Πολλαπλά μηνύματα έκρυβε ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης που ανακοινώθηκε χθες. Και επιπλέον οι επιλογές είχαν νοήματα με πολλαπλή σημασία.
Θα προσπαθήσουμε για τους αναγνώστες μας να αποκρυπτογραφήσουμε τις περισσότερες αλλαγές και να δώσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των επιλογών, όπως προκύπτουν από διαφορετικές πληροφορίες και εκτιμήσεις παραγόντων, πολλαπλών ρόλων, που είναι σε θέση να γνωρίζουν τα τεκατινόμενα εντός μαξίμου και κυβέρνησης τους τελευταίους μήνες.
Παραδοχή 1η, που καταρρίφθηκε: δεν υπουργοποιούνται πρωτοεκλεγόμενοι. Από όσα φαίνονται, υπουργοποιούνται. Και μαζί και μερικοί ακόμη με μικρή σχετικά κοινοβουλευτική θητεία.
Παραδοχή 2η, που ίσχυσε: μεγαλύτερη παρουσία από την κοινοβουλευτική ομάδα. Όσο περνάει ο καιρός της θητείας της κυβέρνησης, τόσο πιο πολύ θα χρησιμοποιούνται βουλευτές στην κυβέρνηση σε σχέση με εξωκοινοβουλευτικούς. Ειδικά αφού υπήρξαν πολλά παρατράγουδα τους τελευταίους μήνες μεταξύ υπουργών και βουλευτών.
Παραδοχή 3η, εν μέρει μόνο ισχύει: είναι «εκλογική» η σύνθεση της κυβέρνησης; Εν μέρει, καθώς μπήκαν βουλευτές και έγιναν μετακινήσεις και με γεωγραφικά κριτήρια. Πολλά ΜΜΕ θεωρούν ότι το δίδυμο Βορίδη-Πέτσα στο Υπουργείο Εσωτερικών δίνει ισχυρό μήνυμα εκλογικής ετοιμότητας. Μπορεί να είναι υψηλού προφίλ, αλλά το economix εκτιμά ότι πιο «εκλογικός» υπουργός από τον Τάκη Θεοδωρικάκο δεν μπορούσε να υπάρχει. Και η έλλειψη από το κυβερνητικό σχήμα του στελέχους του κύκλου του Κυριάκου Μητσοτάκη που είχε όλη την εκλογική ανάλυση και τακτική την περίοδο της αντιπολίτευσης πρέπει να αποκρυπτογραφηθεί, πριν αρχίσουμε να μιλάμε για εκλογικά σχήματα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δείξει ότι μετράει και δίνει έμφαση στις μετρήσεις για τις αποφάσεις και τις κινήσεις. Οι επιλογές σε αυτόν τον τομέα θα δείξουν πολλά για τους στόχους του.
Αποχωρήσεις με νόημα
Η έξοδος Θεοδωρικάκου είναι το βασικό πολιτικό μήνημα του ανασχηματισμού, Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ το γνώριζαν σχεδόν με βεβαιότητα εδώ και ένα δίμηνο περίπου. Ακούγονται διάφορες αιτιολογίες. Μάλλον είναι ένας συνδυασμός αυτών, διότι η σχέση Θεοδωρικάκου – Μητσοτάκη ήταν και προσωπική. Και ένα πράγμα δύσκολα θα την έβλαπτε. Στα θέματα που προέκυψαν με τον Τάκη Θεοδωρικάκο καταγράφουμε: έλλειψη συνεργασίας με άλλα μέλη της κυβέρνησης και κυρίως υφυπουργούς. Έλλειψη κατανόησης με τον πυρήνα του Μεγάρου Μαξίμου. Γκρίνια από βουλευτές της ΝΔ. Αυτονόμηση σε πολλά θέματα (και δουλειές) από τον κεντρικό σχεδιασμό του Μαξίμου. Κάκιστες σχέσεις, σε επίπεδο δυσλειτουργίας, με τον υφυπουργό Θόδωρο Λιβάνιο (που οδεύει ως υφυπουργός στο Μαξίμου, αναγνωρίζοντας τη δουλειά του), τον οποίο και κρατούσε στο περίμενε ακόμη και για την αναβάθμιση αρμοδιοτήτων που ζήταγε το Μαξίμου.
