Περισσότερες δράσεις τύπου «Εξοικονομώ Κατ’ οίκον» και μάλιστα ανά τακτά χρονικά διαστήματα, σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος να προκηρύσσει – επιδιώκοντας έτσι να επιτύχει τον στόχο της ΕΕ, με τον οποίο προβλέπεται να αναβαθμίζονται ενεργειακά ή και να αντικαθίστανται από νέα ενεργειακά αποδοτικότερα κατά μέσο όρο 60.000 κτίρια ή κτιριακές μονάδες έως το 2030.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΕΝ προχώρησε σε μνημόνιο συνεργασίας με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέσω του οποίου θα γίνει μεταξύ άλλων τροποποίηση των τεχνικών οδηγιών του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, επικαιροποίηση των προδιαγραφών για ΑΠΕ, βιοκλιματικά κτλ, ενώ αναμένεται να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο εκδίδονται τα ενεργειακά πιστοποιητικά. Πονοκέφαλος για την ηγεσία του υπουργείου, αποτελεί το γεγονός ότι το 55% των κτιρίων έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 – που σημαίνει ότι είναι πολύ χαμηλά στην λίστα ενεργειακής απόδοσης ενώ δεν έχει πραγματοποιηθεί σε πολλά εξ αυτών σεισμικός έλεγχος. Αποτέλεσμα αυτού, να μπει δικλίδα ασφαλείας για τις συγκεκριμένες κατηγορίες ώστε με σχετικές υποχρεώσεις – κίνητρα, να καταφέρουν να επιδοτηθούν.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του economix.gr, το ΥΠΕΝ για το τρέχον πρόγραμμα εξετάζει τροποποιήσεις, οι οποίες εστιάζονται σε απλοποίηση διαδικασιών, στην εξασφάλιση μεγαλύτερου αριθμού ωφελουμένων ενώ παράλληλα δεν θα απαιτούν μεγάλο χρόνο υλοποίησης που θα καθυστερήσουν την ημερομηνία έναρξης υποβολής των προτάσεων. Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ» που περιμένουν οι ιδιοκτήτες ώστε να επιδοτηθούν ενεργειακά χιλιάδες νοικοκυριά και θα έρθει τους επόμενους μήνες, υπολογίζεται περί τα 250 εκατ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες που θέλουν να επωφεληθούν θα πρέπει να έχουν κλείσει τις όποιες εκκρεμότητές τους με Κτηματολόγιο και αυθαίρετα, δεδομένου ότι η προηγούμενη σχετική πρόβλεψη δεν θα αλλάξει και έτσι, η αίτηση τους θα απορριφθεί.
Σε δεύτερο χρόνο και με σκοπό να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, αναμένεται να προκηρυχθεί άμεσα με την εκκίνηση της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 νέο Πρόγραμμα Ενεργειακής Αναβάθμισης Κατοικιών.
Συγκεκριμένα, στο νέο πρόγραμμα εξετάζονται όλες οι δυνητικές αλλαγές που θα οδηγήσουν σε εξορθολογισμό του και κινητοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων ιδιωτικών κεφαλαίων, θα αυξήσουν το πλήθος των υπαγωγών, θα βελτιώσουν τις διαδικασίες υποβολής αίτησης και θα επιταχύνουν την ολοκλήρωση των προτεινόμενων παρεμβάσεων, όπως αύξηση του διαθέσιμου προϋπολογισμού με συνδυασμό διαφορετικών πηγών χρηματοδότησης και ειδικότερα:
- Επιδοτήσεις από το ΕΣΠΑ ή άλλες κοινοτικές πηγές
- Τραπεζική ενίσχυση μέσω Green-bonds
- Χρηματοδότηση από ESCO
- Ιδιωτική συμμετοχή των ιδιοκτητών των κτιρίων
- Απαλλαγή/μείωση ΦΠΑ για τις παρεμβάσεις
- Απαλλαγή/μειώσεις ΕΝΦΙΑ
- Την συνεισφορά του λεγόμενου καθεστώτος επιβολής, στο πλαίσιο του οποίου οι προμηθευτές ενέργειας (και στο εξής και οι διαχειριστές των δικτύων διανομής, δηλαδή ο ΔΕΔΔΗΕ και οι Εταιρείες Διανομής Αερίου) θα πρέπει – σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία – να κάνουν επενδύσεις και να επιτυγχάνουν συγκεκριμένους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας.
