Στο γρήγορο «τρένο» της 4ης βιομηχανικής επανάστασης φαίνεται ότι επιδιώκουν να επιβιβαστούν ολοένα περισσότεροι -αν και ακόμα λίγοι- Έλληνες (ιδιώτες, πανεπιστήμια και επιχειρήσεις), δουλεύοντας πάνω σε καινοτομίες άμεσα σχετιζόμενες με την Τεχνητή Νοημοσύνη, το Ιντερνετ των Πραγμάτων (ΙοΤ), το υπολογιστικό νέφος (cloud), τα δίκτυα πέμπτης γενιάς (5G) κ.ά.
Σε διάστημα περίπου δυόμισι ετών, από τον Ιανουάριο του 2017 ώς το τέλος Αυγούστου του 2019, κατατέθηκαν στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ) 51 αιτήσεις Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, που αφορούν άμεσα αυτές τις τεχνολογίες, χωρίς να συνυπολογίζονται όσες σχετίζονται έμμεσα με το Industry 4.0.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Σταύρος Κουτίβας, διευθυντής Ελέγχου Τίτλων στον ΟΒΙ, οι 51 αιτήσεις που κατατέθηκαν στο εν λόγω χρονικό διάστημα σχετίζονται άμεσα με συνολικά 15 τεχνολογικά πεδία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Πέραν αυτών των 51, λέει, υπάρχουν επιπλέον αιτήσεις που αναφέρονται έμμεσα σε τεχνολογίες Industry 4.0.
Ποιοι κατέθεσαν τις αιτήσεις και ποια πεδία αφορούσαν
Από το σύνολο των 51 αιτήσεων, οι 34 κατατέθηκαν από φυσικά πρόσωπα (Έλληνες καταθέτες), οι 11 από τρεις αλλοδαπές εταιρείες, οι τέσσερις από ελληνικές επιχειρήσεις και οι δύο από ελληνικό πανεπιστήμιο.
Τα Δεδομένα (data) βρίσκονται -αναμενόμενα- στο επίκεντρο της παραγόμενης (δυνάμει) καινοτομίας, για την οποία οι δημιουργοί διεκδικούν κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας: η κατηγορία που συγκεντρώνει τις περισσότερες αιτήσεις είναι η ψηφιακή επεξεργασία δεδομένων (14) και ακολουθούν: συστήματα επεξεργασίας data για εμπορικούς, χρηματοοικονομικούς και εποπτικούς σκοπούς (10), διάγνωση και χειρουργική (6), μετάδοση ψηφιακής πληροφορίας, επικοινωνία μέσω εικόνας, αναγνώριση και παρουσίαση δεδομένων, συσκευές για άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής, τηλεφωνικές επικοινωνίες, ασύρματα δίκτυα, συστήματα ελέγχου αυτοκινήτων κ.ά.
Για το διάστημα μετά την 1η Σεπτεμβρίου 2019, οι περισσότερες αιτήσεις είναι ακόμη στο 18μηνο του απορρήτου (άρα δεν επιτρέπεται να δημοσιοποιηθούν στοιχεία) και οι λίγες που έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία και έχουν δημοσιευτεί δεν αποτελούν στατιστικά αξιοποιήσιμο δείγμα για ασφαλή συμπεράσματα.
«Έκρηξη» ευρεσιτεχνιών για το Industry 4.0, με τις ΗΠΑ να τρέχουν και την Ευρώπη να βραδυπορεί
Στο μεταξύ, σύμφωνα με πρόσφατη (Δεκέμβριος 2020) μελέτη του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO), το 2018, το 10% όλης της δραστηριότητας γύρω από τις ευρεσιτεχνίες παγκοσμίως αφορούσε τις τεχνολογίες που σχετίζονται με την 4η βιομηχανική επανάσταση. Ο ρυθμός αύξησης των πατεντών για το Industry 4.0 είναι πέντε φορές ταχύτερος, σε σχέση με τον μέσο όρο όλων των ευρεσιτεχνιών.
Οι ΗΠΑ αποτελούν τον κυρίαρχο στο παιχνίδι, με σχεδόν το ένα τρίτο όλων των εφευρέσεων για την 4η βιομηχανική επανάσταση μεταξύ 2000 και 2018 να προέρχεται από εκεί. Μάλιστα, μετά το 2010, η μέση ετήσια αύξηση των σχετικών εφευρέσεων στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 18,5%, αισθητά υψηλότερη από το 15,5% της Ευρώπης και το 15,8% της Ιαπωνίας. Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη χάνει έδαφος, με μόνο το ένα πέμπτο των σχετικών εφευρέσεων της περιόδου 2000-2018 να αντιστοιχεί σε ευρωπαϊκές χώρες.
