Την ίδια ώρα που μια ομοσπονδία ιδιοκτητών ακινήτων, του κ. Παραδιά, πανηγύριζε για ρύθμιση που έφερε το Υπουργείο Εσωτερικών, σύμφωνα με την οποία (ερμηνεύεται ότι) δίνεται αναδρομικό κούρεμα 100% σε δημοτικά τέλη και φόρους για τα έτη από το 2013 έως και τις αρχές του 2020 για όσα αυθαίρετα έχουν δηλωθεί στους νόμους 4178 και 4495, όπως γράφει σε άλλο ρεπορτάζ του το economix.gr, προβληματισμό εξέφραζαν παράγοντες της αγοράς στο economix.gr για το σκεπτικό της και για το κατά πόσον η κυβέρνηση έχει μελετήσει όσα νομοθέτησε.
Και αυτό γιατί, λένε, μέσα από μια γενικόλογη διατύπωση όπως η προηγούμενη, η Πολιτεία έρχεται στην πραγματικότητα να δώσει αναδρομική απαλλαγή δημοτικών τελών και φόρων σε όσα ακίνητα δηλώθηκαν στους νόμους των αυθαιρέτων, σε αντίθεση με όσα προβλέπουν οι ίδιοι οι νόμοι των αυθαιρέτων.
Διαβάστε ακόμα: Ακίνητα – αυθαίρετα: χωρίς πρόστιμα οι δηλώσεις τετραγωνικών στους δήμους
Δηλαδή, τόσο ο νόμος 4178/2013 όσο και ο 4495/2016, προβλέπουν ότι όσα αυθαίρετα δηλωθούν δεν οφείλουν κανένα πρόστιμο και τέλος έως 8/8/2013 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου 4178). Ωστόσο από εκεί και πέρα πληρώνουν κανονικά, όπως και οι άλλοι ιδιοκτήτες νομίμων κτιρίων.
Συγκεκριμένα στον νόμο 4495, άρθρο 105, αναφέρεται ότι «Για τις αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης πριν από τις 28.7.2011, που εξαιρούνται από την επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος ή εξαιρέθηκαν από την επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων 3843/2010 (Α΄ 62), 4014/2011 (Α΄ 209) και 4178/2013 (Α΄ 174), δεν οφείλονται αναδρομικά ασφαλιστικές εισφορές (ΕΦΚΑ κ.λπ.) και οποιοσδήποτε φόρος, καθώς και οποιασδήποτε μορφής πρόστιμα και τέλη, όπως το τέλος ακίνητης περιουσίας, καθαριότητας, φωτισμού και άλλα ανταποδοτικά τέλη». Και προστίθεται αργότερα ότι «ως χρόνος λήξης της αναδρομικής απαλλαγής των αυθαίρετων κατασκευών και αλλαγών χρήσης είναι η 8.8.2013».
Αντίθετα, η σχετική διάταξη, που συμπεριλήφθηκε στο ψηφισθέν πολύ-νομοσχέδιο σκούπα πολλών Υπουργείων, κατόπιν πρωτοβουλίας του υπουργού Εσωτερικών Παναγιώτη Θεοδωρικάκου, προβλέπει ότι «οι υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης για τον καθορισμό της επιφάνειας ή και της χρήσης ακινήτου περί του υπολογισμού φόρων, τελών και εισφορών προς τους ΟΤΑ α’ βαθμού, μπορούν να υποβάλουν δήλωση με τα ορθά στοιχεία μέχρι 31.3.2020, χωρίς επιβολή προστίμων για τη μη υποβολή ή την υποβολή ανακριβούς δήλωσης. Διαφορές στους αναλογούντες φόρους, τέλη και εισφορές εκ των δηλώσεων του προηγουμένου εδαφίου υπολογίζονται και οφείλονται μόνον από την 1.1.2020».
Αξίζει να αναφερθεί ότι το άρθρο 105 του νόμου 4495, μαζί με τις υπόλοιπες παραγράφους του, αποτελεί στην πραγματικότητα το βασικό κίνητρο όσων δηλώνουν αυθαίρετα, διότι με αυτό αποφεύγουν κάθε είδους πρόστιμο, τέλος, επιβάρυνση κλπ. μέχρι το 2013. Σημειώνουμε επίσης ότι η διάταξη αυτή του νόμου 4495 αποτελεί αντιγραφή και προσαρμογή όσων προβλέπονταν νωρίτερα στον νόμο 4178/2013, ο οποίος μάλιστα και στο συγκεκριμένο σημείο έχει κριθεί συνταγματικός από το ΣτΕ (ο νόμος 4495 δεν έχει κριθεί από το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο)
Πηγές σημειώνουν στο economix ότι η ισχύς της ρύθμισης μένει να αποδειχτεί, καθώς είναι τόσο γενικόλογη η ρύθμιση, χωρίς καμία υποστήριξη ούτε καν από την αιτιολογική έκθεση, που δεν είναι σαφές αν υπερισχύει της ρύθμισης των νόμων των αυθαιρέτων. Σε αντίθεση με την αναλυτική τεκμηρίωση που έχει τόσο οι νόμοι 4495 και 4178, όσο και οι σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ. Μάλιστα σημειώνουν ότι τυχόν τέτοια ερμηνεία, όπως αυτή που κάνει η ΠΟΜΙΔΑ, για αναδρομική απαλλαγή των ιδιοκτησιών που έχουν αυθαιρεσία πιθανόν να διακινδυνεύει τη συνταγματικότητα μιας τέτοιας ρύθμισης, καθώς στην πράξη αφαιρεί πόρους από την αυτοδιοίκηση που ο νομοθέτης είχε σχεδιάσει να λάβει και αφετέρου δημιουργεί ζήτημα ισότητας.