Ξεχωριστή σημασία καταλαμβάνει μάλλον και το ζήτημα της ανακύκλωσης. Οι δύο υπουργοί, Θεοδωρικάκος και Χατζηδάκης, που εμπλέχθηκαν λόγω αρμοδιότητας (ή ενδιαφέροντος) με το θέμα, αντικαταστάθηκαν, πληρώνοντας σε αυτό το σημείο τη μάχη συμφερόντων που εξελίχθηκε σε μάχη μέσω κατευθυνόμενων δηνμοσιευμάτων τους τελευταίους μήνες.
Η αποχώρηση Βρούτση δεν ξένισε κανέναν, θεωρούνταν βέβαιη από τον προηγούμενο ανασχηματισμό όταν και παρέμεινε προς έκπληξη όλων. Βαρύνεται με την μη ικανοποιητική προώθηση των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό με βάση το πρόγραμμα της ΝΔ, λόγος για τον οποίο από τον προηγούμενο ανασχηματισμό μπήκε δίπλα του υφυπουργός «ειδικός» στο κεφαλοποιητικό ασφαλιστικό σύστημα (στην επικούρηση). Βαρυναν επίσης τα συνεχή παράπονα σχεδόν όλων των μελών της κυβέρνησης για έλλειψη διάθεσης εξυπηρέτησης και επίλυσης θεμάτων από το γραφείο Βρούτση. Επίσης βάρυνε η καθυστέρηση στον ψηφιακό μετασχηματισμό του ασφαλιστικού συστήματος, σε τέτοιο βαθμό που εξετάστηκε, όπως αποκάλυψε εγκαίρως το economix, η αφαίρεση του e-ΕΦΚΑ ή/και της ΗΔΙΚΑ από το Υπουργειο Εργασίας και η μεταφορά του στο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Κάτι που εντέλει δε συνέβη, τουλάχιστον με τις χθεσινές ανακοινώσεις, πιθανότατα με παρέμβαση Χατζηδάκη, που επιθυμεί να έχει ένα τέτοιο εργαλείο. Και φυσικά κρίσιμο ρόλο στην απόφαση απομάκρυνσης έπαιξαν τα λάθη και οι αστοχίες που στοίχισαν συνολικά στην κυβέρνηση, όπως το πρόγραμμα voucher που έμεινε γνωστό ως σκοιλ ελοικίκου, το ζήτημα της απονομής συντάξεων που ακόμη καθυστερεί χαρακτηριστικά αλλά και θέματα φαρμακευτικής κάλυψης συνταξιούχων και άλλα που προέκυψαν.
Αυτά με τους υπουργούς. Από τους υφυπουργούς ξεχωριστό νόημα έχει η αποχώρηση του «τεχνοκράτη» Δημήτρη Οικονόμου από το ΥΠΕΝ. Εκεί βάρυνε η έλλειψη πολιτικής εμπειρίας που οδήγησε σε σωρεία λαθών και ελλειματικής διαχείρισης θεμάτων που δημιούργησε πολλά προβλήματα στην κυβέρνηση, παρά το ότι δεν το δέχονται. Αφενός η εμμονή στα θέματα εκτός σχεδίου δόμησης που έστειλε απέναντι στην κυβέρνηση δεκάδες βουλευτές επαρχίας της ΝΔ και κυρίως τον κόσμο της. Και αφετέρου η «βεντέτα» που άνοιξε με τον χώρο των μηχανικών, μέσα από ατυχείς δηλώσεις και εμπνεύσεις. Μαζί, σύμφωνα με πολλές πηγές, η σχεδόν αυτονόμηση από το κεντρικό σύστημα του Μεγάρου Μαξίμου σε σημαντικά επιτελικά ζητήματα, όπως ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιαμσός σε σημαντικά έργα. Αλλά και η καθυστέρηση στην προώθηση σημαντικών θεμάτων, όπως τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει τρεις-τέσσερις φορές ότι ξεκινούν και ακόμη δεν έχει προκηρυχθεί ούτε ένα. Το economix ανέδειξε με σειρά δημοσιευμάτων τον τελευταίο ενάμιση χρόνο αυτά τα προβλήματα και είχε καταγράψει το πρόβλημα.
