Το χωροταξικό νομοσχέδιο τρέχει αυτές τις ημέρες το ΥΠΕΝ καθώς ήδη παρουσιάστηκε στις βασικές του κατευθύνσεις στο Υπουργικό Συμβούλιο, όπως αποκάλυψε το economix.
Οι συσκέψεις και ανταλλαγές κειμένων είναι συνεχείς προκειμένου να είναι έτοιμο κατά το δυνατόν συντομότερο, καθώς η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ δήλωσε στη Βουκλή ότι θα έλθει προς ψήφιση τον Ιούνιο ενώ η κυβέρνηση το έχει περιλάβει στα 26 καλοκαιρινά νομοσχέδια που θα φέρει. Άλλωστε πρέπει να μεσολαβήσει και δημόσια διαβούλευση…
Οι διατάξεις του νομοσχεδίου σε πολλά σημεία διαρκώς μεταβάλλονται προκειμένου να αντικατοπτρίζουν την καλύτερη δυνατή προσπάθεια για επίλυση χρόνιων προβλημάτων.
Ωστόσο το economix.gr αποκαλύπτει βασικά σημεία του σκεπτικού του ΥΠΕΝ όπως πιθανότατα (είναι ακόμη υπό πλήρη επεξεργασία) θα παρουσιαστεί στην αιτιολογική έκθεση του νόμου με αναφορά σε συγκεκριμένες ρυθμίσεις αλλά και με τους συλλογισμούς που δικαιολογούν την αναγκαιότητα ορισμένων νομοθετικών παρεμβάσεων, σύμφωνα με τους παράγοντες που συμβάλλουν στη συνδιαμόρφωσή του.
Το economix.gr επικεντρώνεται σήμερα όχι στα χωροταξικά αλλά στα πολεοδομικά ζητήματα που ρυθμίζονται με το νομοσχέδιο, δηλαδή στις τροποποιήσεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, στις αλλαγές στη νομοθεσία για τη βιώσιμη προσβασιμότητα σε κτίρια και υποδομές αλλά και ορισμένες σημειακές αλλαγές σε σημαντικά πολεοδομικά ζητήματα που θα περιληφθούν πιθανότατα στο νομοσχέδιο ως άλλες διατάξεις.
Τροποποιήσεις Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (Ν. 4067/2012)
Όπως αποκάλυψε το economix.gr το 6ο κεφάλαιο του χωροταξικού νομοσχεδίου αφορά αλλαγές στον ΝΟΚ.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου που ετοιμάζεται, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ) είναι ένα νομοθέτημα πολύπλοκο, πράγμα αναμενόμενο λόγω της φύσης του, αλλά επίσης με πολλά ασαφή σημεία ή ατέλειες, πρόβλημα που δεν απορρέει αυτόματα από το αντικείμενό του και είναι ανατάξιμο. Επιπλέον, η εμπειρία από την εφαρμογή του για αρκετά χρόνια έχει δείξει ότι ορισμένες επιλογές του που αρχικά είχαν θεωρηθεί αρχικά ως επιτυχημένες έχουν δυνητικές παρενέργειες
Στο 6ο κεφάλαιο του νομοσχεδίου θα εμπεριέχεται πλήθος διατάξεων εξειδικευμένου τεχνικού χαρακτήρα, που θεραπεύουν μεγάλες ή μικρότερες αδυναμίες του ΝΟΚ. Αλλά αυτές στην πράξη αφορούν πάρα πολλές περιπτώσεις οικοδόμησης. Ορισμένες μάλιστα από αυτές (όπως το ύψος των κτιρίων, τα πολεοδομικά κίνητρα και η απόσυρση ορόφων) αντιμετώπισαν το φως της δημοσιότητας και κινητοποίησαν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για ένα τεχνικό ζήτημα με τις περιπτώσεις των ξενοδοχείων στην περιοχή της Ακρόπολης.