Όπως τονίζουν πηγές στο economix.gr, στο υπουργείο επεξεργάζονται τρόπους με τους οποίους θα μπορέσουν να επιδοτηθούν ενεργειακά κτίσματα που κατασκευάστηκαν προ δεκαετιών, δεδομένου ότι καθοριστικός παράγοντας στην κατανάλωση ενέργειας είναι η παλαιότητα των κτιρίων. Ειδικότερα, το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν το έτος 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, ενώ λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕνΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κανονικών κατοικιών που χρησιμοποιούν τα νοικοκυριά. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το έτος 2014, ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ, Δ ή Ε.
Πάντως με το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ ΥΠΕΝ και ΤΕΕ, τροποποιούνται οι Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ στο πλαίσιο του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ). Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε νομοθετήσει ώστε για όσα κτίρια εκδίδεται οικοδομική άδεια από 1/1/2020 θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, δηλαδή να είναι κατηγορίας τουλάχιστον Α και πάνω (Α+) στην κατάταξή τους (όπως αυτή που βλέπουν όλοι όσοι βγάζουν ενεργειακό πιστοποιητικό).
Το πρώτο πρόβλημα, ήταν ότι για να επιτευχθεί ο στόχος της κατασκευής κτιρίων κατηγορίας Α και Α+, το κόστος κατασκευής μιας οικοδομής ανέβαινε κατ’ ελάχιστον κατά 15-20% (και σε πολλές περιπτώσεις πολύ παραπάνω, από 30-60% ανάλογα με τις επιλογές του ιδιοκτήτη). Έτσι, πολλοί μηχανικοί που ήξεραν την αλλαγή της νομοθεσίας και συνεννοήθηκαν με τους πελάτες τους και προχώρησαν σε έκδοση αδειών δόμησης εντός του 2019, πριν δηλαδή ισχύσει η νομοθεσία.
Έτερο πρόβλημα ήταν ο τρόπος εφαρμογής. Σύμφωνα με τα όσα τονίζουν μηχανικοί στο economix.gr, για να γίνει ένα κτίριο από κατηγορίας Β (όπως σχεδιάζονταν μέχρι το 2019) σε κατηγορία Α ή Α+ έπρεπε υποχρεωτικά να κάνει και αυτοπαραγωγή ενέργειας. Αυτό με βάση τη νομοθεσία σημαίνει κυρίως αντλίες θερμότητας, οι οποίες πωλούνται μετ΄ επιτάσεως τα τελευταία 1-2 χρόνια. Όμως πολλές φορές ούτε αυτό αρκεί για την επίτευξη της κατηγορίας Α και μοιραία χρειάζεται η εγκατάσταση συστημάτων φωτοβολταϊκών ή μικρών ανεμογεννητριών. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι παντού εφικτό. Για παράδειγμα, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών είναι σχεδόν αδύνατη σε πολλές περιοχές όπου υπάρχει προστασία του δομημένου περιβάλλοντος και της αρχιτεκτονικής του τόπου. Συγκεκριμένα στις Κυκλάδες, στο Πήλιο, στους ιστορικούς οικισμούς (Μονεμβασιά, Πήλιο, Παλιά Πόλη της Ρόδου κλπ) απαγορεύεται πλήρως η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα σπίτια για λόγους προστασίας της αρχιτεκτονικής. Αντίστοιχα και στις πόλεις, η κατάσταση είναι δύσκολη καθώς πολύ μεγάλο μέρος αρκετών μεγάλων πόλεων είναι χαρακτηρισμένο ιστορικό κέντρο, επομένως οι εγκρίσεις τέτοιων επεμβάσεων περνούν από αρχιτεκτονικό και τεχνικό έλεγχο και τη σύμφωνη γνώμη του ΥΠΠΟ, όπου τα φωτοβολταϊκά στις στέγες δεν είναι αποδεκτή μέθοδος (όπως έχουν κρίνει και για τους ιστορικούς και προστατευόμενους οικισμούς).