Η αποχώρηση Διγαλάκη και η μετακίνηση Ζαχαράκη από το Υπουργείο Παιδείας πιαθνότατα οφείλεται στα δεκάδες προβλήματα που νατιμετωπίζει η κυβέρνηση στο συγκεκριμένο πεδίο. Το πρόβλημα είναι ότι σχεδόν το σύνολο των παραγόντων αποδίδουν τα προβλήματα στην Υπουργό Νίκη Κεραμέως και όχι στους υφυπουργούς, που μάλλον συνεργάσιμοι ήταν. Αλλά ο Πρωθυπουργός επέλεξε να στηρίξει την υπουργό του που εφαρμόζει πολλές κεντρικές πολιτικές επιλογές, πιθανότατα με λάθος τρόπο, όπως δείχνουν οι αντιδράσεις, αλλά πάντως εντός του προγραμματικού πλαισίου της κυβέρνησης. Και επιπλέον βαρύνουν και άλλες στηρίξεις που είναι γνωστό ότι διαθέτει από ισχυρούς παράγοντες. Οπότε το μήνυμα των αλλαγών ήρθε διά των υφυπουργών, με αποχώρηση του «τεχνοκράτη» και μετακίνηση του πολιτικού στελέχους που βρίσκεται κοντά στην ηγεσία.
«Βαριά» καμπάνα ήταν η αποχώρηση Κουμουτσάκου, λόγω του υψηλού προφίλ του ιδίου στη δημοσιότητα. Πιθανότατα όμως αυτόν ήταν και ο λόγος: συνεχής παρουσία στα media επί διαφόρων θεμάτων και μάλιστα εκτός αρμοδιότητας. Ενώ και στα ζητήματα του Υπουργείο δεν φάνηκε να έχει ιδιαίτερη ενασχόληση και αποτελεσματικότητα. Οι αποχωρήσεις Κόνσολα και Καράογλου μάλλον οφείλονται στο ιδιαίτερα προσωπικό παχνίδι που φαινόταν ότι κάνουν ειδικά για τις εκλογικές τους περιφέρειες, μαζί με το γεγονός ότι έπρεπε να αδειάσουν κάποιες θέσεις για άλλους. Η αποχώρηση Ζαριφόπουλου οφείλεται μάλλον στο ότι χρειάζεται πιο πολιτικό προφιλ στη συγκεκριμένη αρμοδιότητα, από τη στιγμή που τα έργα που προγραμματίζονται είναι περισσότερο του δημοσίου παρά του ιδιωτικού τομέα.
Αναβαθμίσεις με σημασία
Εκκωφαντικό μήνυμα για δουλειά και χαμηλούς τόνους αποτελεί η σημαντική αναβάθμιση των Μάκη Βορίδη και Κώστα Σκρέκα. Ο μεν Μάκης Βορίδης ενώ ανέλαβε ένα μάλλον αδιάφορο για τον ίδιο χαρτοφυλάκιο στην αρχική σύνθεση, δεν έδειξε καμία πικρία ή κρίνια και αντιθέτως δούλεψε αποφεύγωντας μάλιστα τα λάθη στον κρίσιμο αγροτικό τομέα. Μαζί με την αναβάθμιση του υφυπουργού του, Κώστα Σκρέκα, που επίσης δούλεψε αθόρυβα και έφερε αποτελέσματα, δίνει μήνυμα ότι η δουλειά και όχι η επικοινωνία μπορεί να μετράει πολύ στις επόμενες αποφάσεις. Ειδικά η επιλογή Σκρέκα (στην οποία θα επανέλθουμε με νέο ρεπορτάζ, όταν θα έχουμε το μοίρασμα των αρμοδιοτήτων στο ΥΠΕΝ) που είναι βουλευτής επαρχίας και δεν θεωρείται στέλεχος υψηλού προφίλ, δίνει πολλές ελπίδες σε πολλούς στην κοινοβουλετική ομάδα και στην κυβέρνηση για το μέλλον. Βέβαια, έχει τόσο την επαγγελματική ενασχόληση όσο και τη θητεία ως αρμόδιος για την ενέργεια τομεάρχης της ΝΔ (και υπουργός Ανάπτυξης επί 8 μήνες στην κυβέρνηση Σαμαρά) που βάρυναν στην απόφαση.