Μεταξύ των διατάξεων που θα προβλεφθούν αποσαφηνίζονται τα εξής:
- σε ποιες κατηγορίες χώρου (εντός ή εκτός σχεδίου) εφαρμόζονται οι διάφορες διατάξεις του,
- η έννοια του ακάλυπτου χώρου των οικοπέδων,
- η έννοια της απόσυρσης κτηρίου (παράλληλα με την εισαγωγή και απόσυρσης καθ’ ύψος) με πρόνοιες για την αποφυγή παρενεργειών από τα παρεχόμενα πολεοδομικά κίνητρα,
- ο τρόπος τοποθέτησης του κτηρίου στο οικόπεδο ή γήπεδο,
- το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτηρίων κατά περίπτωση,
- ειδικές διατάξεις για τα πολύ ψηλά κτήρια
- οι κατασκευές και φυτεύσεις στους ακάλυπτους χώρους και οι περιφράξεις.
Επίσης, διευκολύνονται οι εργασίες βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της αντιθορυβικής θωράκισης και της βιώσιμης προσβασιμότητας. Οι βελτιώσεις αυτές δεν γίνονται με έκπτωση της λειτουργικότητας και της αισθητικής αρτιότητας των κτηρίων, και κατ’ επέκταση του δομημένου χώρου, αλλά με ενισχυμένη διασφάλισή τους.
Η αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών θα βοηθήσει, σύμφωνα με τους συντάκτες του νομοσχεδίου, στην ενεργοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και στην ταχύτερη και ασφαλέστερη αδειοδότηση των κατασκευών, λειτουργώντας συμπληρωματικά προς την ηλεκτρονική έκδοση των αδειών και την ανάληψη μεγάλου μέρους της ευθύνης από τους μηχανικούς.
Πολεοδομικά θέματα με διάφορες διατάξεις: έμφαση σε βιομηχανία και ξενοδοχεία
Το κεφάλαιο αυτό του νομοσχεδίου, όπως έγραψε πρώτο εγκαίρως, το economix.gr, περιλαμβάνει διάσπαρτες διατάξεις που ενώ δεν εντάσσονται νοηματικά σε κάποια από τα κεφάλια και θέματα του νομοσχεδίου, επείγει η ρύθμισή τους κατά το ΥΠΕΝ με συγκεκριμένες προβλέψεις. Ενδεικτικά (καθώς θα προστεθούν και άλλα διάφορα θέματα, μαθαίνουμε…) το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει:
- τη διευκόλυνση βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων και περιβαλλοντικών υποδομών στο Πήλιο (στο οποίο έχει δημιουργηθεί μείζον πρόβλημα λόγω της ακύρωσης των ορίων των οικισμών από το ΣτΕ)
- τη δυνατότητα μικρής κλίμακας μετακινήσεων δασικών θυλάκων εντός Επιχειρηματικών Πάρκων, με αύξηση της έκτασης των δασικών εκτάσεων
- διευκόλυνση της ανέγερσης ξενοδοχειακών μονάδων σε ιδιοκτησίες που τέμνονται από δρόμους
- απόσυρση ή επαναλειτουργία εγκαταλελειμμένων τουριστικών επί χρόνιακαταλυμάτων
- τη διευκόλυνση της δυνατότητας καλλιέργειας υδρόβιων φυτών σε δεξαμενές (ανερχόμενος κλάδος)
- επιτάχυνση της διαδικασίας οριοθέτησης των υδατορεμάτων
- προσαρμογή των απαιτούμενων θέσεων στάθμευσης των κτηρίων στη στρατηγική της βιώσιμης κινητικότητας (προτεραιότητα στα ΜΜΜ κοντά σε σταθμούς μετρό και τραμ)
Διατάξεις για την βιώσιμη προσβασιμότητα
Όπως αποκάλυψε το economix.gr πριν το Υπουργικό συμβούλιο όπου παρουσιάστηκαν οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου, το 7ο κεφάλαιο θα περιέχει διατάξεις για την βιώσιμη προσβασιμότητα. Με λίγα λόγια το ΥΠΕΝ θα προσπαθήσει με το νομοσχέδιο να διευκολύνει τη δημιουργία υποδομών πρόσβασης για εμποδιζόμενα άτομα και ΑμΕΑ στα υφιστάμενα κτίρια, καθώς η χώρα έχει μείνει πολύ πίσω στο συγκεκριμένο ζήτημα και η νομοθεσία δυσκολεύει πολύ κάθε σχετική εργασία. Δύο από τις πιο σημαντικές αλλαγές: πρόβλεψη για εργασίες κατά παρέκκλιση των αδειών δόμησης για προσβασισμότητα και δυνατότητα, για πρώτη φορά, να εγκαθίστανται εξωτερικά στα υφιστάμενα κτίρια (πχ πολυκατοικίες) αναβατόρια εκτός των ορίων της οικοδομικής/ρυμοτομικής γραμμής, αλλά χωρίς να εμποδίζουν τους πεζούς!