Παραδείγματα αδικίας
Αυτό το τελευταίο μάλιστα, το θέμα ισότητας ή αναλογικότητας, είναι ιδιαίτερα έντονο…
Για παράδειγμα, ένας ιδιοκτήτης με 10 τμ αυθαίρετα που τα δήλωσε το 2013, μετά πλήρωσε, ολοκλήρωσε τη δήλωσή του και διόρθωσε την εγγραφή του για να είναι πλήρως νόμιμος πχ. το 2015, πληρώνει ήδη δημοτικά τέλη και φόρους εδώ και πέντε χρόνια σύμφωνα με το (νομιμοποιημένο) ακίνητο που έχει. Και επειδή συνήθως αυτές οι δηλώσεις γίνονταν επειδή το ακίνητο μεταβιβάζονταν, αυτό αφορά σε πολλές περιπτώσεις έναν νέο ιδιοκτήτη.
Αντίθετα, ένας ιδιοκτήτης που και αυτός δήλωσε την ίδια αυθαιρεσία (10τμ) το 2013 και από τότε δεν δήλωσε ποτέ στο Ε9 και στον δήμο τα (αυξημένα) τετραγωνικά της (νομιμοποιημένς) κατοικίας του, έχει γλιτώσει φόρους και τέλη ήδη επί πέντε και έξι χρόνια, όπως αναγνώσκει η ΠΟΜΙΔΑ τη ρύθμιση.
Σημειωτέον ότι η ρύθμιση του ΥΠΕΣ δεν αναφέρει καν ότι «τυχόν καταβληθέντα ποσά επιστρέφονται» (καθώς αυτό θα είχε άγνωστη δημοσιονομική επίπτωση και θα δημιουργούσε σοβαρό λογιστικό πρόβλημα στο δημόσιο) ούτε όμως ότι «δεν αναζητούνται».
Ερμηνείες….
Πάνω σε αυτό το κενό – και προφανώς επειδή αντιλήφθηκαν την αδικία που δημιουργείται – από την πλευρά της κυβέρνησης διαρρέουν από χθες προφορικά ότι μπορούν οι ιδιοκτήτες να κάνουν και νέα δήλωση με βάση την προθεσμία της νέας ρύθμισης (κάτι που δεν προκύπτει ευθέως από τη διατύπωση του νόμου, αλλά αποτελεί ερμηνεία).
Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί θεωρούν ότι το ΥΠΕΣ θέλησε να κάνει ένα «ρουσφέτι» στον κ. Παραδιά και την ΠΟΜΙΔΑ χωρίς να σκεφθεί ούτε τις επιπτώσεις, ούτε τα προβλήματα ούτε τη σωστή διαδικασία. Και επιπλέον, σε περίπτωση που κάποια υπηρεσία ερμηνεύσει αλλιώς τη διάταξη, θα ανοίξει ένας δρόμος μακρόχρονων αντεγκλήσεων και ίσως διακινδύνευσης της συνταγματικότητας είτε αυτής της ρύθμισης είτε – ακόμη χειρότερα – της γενικότερης ρύθμισης των αυθαιρέτων.
…. Και συγκρίσεις
Το πράγμα γίνεται ακόμη χειρότερο αν γίνει η σύγκριση ανάμεσα σε μια νόμιμη και σε μια αυθαίρετη κατασκευή. Για παράδειγμα, αν ένα σπίτι 100 τετραγωνικών είναι νόμιμο, πληρώνει και για τα 200 τετραγωνικά δημοτικά τέλη και φόρους. Με βάση την ανάγνωση της ρύθμισης, αν το διπλανό σπίτι, επίσης 200 τετραγωνικών, έχει νόμιμα μόνο τα 100τμ και τα άλλα 100τμ τα έχει δηλώσει ως αυθαίρετα (πχ έναν επιπλέον όροφο), τότε ο ιδιοκτήτης αυτός μέχρι το 2020 θα μπορεί να γλιτώσει κάθε δημοτικό τέλος ή πρόστιμο για αυτά τα 100τμ! Δηλαδή ο νόμιμος ιδιοκτήτης θεωρείται προφανώς «συνήθες υποζύγιο» (για να το πούμε κομψά).
Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που στους νόμους αυθαιρέτων – ακόμη και στον νεώτερο του 2016 – έμεινε η ίδια ημερομηνία αναδρομικής απαλλαγής (ο Αύγουστος του 2013), για να υπάρχει μια νομικά ισχυρή βάση ισότητας στην αντιμετώπιση νομίμων και αυθαιρετούχων ιδιοκτητών.
Φυσικά όλα αυτά είναι λεπτομέρειες που δεν εξέτασε, προφανώς, το ΥΠΕΣ, οι επιτελείς του οποίου δεν φαίνεται να έχουν καμία γνώση ούτε της νομολογίας του ΣτΕ στα θέματα αυθαιρέτων ούτε φυσικά των προβλέψεων των αντίστοιχων νόμων. Σημειωτέον, ο νόμος 4178/2013 αποτέλεσε εισήγηση κυβέρνησης ΝΔ και ψηφίστηκε από τη ΝΔ, όπως ακριβώς και ο νόμος 4495 και ειδικά το άρθρο 105, που παρότι το εισηγήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, το υπερψήφισε (τόσο επί της αρχής όσο και στο συγκεκριμένο άρθρο) η ΝΔ, που τώρα στην πραγματικότητα φαίνεται να το ακυρώνει – αν επικρατήσει η ερμηνεία που δίνεται τις τελευταίες ημέρες…