Τι θα συμβεί τώρα; Οι οικοδομικές άδειες που έχουν πάρει αριθμό πρωτοκόλλου το 2019 (προεγκρίσεις), θα ακολουθήσουν τις προϊσχύουσες διατάξεις του 2019. Για αυτές που θα εκδοθούν το 2020 και αφορούν είτε νέες κατοικίες, είτε προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια, προβλέπεται υποχρέωση κατάθεσης Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ) για ενεργειακή κατηγορία Β+. Το ίδιο καθεστώς ισχύει και για αυτές που θα κατατεθούν το πρώτο εξάμηνο του 2021. Από 1ης Ιουνίου 2021 και εφεξής, η ΜΕΑ για νέα κτίρια θα πρέπει να τεκμηριώνει την κατάταξή τους στην ενεργειακή κατηγορία Α όπως προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία και όπως έχει δεσμευτεί η Ελληνική κυβέρνηση στο ΕΣΕΚ. Στόχος των ρυθμίσεων αυτών είναι να δοθεί στον κατασκευαστικό κλάδο -με τη συνδρομή του ΤΕΕ- η δυνατότητα να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε από το 2022 τα νέα κτίρια να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης.
Παράλληλα, μέσω της συμφωνίας ΥΠΕΝ – ΤΕΕ θα:
- Επικαιροποιούνται έως το τέλος του έτους με ευθύνη του ΤΕΕ οι Τεχνικές Προδιαγραφές για ΑΠΕ, Βιοκλιματικά, Φωτοτεχνία, Θέρμανση και Κλιματισμό και Αξιολόγηση Ενεργειακών Επενδύσεων, ώστε να ευθυγραμμίζονται με τον ΚΕΝΑΚ.
- Ενισχύεται το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και την έκδοση Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ). Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται σύστημα πιστοποίησης των Ενεργειακών Επιθεωρητών (που εκδίδουν τα ΠΕΑ), μέσω εξετάσεων στο Τεχνικό Επιμελητήριο, αλλά και αξιολόγηση του τρόπου πληρωμής τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα το επάγγελμα του ενεργειακού επιθεωρητή είναι «ανοιχτό», πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει κορεσμός στην αγορά και έτσι, εκτός του ότι πολλές φορές δεν πραγματοποιούνται επιτόποιοι έλεγχοι για να εκδοθούν τα πιστοποιητικά, τα ποσά κυμαίνονται σε πολύ χαμηλές τιμές ακόμη και (20 – 25 ευρώ), κόστος που αποδεικνύει ότι δεν έχει γίνει μελέτη.
Ταυτόχρονα, θα υπάρχει πρόβλεψη για προσεισμικό έλεγχο στα κτίρια κατοικιών που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση, προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα ενεργειακής απόδοσης. Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με την καθιέρωση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, η οποία θα περιλαμβάνει όλους τους έλεγχους και τα πιστοποιητικά που χρησιμοποιούνται για κτίρια, διαμερίσματα κτλ.
Σημειώνεται ότι το ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει ότι η ΗΤΚ θα ξεκινήσει τέλος Ιουνίου, παράλληλα με την λήξη της προθεσμίας για τα αυθαίρετα αλλά λόγω της κρίσης του κορονοΐού, τις επόμενες βδομάδες θα παρθούν οι σχετικές αποφάσεις.
