήμους, δηλαδή στους δήμους Αλίμου, Γλυφάδας και Ελληνικού- Αργυρούπολης. Η παραχώρηση αυτών των χώρων γίνεται για την αξιοποίησή τους με κοινωφελείς δραστηριότητες, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
-Ολοκληρώσαμε μία εκ των μεγαλύτερων σε αντίτιμο αποκρατικοποιήσεων στη χώρα, με την πώληση του 65% των μετοχών της ΔΕΠΑ Υποδομών και με προβλεπόμενες επενδύσεις 800 εκατ. ευρώ.
-Ολοκληρώσαμε τη διαγωνιστική διαδικασία για την παραχώρηση της «Εγνατίας Οδού» με ικανοποιητικούς όρους και βρίσκεται σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για την ανανέωση της σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού.
-Ολοκληρώσαμε τη διαγωνιστική διαδικασία, με την ανάδειξη προτιμητέου επενδυτή, για τους λιμένες Καβάλας και Ηγουμενίτσας, προχωράμε την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου στους λιμένες Αλεξανδρούπολης και Ηρακλείου και αναμένεται η εκκίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας για τον λιμένα Βόλου.
-Ολοκληρώσαμε την παραχώρηση της μαρίνας Αλίμου, προχωράμε την παραχώρηση των τουριστικών λιμένων Πύλου και Αργοστολίου και τη δημιουργία νέας μαρίνας στην Κέρκυρα.
-Αξιοποιούμε εκτάσεις και ακίνητα του Δημοσίου προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, όπως είναι οι Γούρνες στον Νομό Ηρακλείου, το Golf- Βόρειο Αφάντου στη Ρόδο και το ακίνητο στην Ηρακλείτσα Καβάλας.
-Προχωράμε στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ιαματικού πλούτου της χώρας, έχοντας ολοκληρώσει τη μεταβίβαση του «Ξενία» και των Ιαματικών πηγών στα Λουτρά Κύθνου, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για τη Λουτρόπολη Καμένων Βούρλων και θα εκκινήσουμε τον διαγωνισμό για τις Ιαματικές Πηγές στις Θερμοπύλες, στον Κονιαβίτη και στην Υπάτη, στη Φθιώτιδα.
4. Προχωράμε, με ταχύτητα, την υλοποίηση του κυβερνητικού πάρκου στο ακίνητο της ΠΥΡΚΑΛ του Δήμου Δάφνης- Υμηττού, με χώρους διοίκησης και ελεύθερους χώρους πρασίνου. Το έργο της υλοποίησης του κυβερνητικού πάρκου είναι εμβληματικό για την οικονομία της χώρας και συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξή της. Θα απελευθερωθούν πάνω από 100 κτίρια, με εκτιμώμενη εξοικονόμηση 1 δισ. ευρώ για το Ελληνικό Δημόσιο, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα αναβάθμιση των παρεχόμενων δημοσίων υπηρεσιών.
5. Υλοποιούμε πλέγμα παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του σημαντικού προβλήματος της στέγασης, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους και τα νέα ζευγάρια.
Επιγραμματικά, οι κύριοι άξονες της νέας στεγαστικής μας πολιτικής είναι:
-Η χορήγηση ευνοϊκών στεγαστικών δανείων, μέσω συγχρηματοδότησης, για την αγορά πρώτης κατοικίας από νέους και νέα ζευγάρια.
-Η αύξηση, τουλάχιστον κατά 50%, του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος.
-Η επιδότηση σε νέους για την αναβάθμιση και την ανακαίνιση της ιδιοκατοικούμενης κατοικίας.
-Το πρόγραμμα «Ανακαινίζω/Ενοικιάζω» για Κενά Σπίτια, με σκοπό την αύξηση των αξιοποιήσιμων κενών κατοικιών.
-Η δημιουργία νέων σύγχρονων φοιτητικών εστιών σε 5 Πανεπιστήμια της χώρας, μέσω ΣΔΙΤ.
-Η αξιοποίηση της ακίνητη περιουσίας του Δημοσίου, μέσω της θεσμοθέτησης ενός νέου εργαλείου, την «κοινωνική αντιπαροχή».
-Η ενεργοποίηση του Προγράμματος «Εστία 2», όπου το κράτος θα μισθώνει ιδιωτικά ακίνητα, προκειμένου να τα διαθέσει με πολύ χαμηλό μίσθωμα σε ευάλωτους δικαιούχους».