Ξεχωριστή περίπτωση είναι ο Κωστής Χατζηδάκης. Βαρύνεται με ατυχείς δηλώσεις και εμπνεύσεις (ιδίως στα πολεδομικά θέματα, μάλλον υπό την επιρροή του υφυπουργού του), αλλά από την άλλη έδωσε πολιτικά ένα έντονο πράσινο προφίλ στην κυβέρνηση. Χειρίστηκε την καυτά πατάτα της ΔΕΗ αλλά και την γκρίνια των ιδιοκτητών ΑΠΕ τελευταία, αλλά όλα έχουν όρια. Και μάλλον τα θέματα ενέργειας χρειάζονταν ένα restart. Οι πληροφορίες είναι αντικρουόμενες: άλλοι λένε ότι ήθελε να κάνει ένα επόμενο βήμα, άλλοι ότι ήθελε να παραμείνει. Σε κάθε περίπτωση, ανήκει στα στελέχη άμεσης επιρροής του Πρωθυπουργού. Και η ανάθεση της αρμοδιότητας του Εργασίας διαβάζεται ως «ειδική αποστολή» με ιδεολογικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Σίγουρα είναι θελκτικό για έναν πολιτικό σε μεγάλη εκλογική περιφέρεια. Το αν θα αποδειχθεί υποβάθμιση ή αναβάθμιση μάλλον θα εξαρτηθεί από τον ίδιο. Σε κάθε περίπτωση ξένισε ότι ο ένας εκ των Αντιπροέδρων του κόμματος μετακινήθηκε, ενώ ο άλλος όχι.
Ιδιαίτερο μήνυμα αποτελεί η υπουργοποίηση δύο γενικών γραμματέων – μια πρακτική που ξεκίνησε ο ΣΥΡΙΖΑ, για να είμαστε ειλικρινείς, με πιο γνωστό παράδειγμα τον Αλέξη Χαρίτση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με την αναβάθμιση της Μαρίας Συραγγέλα και του Νίκου Δημητρομανωλάκη δίνει το μήνυμα ότι αν είσαι καλός στη δουλειά σου και μπορείς να αναλάβεις λεπτούς πολιτικούς χειρισμούς, μπορείς να προχωρήσεις παραπάνω. Ειδικά μάλιστα που το προφίλ των δύο στελεχών είναι εντελώς διαφορετικό: κομματικό στέλεχος από τα γενοφάσκια της η κ. Συρρεγγέλα (αλλά με ενασχόληση ουσίας στα ζητήματα γυναικών, ισότητας κλπ), από την αγορά και την κοινωνία ο κ. Γιατρομανωλάκης.
Σημεία σημασίας
Η είσοδος πολλών μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας αποτελεί αφενός κίνηση για τη συνοχή της κοινοβουλευτικής ομάδας και αφετέρου επιλογή με πιο καλά γεωγραφικά κριτήρια από την πρώτη σύνθεση. Και αυτό χωρίς να σημάνει ότι ακυρώθηκε η επιλογή της συμμετοχής τεχνοκρατών.
Η υπουργοποίηση κυρίως του Σπήλιου Λιβανού (κοινοβουλευτικού εκπροσώπου) και δευτερευόντως του Σταύρου Καλαφάτη (πρώην γραμματέας της κοινοβουλευτικής Ομάδας), δίνει το μήνυμα στους βουλευτές ότι όποιος δουλεύει για την ομάδα, ανταμοίβεται. Επιλογή δουλειάς είναι και η αναβάθμιση σε αναπληρωτή υπουργό του Βασίλη Κοντοζαμάνη στο Υπουργείο Υγείας.