Κυρίαρχη στην Ευρώπη παραμένει η Γερμανία, στην οποία αντιστοιχεί το 29% όλων των πατεντών για το Industry 4.0 το 2000- 2018, έναντι ποσοστών 14,3% για το Ηνωμένο Βασίλειο και 12,5% για τη Γαλλία. Ωστόσο, και στις τρεις αυτές χώρες, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της καινοτομίας για το Industry 4.0 μεταξύ 2010 και 2018 ήταν βραδύτερος από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 19,7%.
Ισχυρή ανάπτυξη σημειώνεται, τέλος, στην καινοτόμο δραστηριότητα στην Κίνα και τη Νότια Κορέα, οι οποίες, μεταξύ 2010 και 2018, «έτρεξαν» με εντυπωσιακό μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 39,3% και 25,2% αντίστοιχα.
Τα ΑΕΙ δεν διαθέτουν μηχανισμούς & κουλτούρα και οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται τη διανοητική ιδιοκτησία ως κόστος, όχι ως ευκαιρία
Σχετικά ψηλά στους διεθνείς δείκτες επιστημονικών δημοσιεύσεων, αλλά πολύ χαμηλά σε εκείνους που αφορούν τις αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κατατάσσεται διαχρονικά η Ελλάδα, όπως επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μάγκυ Αθανασιάδη, ανώτερη σύμβουλος Καινοτομίας και Τεχνολογίας του ΣΕΒ- Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών.
«Μολονότι η Ελλάδα είναι διαχρονικά σχετικά υψηλά στους δείκτες επιστημονικών δημοσιεύσεων, γεγονός που αποδεικνύει το υψηλού επιπέδου επιστημονικό/ερευνητικό προσωπικό που διαθέτει, είναι πολύ χαμηλά στους αντίστοιχους δείκτες αιτήσεων Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, καθώς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν διαθέτουν τους μηχανισμούς, τις γνώσεις και την κουλτούρα, που να βοηθούν την εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας» υποστηρίζει.
Οι δε ελληνικές επιχειρήσεις, προσθέτει, «με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, αντιλαμβάνονται τη διανοητική ιδιοκτησία ως ένα στοιχείο κόστους που μπορούν να αποφύγουν και όχι ως μια μοναδική ευκαιρία, για να καταλάβουν δεσπόζουσα θέση στην αγορά. Ίσως γιατί η πλειονότητά τους απευθύνεται κυρίως στην εσωτερική αγορά και δεν στοχεύει σε οικονομίες κλίμακας, μέσω της επέκτασης στην παγκόσμια αγορά».
Η κ. Αθανασιάδου υπενθυμίζει ότι ο ΣΕΒ, σε συνεργασία με το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC Hellas), έχει διαμορφώσει Οδικό Χάρτη, με στόχο να αυξηθεί ο αριθμός των ευρεσιτεχνιών και να διασφαλιστεί η επιτυχημένη εμπορική τους αξιοποίηση. Μεταξύ άλλων, προτείνει την ίδρυση περισσότερων Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας, ώστε η έρευνα στα πανεπιστήμια να γίνει γνωστή σε επενδυτές και πιθανούς πελάτες, να προσελκύσει κεφάλαια και να ανοιχτεί στις διεθνείς αγορές. Επιπλέον, εισηγείται τη διαμόρφωση κανονιστικού πλαισίου που να διευκολύνει την ίδρυση Τεχνοβλαστών (Spin-Offs) και να προσδιορίζει την κατανομή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στον εφευρέτη, το πανεπιστήμιο και τη βιομηχανία, εφόσον έχει χρηματοδοτήσει την έρευνα.
Προτείνονται ακόμα η ενίσχυση των ερευνητικών προγραμμάτων που σχετίζονται με την ελληνική οικονομία και βιομηχανία και τις ανάγκες της, η ένταξη των ευρεσιτεχνιών στα κριτήρια αξιολόγησης για την επαγγελματική ανέλιξη των πανεπιστημιακών και η άμεση έναρξη λειτουργίας της Ακαδημίας Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ώστε νέοι επιστήμονες να επιμορφώνονται/πιστοποιούνται ως σύμβουλοι ευρεσιτεχνίας (patent attorneys), οι οποίοι στη συνέχεια να εκπροσωπούν τους εφευρέτες στον ΟΒΙ._