Ιω. Σμυρλής: Θετικές οι προοπτικές του κλάδου των ακινήτων
Tη δυναμική που υπάρχει στο πεδίο της ανάπτυξης ακινήτων στην Ελλάδα και τη βελτίωση της εικόνας της χώρας ως επενδυτικού προορισμού, ως αποτέλεσμα της «πιο φιλοεπενδυτικής πολιτικής μετά τη Μεταπολίτευση» ανέδειξε ο γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας (ΔΟΣΕ) και πρόεδρος της Enterprise Greece, Ιωάννης Σμυρλής στο 23ο Συνέδριο Prodexpo για την ανάπτυξη ακινήτων και τις επενδύσεις, το οποίο διεξάγεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Σμυρλής επικαλούμενος στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επισήμανε ότι η χώρα μας το 2021 κατέγραψε τη μεγαλύτερη εισροή σε Άμεσες Ξένες Επενδύσεις από το 2002, αγγίζοντας τα 5 δισ. ευρώ σε ΑΞΕ.
Ειδικότερα για τον τομέα των ακινήτων είπε ότι, μολονότι ο κλάδος δοκιμάστηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω οικονομικής κρίσης και πανδημίας COVID-19, κατάφερε ωστόσο το 2021 να περάσει σε τροχιά ανάκαμψης με σταθερό ρυθμό -και ειδικά όσον αφορά τις ξενοδοχειακές μονάδες, τα επαγγελματικά ακίνητα και τις κατοικίες υψηλών προδιαγραφών.
Αναφερόμενος στις προοπτικές του κλάδου, ο γγ ΔΟΣΕ εκτίμησε ότι αυτές θα είναι θετικές, παρά τις αβεβαιότητες και τα εμπόδια που έχουν ανακύψει στην αγορά εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Ειδική μνεία έκανε στο επενδυτικό και φορολογικό πλαίσιο που προσελκύει τους επενδυτές στο real estate, όπως η κινητοποίηση πόρων για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, η απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά και η μείωση του κόστους δανεισμού και του ΕΝΦΙΑ. Τόνισε δε ότι ενισχυτικά προς την αγορά ακινήτων λειτουργούν και ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος, ο νόμος για τις Στρατηγικές Επενδύσεις, καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία που παρέχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το νέο ΕΣΠΑ και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Τέλος ο κ. Σμυρλής μίλησε για τον ενεργό ρόλο της Enterprise Greece στην προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα της αγοράς και αξιοποίησης ακινήτων μέσω της συστηματικής ανάδειξης των επενδυτικών ευκαιριών και της παροχής βοήθειας σε δεκάδες ξένους επενδυτές που θέλουν να προχωρήσουν σε επενδυτικές συμφωνίες στην Ελλάδα.
ΤτΕ: Συγκρατημένη αισιοδοξία για την ελληνική κτηματαγορά, παρά τις προκλήσεις
Τη συγκρατημένη αισιοδοξία τους για την ελληνική κτηματαγορά, παρά τις προκλήσεις που εμφανίζονται, εξαιτίας του πληθωρισμού, της επιβράδυνσης της ανάκαμψης και των υψηλών επιτοκίων, διατύπωσαν ο Θεόδωρος Μητράκος, διευθυντής – σύμβουλος Διοίκησης και πρώην υποδιοικητής της ΤτΕ και η δρ Αλεξάνδρα Κρυσταλογιάννη, επικεφαλής Έρευνας και Στρατηγικής Επενδύσεων, Avison Young, στο συνέδριο της Prodexpo.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, όπως δήλωσε ο κ. Μητράκος, από το 2017 η ελληνική κτηματαγορά ακολουθεί μία σημαντική ανοδική πορεία έχοντας καλύψει το 80% των απωλειών της κρίσης, αλλά, όπως τόνισε «ακόμα δεν βρισκόμαστε στο προ κρίσης επίπεδο».
Επιπλέον, προσέθεσε ότι «η Ελλάδα δεν έχει ακολουθήσει το ράλι αύξησης τιμών της τάξης του 50% της διεθνούς κτηματαγοράς, άρα υπάρχουν ακόμα ευκαιρίες», ενώ όσον αφορά μία ενδεχόμενη «φούσκα» στην αγορά, επισήμανε πως «όλοι οι δείκτες δείχνουν ότι δεν οδηγούμαστε σε κάτι τέτοιο- στην Ελλάδα δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα στο κομμάτι αυτό».
