Ξεκίνησε να λειτουργεί σχεδόν πριν από έναν αιώνα ως η προσφυγική αγορά της Θεσσαλονίκης, όπου Μικρασιάτες πουλούσαν ρούχα γεμάτα ψείρες (bit=ψείρα στα τουρκικά). Έτσι πήρε και το όνομά του το «Μπιτ Παζάρ», το κτιριακό συγκρότημα που παραχωρήθηκε στους Μικρασιάτες πρόσφυγες από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Προσφύγων Θεσσαλονίκης προκειμένου να πουλούν μεταχειρισμένα πράγματα. Μάλιστα, εγκαινιάστηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το 1928.
Στο συγκρότημα χτίστηκαν διώροφα κτίρια, με τους επάνω ορόφους να είναι κατοικίες και τα ισόγειά τους εμπορικά μαγαζιά, ενώ στο κέντρο δημιουργήθηκε μια περίκλειστη πλατεία με έξι στοές και απολήξεις στις οδούς Τοσίτσα, Βενιζέλου και Oλύμπου.
Η αγορά με τα δεκάδες παλαιοπωλεία και το νοσταλγικό «άρωμα» περασμένων δεκαετιών, πλησιάζοντας τον έναν αιώνα ζωής, χρήζει ενός γενναίου «λίφτινγκ», κάτι που επιχειρείται να γίνει με σχετική απόφαση για τον καθορισμό όρων και περιορισμών χρήσεων στο σύνολο κτιρίων – καταστημάτων της διατηρητέας αγοράς. Βάσει της απόφασης, που υπέγραψε χθες ο υφυπουργός Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης) Σταύρος Καλαφάτης, τα 81 καταστήματα και ο εσωτερικός ακάλυπτος χώρος του συγκροτήματος παραμένουν διατηρητέα και παράλληλα δίνεται η δυνατότητα να συνυπάρχουν διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες, όπως καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, εργαστήρια και παλαιοπωλεία.
Σήμερα, στο Μπιτ Παζάρ λειτουργούν ως παλαιοπωλεία περίπου 35 καταστήματα, ενώ τα υπόλοιπα, όπως ανέφερε, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM», ο πρόεδρος του Σωματείου Παλαιοπωλών Καταστηματαρχών Θεσσαλονίκης Πάνος Κοτίδης είναι είτε κλειστά είτε υγειονομικού ενδιαφέροντος.
«Τα παλαιοπωλεία αντιμετωπίζουν μεγάλη κρίση και “σβήνουν” γιατί δεν υπάρχει δουλειά καθώς, λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και της πανδημίας με τον κορονοϊό, έκλεισαν πολλοί τα μαγαζιά τους. Το βράδυ, βέβαια, με τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, η περιοχή παίρνει ζωή και έρχεται πολύς κόσμος, αλλά αυτό δεν έχει αντίκτυπο στη δουλειά μας, αφού δεν δουλεύουμε τις ίδιες ώρες. Τα περισσότερα παλαιοπωλεία είναι ανοιχτά μέχρι το μεσημέρι», εξήγησε ο κ. Κοτίδης.
Σχολιάζοντας την απόφαση για την ανάπλαση, τόνισε ότι το ζητούμενο είναι να επανέλθει ο ιστορικός χαρακτήρας της περιοχής, εκτιμώντας ότι τώρα έχει αλλοιωθεί. «Ειδικά μέσα στην πλατεία της προσφυγικής αγοράς, που θα προσπαθήσουν να την επαναφέρουν στην αρχική της μορφή, έχει δημιουργηθεί μπάχαλο με τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, που έχουν αυθαίρετες κατασκευές, οι οποίες εμποδίζουν την ελεύθερη διέλευση του κόσμου. Υπάρχουν παράνομες τέντες, κεπέγκια στις στοές που καταστρέφουν την όψη τους, παράνομες κατασκευές, γενικότερα έχει αλλοιωθεί όλος ο χαρακτήρας της αγοράς», υποστήριξε ο πρόεδρος του Σωματείου Παλαιοπωλών.
Η ιδιωτική πλατεία του Μπιτ Παζάρ με τον δημόσιο χαρακτήρα
Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση για την ανάπλαση του Μπιτ Παζάρ, η αγορά αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα της πόλης που ανεγέρθηκε για επαγγελματικό σκοπό, με την ένωση μιας ομάδας προσφύγων από τη Μικρά Ασία σε Οικοδομικό Συνεταιρισμό Προσφύγων. Ήταν η πρώτη φορά που ένας συνεταιρισμός έπαιρνε τη χρήση γης για το επάγγελμά του καταφέρνοντας να δημιουργήσουν, με μηχανικούς τους Δ. Φυλλίζη και Μ. Ρούμπενς, έναν ιδιωτικό χώρο με δημόσιο χαρακτήρα, με αύξηση της ωφέλιμης πρόσοψης και αξιοποίηση του αύλειου χώρου.