Όπως αναφέρει το σκεπτικό του ΥΠΕΝ που ετοιμάζεται ως κείμενο, ο συμβατικός σχεδιασμός του περιβάλλοντος, των υπηρεσιών και των αγαθών, απευθυνόμενο στις ανάγκες του «μέσου» χρήστη, συνιστά διάκριση, η οποία προκαλεί αλυσιδωτή σειρά επόμενων διακρίσεων που καταστρατηγούν την ισότητα ευκαιριών για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Εν αντιθέσει, η προσβασιμότητα είναι θεμελιώδες προαπαιτούμενο για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε οποιαδήποτε πτυχή της κοινωνικής ζωής με όρους ισότητας, διασφαλίζοντας το δικαίωμα του πολίτη στις προσωπικές επιλογές, στην αυτονομία και στην αξιοπρέπεια. Το νέο θεσμικό πλαίσιο διασυνδέει δύο μεγάλα θέματα που άπτονται του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος, και αυτά είναι: η απρόσκοπτη και αυτόνομη πρόσβαση όλων των πολιτών χωρίς διακρίσεις σε αυτό και, οι συνοδευτικές ή/και συμπληρωματικές δράσεις, μέτρα και έργα που θα καταστήσουν τις απαιτούμενες παρεμβάσεις φιλικές προς το περιβάλλον (στο πλαίσιο της βιωσιμότητας). Δεδομένων δε, (α) της έντονης και αναπτυσσόμενης αστικοποίησης και (β) της γήρανσης του πληθυσμού, η προσβασιμότητα καθίσταται εκτός από κοινωνικό δικαίωμα και περιβαλλοντική υποχρέωση.
Η εξασφάλιση της προσβασιμότητας στα κτίρια αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα καθώς και υποχρέωση της χώρας και αφορά καταρχάς στα άτομα με αναπηρία και στα εμποδιζόμενα άτομα ταυτόχρονα όμως και εν δυνάμει στο σύνολο του πληθυσμού, μετά την κύρωση από την χώρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (Ν. 4074/2012). Η Μελέτη Προσβασιμότητας ΑμεΑ και εμποδιζομένων ατόμων, εφόσον απαιτείται, περιλαμβάνεται πλέον στην Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. Για παραβάσεις που αφορούν τις διατάξεις περί υποχρέωσης πραγματοποίησης διαμορφώσεων προκειμένου να καταστεί ένα κτίριο ή τμήμα κτιρίου προσβάσιμο για άτομα με αναπηρία και εμποδιζόμενα άτομα δεν είναι δυνατή η υπαγωγή στις διατάξεις των άρθρων 96 επ. του ν. 4495/2017 (για τα αυθαίρετα).
Αναλόγως της χρονικής περιόδου κατά την οποία κατασκευάστηκε κάθε κτίριο για το οποίο υπάρχει η ανωτέρω υποχρέωση, παρατηρείται μεγάλη στέρηση των εκάστοτε χαρακτηριστικών σε σχέση με την εξασφάλιση της προσβασιμότητας. Επιπλέον, παρότι η υποχρέωση αυτή τέθηκε από το 2012 έως σήμερα δεν κατέστει δυνατό να γίνουν οι απαραίτητες επεμβάσεις για την πλειονότητα των υφιστάμενων κτιρίων. Στο σχέδιο νόμου ενσωματώνονται μια σειρά από διευκρινήσεις σε πλείστα θέματα που δεν αντιμετωπίστηκαν μέχρι σήμερα επαρκώς. Τα κτίρια αντιμετωπίζονται ολιστικά ταυτόχρονα με τον περιβάλλοντα χώρο τους και αναλόγως των χρήσεων που στεγάζουν και του μεγέθους τους μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο διακριτές ομάδες σχετικές με τον χρόνο παράτασης ως προς την ολοκλήρωση των επεμβάσεων προσαρμογής. Η κατηγοριοποίηση αυτή δίνει σαφώς την απαιτούμενη βαρύτητα στα κτίρια που αφορούν υπηρεσίες του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα ως πρώτη προτεραιότητα απέναντι στους πολίτες και διευκολύνουν εν μέρει εκείνους τους ιδιώτες (ως δεύτερη κατηγορία) που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες συνθήκες και δυσχέρειες.