Σύμφωνα με τον κ. Μητράκο, κρίσιμος παράγοντας είναι το εάν η Ευρώπη μπει σε ύφεση, καθώς όπως είπε «η Ελλάδα μπαίνει αργότερα σε ύφεση αλλά μένει για περισσότερο διάστημα».
«Ο δυναμισμός θα συνεχίσει, ίσως με μειωμένους ρυθμούς τα επόμενα τρίμηνα», εκτίμησε, καθώς «ούτε η γεωπολιτική ούτε η ενεργειακή κρίση ανέκοψε αυτόν τον ρυθμό».
Όσον αφορά την αύξηση του πληθωρισμού, ο κ. Μητράκος ανέφερε ότι ήδη επηρεάζει την κτηματαγορά, καθώς όπως είπε «υψηλός πληθωρισμός σημαίνει αρνητικά επιτόκια, ωστόσο, αυτό αποτελεί μία ευκαιρία για τους ανθρώπους που έχουν ένα investment profile». Επιπλέον, όπως τόνισε ο κ. Μητράκος, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μέχρι το 2024 θα χάσει το 20% της δύναμής του, γεγονός που θα περιορίσει την εγχώρια ζήτηση.
Προσέθεσε ωστόσο ότι ένα κομμάτι των απωλειών θα καλυφθεί από τις μισθολογικές αυξήσεις, αλλά ταυτόχρονα σύμφωνα με τους δείκτες, απομακρύνεται ο κίνδυνος του spiral που μπορεί να επηρεάσει την αγορά. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρώην υποδιοικητής της ΤτΕ «το καλό επενδυτικό ακίνητο θα έχει αυξημένη ζήτηση και θα κρατήσει μία θετική πορεία, όπως για παράδειγμα τα τουριστικά ακίνητα και τα logistics», και συμπλήρωσε ότι «έχουμε δρόμο να διανύσουμε ως χώρα για την ενίσχυση της ελληνικής κτηματαγοράς».
Απ’ την πλευρά της η δρ Κρυσταλλογιάννη ανέφερε ότι παρατηρήθηκε πολύ μεγάλη αύξηση της κεφαλαιακής αξίας και αυτό οφείλεται στην αύξηση της αγοράς κεφαλαίων και τα επίπεδα των επιτοκίων, καθώς όπως είπε, πολλοί επενδυτές επένδυσαν σε real estate.
Επισήμανε την ανοδική αύξηση σε γραφεία, αλλά και logistics και προσέθεσε ότι η άνοδος επιτοκίων της ΕΚΤ αλλά και η άνοδος των ομολόγων επηρεάζει το real estate, γι΄ αυτό και το ενδιαφέρον εστιάζεται στο εισόδημα, δηλαδή στις εκμισθώσεις των ακινήτων, ενώ εκτίμησε και αυτή με τη σειρά της ότι δεν πρόκειται να οδηγηθούμε σε «φούσκα».
«Σε σχέση με την πρόσφατη κρίση, οι προϋποθέσεις τώρα είναι πολύ καλύτερες», ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έκανε για τη σημαντική βελτίωση του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου στον κλάδο.
Επιπλέον, επισήμανε ότι η αύξηση των επιτοκίων πρέπει να οδηγήσει τους επενδυτές στο να επικεντρωθούν στο εισόδημα, όπως για παράδειγμα σε τομείς όπως οι εστίες φοιτητών, μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, ο τομέας της υγείας.
Ειδικότερα, όσον αφορά τους χώρους εργασίας, τόνισε: «Αν και ιδίως στο εξωτερικό, χρησιμοποιούμε λιγότερο τον χώρο του γραφείου, υπάρχει ζήτηση για καλύτερα γραφεία, που να καλύπτουν τις καινούριες περιβαλλοντικές αλλά και εργασιακές συνθήκες». Επεσήμανε δε, ότι ο κλάδος των εμπορικών καταστημάτων έχει υποφέρει πολύ, λόγω και της ηλεκτρονικής αγοράς.
Τέλος, η κυρία Κρυσταλλογιάννη εξέφρασε την αισιοδοξία της λέγοντας ότι μακροπρόθεσμα η αγορά θα αποκατασταθεί και θα βρει μία νέα ισορροπία.