«Στην ουσία, η πλατεία του Μπιτ Παζάρ είναι ο ακάλυπτος χώρος του κτιριακού συγκροτήματος και είναι ιδιωτική», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αρχιτέκτονας Ελένη Χρυσαφίδου, η οποία κατέθεσε για λογαριασμό 20 εκμεταλλευτών καταστημάτων εστίασης της πλατείας, τροποποιήσεις στην υπουργική απόφαση που έγιναν αποδεκτές, για τη χρήση των κτιρίων, την ανάπλαση και τις άδειες λειτουργίας των καταστημάτων.
«Περιμένουμε πλέον να δημοσιευθεί το ΦΕΚ και να καταθέσουμε στα αρμόδια όργανα τη μελέτη μας. Θέλουμε, με ίδιους πόρους, να επαναφέρουμε την πλατεία στην αρχική της μορφή, να οριοθετηθούν για κάθε κατάστημα τα τραπεζοκαθίσματα, να “απελευθερωθούν” οι στοές ώστε να υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση και φυσικά να συνταχθεί μελέτη πυροπροστασίας», διευκρίνισε η κ. Χρυσαφίδου.
«Πρόθεσή μας», συνέχισε, «είναι να ξαναβρεί το Μπιτ Παζάρ την παλιά του αίγλη, συμπαρασύροντας σε βάθος χρόνου όλα τα καταστήματα που λειτουργούν στο κτιριακό συγκρότημα».
Σημειώνεται ότι η αγορά Μπιτ Παζάρ χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέα με την απόφαση 3428/2016 του ΥΠΕΣΔΑ. Ο Οικοδομικός Συνεταιρισμός Προσφύγων Θεσσαλονίκης, στον οποίο είχε παραχωρηθεί το συγκρότημα, δεν υφίσταται πλέον. Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Μάλλια, ιδιοκτήτη καταστήματος στο Μπιτ Παζάρ, η ανάπλαση είναι επιβεβλημένη όχι μόνο για λόγους αισθητικής, αλλά κυρίως για λόγους ασφαλείας, προκειμένου να απελευθερωθούν οι προσβάσεις στις στοές και στην πλατεία.
Εκτίμηση πάντως της κ. Χρυσαφίδου είναι ότι μόλις δημοσιευθεί το ΦΕΚ, οι εργασίες μπορούν να ξεκινήσουν και η πλατεία να αλλάξει όψη σε λιγότερο από έναν χρόνο.
Καλαφάτης: Επανεκκίνηση για το ιστορικό Μπιτ Παζάρ στη Θεσσαλονίκη
«Επανεκκινούμε το Μπιτ Παζάρ. Ορίζουμε το νομοθετικό πλαίσιο για την ανάπτυξη με την ταυτόχρονη προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της αγοράς, αλλά και την προστασία της παραδοσιακής χρήσης των καταστημάτων – παλαιοπωλείων σε σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον. Με την απόφαση που βρίσκεται ήδη στο Εθνικό Τυπογραφείο για δημοσίευση συνδυάζουμε τη διατήρηση και ανάδειξη της αρχικής μορφής κτηρίων – καταστημάτων της αγοράς, των δραστηριοτήτων που υπήρχαν, αλλά και την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων», τόνισε ο Υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης Σταύρος Καλαφάτης (δείτε εδώ αναλυτικά), μετά την υπογραφή της απόφασης που αφορά στον καθορισμό όρων και περιορισμών χρήσεων στο σύνολο κτηρίων – καταστημάτων της διατηρητέας αγοράς Μπιτ – Παζάρ Θεσσαλονίκης» (τροποποίηση της με αριθ. 3428/30-9-2016 υπουργικής απόφασης).
Όπως διευκρίνισε, «τα 81 καταστήματα και ο εσωτερικός ακάλυπτος χώρος παραμένουν διατηρητέα. Με την τροποποίηση δίνεται η δυνατότητα να συνυπάρχουν διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες. Πάνω από όλα, στην οδό Τοσίτσα, διατηρούνται και οι παραδοσιακές χρήσεις, ενώ καθορίζεται το πλαίσιο προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης της εσωτερικής πλατείας. Θέλω να ευχαριστήσω όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες, όπως την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, το ΤΕΕ/ΤΚΜ, τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων και τον Δήμο Θεσσαλονίκης, για την άριστη συνεργασία τους, που έφερε το καλύτερο αποτέλεσμα».