Γεωργαφικά και πολιτικά κριτήρια φαίνεται να έχουν οι επιλογές εισόδου των κ.κ. Μακρή, Βούλτεψη, Κατσαφάδου. Στύλιος και Οικονόμου, μαζί με αυτά, θεωρούνται και γνώστες των θεμάτων που θα χειριστούν με πολύ καλή προυσία στη Βουλή, κυρίως σε νομοσχέδια. Το ίδιο και ο Άγγελος Συρίγος, μαζί με την έντονη επικοινωνιακή παρουσία. Άγνωστο Χ αποτελεί η επιλογή Αμυρά στο υπουργείο Περιβάλλοντος, πιθανότατα ως κεντροαριστερό άλλοθι, καθώς αυτή η διάσταση εξέλιπε πλήρως στις τωρινές επιλογές, σε αντίθεση με τις προηγούμενες.
Και φυσικά, πέρα από όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη βασική επιλογή: ο κύριος κορμός της κυβέρνησης παρέμεινε αναλλοίωτος. Μήνυμα συνέχειας και ισχύος. Τόσο στο οικονομικό επιτελείο (μαζί και στο Υποδομών) όσο και σε Άμυνα-Εξωτερική Πολιτική-Μεταναστευτικό.
Πρέπει να είναι αν όχι ο μοναδικός, σίγουρα από τους ελάχιστους ανασχηματισμούς μεταπολιτευτικά που δεν υπήρξε ούτε μία αλλαγή στα δύο βασικά οικονομικά υπουργεία!
Οι μόνες επιλογές που μάλλον ξένισαν για την παραμονή τους ήταν αυτές του Χάρη Θεοχάρη στο Τουρισμού (που θεωρούνταν σίγουρος προς αποχώρηση, αλλά βελτιώθηκε και οι ισορροπίες μέτρησαν) και Κεραμέως στο Παιδείας (που όλα τα ρεπορτάζ έδειχναν μετακίνηση). Να σημειώσουμε επίσης ότι πολλοί θεωρούσαν ότι θα αποχωρήσει η κα Μενδώνη από το Υπουργείο Πολιτισμού αλλά το δικό μας ρεπορτάζ έδειχνε ότι θα παραμείνει για λόγους αποτελεσματικής διαχείρισης των δύσκολων θεμάτων παρασκηνίου και εντός υπουργείου, με τη βοήθεια ενός νέου υφυπουργού που θα αναλάβει τα θέματα σύγχρονου πολιτισμού που υπάρχει αδυναμία της Υπουργού. μαζί παρέμεινε και ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, που πολλοί ήθελαν να δουν εκτός.
Ισχυρό παραμένει και το «σύστημα Μαξίμου», ο στενός πυρήνας των συνεργατών του Πρωθυπουργού, με προσθήκες που δείχνουν αναβάθμιση και εστίαση στη δουλειά. Γεραπετρίτης Υπουργός, Σκέρτσος υφυπουργός, με τις προσθήκες Λιβάνιου και Ταραντίλη (και φυσικά η ομάδα των γενικών-ειδικών γραμματέων και συμβούλων) θα δώσουν πιο δυνατοί τη μάχη το επόμενο διάστημα. Μοιραία, λόγω της θέσης του κυβερνητικού εκπροσώπου, η επιλογή Ταραντίλη στη θέση Πέτσα δίνει σαφές επικοινωνιακό μήνυμα. Αφενός διότι διαθέτει υψηλό τεχνοκρατικό προφίλ αλλά ήδη και με πολιτικές – κομματικές περγαμηνές. Αφετέρου είναι πιο επικοινωνιακός στην παρουσία του από τον «στεγνό» Πέτσα. Ήδη η παρουσία στις ανακοινώσεις έδωσε στίγμα: εισαγωγή ουσίας με πολιτικά νοήματα χωρίς φανφάρες, και ωντανή σκηνική παρουσία, με κινήσεις και έμφαση στο λόγο που προκαλεί ενδιαφέρον. Μήνυμα για καλή συνέχεια…
Τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες αξίζει να δούμε αν ο Κυριάκος Μηστοτάκης επιλέξει να κάνει και κομματικό ανασχηματισμό, ιδίως για να δούμε αν κάποιοι από τους αποχωρήσαντες αναλάβουν ρόλους στο κόμμα.