Ταυτόχρονα καθώς πλήθος χρήσεων που αφορούν σε χώρους συνάθροισης κοινού στεγάζονται σε ισόγεια και άλλους ορόφους υφιστάμενων κτιρίων με κατοικίες ή άλλες χρήσεις για τις οποίες δεν απαιτούνται επεμβάσεις, στους ίδιους ή υπόλοιπους ορόφους, αποσαφηνίζεται πως το οικονομικό βάρος των επεμβάσεων δεν το επωμίζεται το σύνολο των ιδιοκτητών αλλά ο/οι κάθε φορά υπόχρεος/υπόχρεοι.
Είναι προφανές ότι η έλλειψη προσβασιμότητας σε υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά, εκτός από τις διοικητικές συνέπειες (π.χ. ακυρότητα οικοδομικών αδειών και αδειών λειτουργίας) και τις πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες (π.χ. για χορήγηση ψευδών βεβαιώσεων ως προς την τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας), γεννά δικαιώματα στους ενδιαφερόμενους για αποζημιώσεις από κάθε εμπλεκόμενο (π.χ. λόγω προσβολής προσωπικότητας ή αδικοπραξίας).
Επιπλέον, οι ιδιαιτερότητες τόσο των κτιρίων όσο και των προτεινόμενων επεμβάσεων ποικίλουν, και προκρίνουν μεγάλο εύρος τεχνικών λύσεων. Ως εκ τούτου θεωρείται απαραίτητη η έκδοση Τεχνικών Οδηγιών προς τους μελετητές, κατασκευαστές και ιδιοκτήτες.
Βασικό στοιχείο για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας σε ένα κτίριο, είναι η δυνατότητα «κάθετης» μετακίνησης των χρηστών του, δηλαδή η πρόσβαση καταρχάς στο ισόγειο και εν συνεχεία στους ορόφους αυτού.
Σε πολλές περιπτώσεις, για παράδειγμα, είναι αδύνατη η αλλαγή του υφιστάμενου ανελκυστήρα ή η κατασκευή καινούργιου και η μόνη λύση είναι η τοποθέτηση αναβατορίου. Μέχρι σήμερα τα αναβατόρια δεν καλύπτονται ως προς τα χαρακτηριστικά τους, την τοποθέτηση τους και την κατασκευή τους από συγκεκριμένη νομοθεσία. Για τον σκοπό αυτό θεσμοθετείται η σύνταξη απαραίτητης μελέτης και των σχετικών διαδικασιών αδειοδότησης. Είναι συνηθισμένο στα υφιστάμενα κτίρια η οικοδομική γραμμή να συμπίπτει με την ρυμοτομική. Σε αυτές τις περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητο να συμπεριληφθούν στις εξαιρέσεις των στοιχείων που επιτρέπεται να κατασκευασθούν εκτός ρυμοτομικής γραμμής και τα οποία θα εξασφαλίσουν την ασφαλή πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία και των εμποδιζόμενων ατόμων κινητών και προσωρινών ώστε σε καμία περίπτωση να μην παρεμποδίζουν την κίνηση των πεζών στα παρακείμενα πεζοδρόμια και με μοναδική εξαίρεση επιτοίχιους χειρολισθήρες (με το ελάχιστο απαιτούμενο βάθος) υποβοήθησης των ανωτέρω.
Για την καλύτερη κατανόηση των αλλαγών συνιστούμε στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες μας να μελετήσουν και την παρουσίαση που έγινε στο Υπουργικό Συμβούλιο, με τίτλους, ανά κεφάλαιο του νόμου:
