Πριν από δύο χρόνια το ΑΠΕ-ΜΠΕ είχε παρουσιάσει αναλυτικά τον πλήρη σχεδιασμό του δήμου Χαλανδρίου για την ένταξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου στην καθημερινότητα των δημοτών, με πολλαπλά οφέλη για την εξοικονόμηση και διαχείριση των αστικών και φυσικών πόρων και κατ’ επέκταση, για την κυκλική οικονομία και φυσικά την ίδια την κοινωνία. Και πριν από δύο ημέρες (7/12), το έργο αυτό αναγνωρίστηκε διεθνώς ως το κορυφαίο ως προς την καινοτομία του, καθώς βραβεύτηκε στον Διεθνή Διαγωνισμό Αστικής Καινοτομίας, στην Καντόνα της Κίνας.
Η διάκριση προέκυψε μεταξύ 274 υποψηφιοτήτων από 193 δήμους 54 χωρών και η επιλογή έγινε με βάση κριτήρια, όπως η καινοτομία, η αποτελεσματικότητα, το πλαίσιο και οι συνθήκες, η αναπαραγωγιμότητα και συνάφεια με την τοπική εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) και της Νέας Ατζέντας για τις Πόλεις (NUA) των Ηνωμένων Εθνών.
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο κατασκευάστηκε τον 2ο μ.Χ. αιώνα από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, με στόχο την ύδρευση της Αθήνας από τα βρόχινα νερά της Πεντέλης και της Πάρνηθας. Στο Χαλάνδρι η επαναλειτουργία του 19 αιώνες μετά, ξεκίνησε ως όραμα και καταλήγει στο να γίνει πράξη, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος CULTURAL H.ID.RA.N.T. Υλοποιείται μέσω αρδευτικού δικτύου, αλλά και της ανάπλασης, που συνοδεύει την υδραυλική εγκατάσταση. Πλέον το αρχαίο Υδραγωγείο καθίσταται παραγωγικό, τα νερά που συσσωρεύει δεν χάνονται, αλλά προσφέρονται ως μη πόσιμο νερό στους κατοίκους, ώστε να καλύψουν τις όποιες ανάγκες άρδευσης ή απλού ποτίσματος των κήπων. Παράλληλα, οργανώνεται και η διανομή του νερού με υδροφόρες σε γειτονιές της πόλης που βρίσκονται πιο μακριά από τα σημεία υδροληψίας της διαδρομής του Υδραγωγείου, ώστε το νερό να είναι προσβάσιμο και αξιοποιήσιμο από όποιον κάτοικο το επιθυμεί.
Ουσιαστικά το δίκτυο αξιοποιεί εκ νέου τις ανεκμετάλλευτες ποσότητες νερού που έρρεαν στο εγκαταλειμμένο ρωμαϊκό Υδραγωγείο. Το νερό αυτό, προερχόμενο από υδρομάστευση, επαναχρησιμοποιείται με μία λογική κυκλικής οικονομίας, συμβάλλοντας έτσι στην εξοικονόμηση του πολύτιμου πόσιμου νερού και της ενέργειας. Μπορεί λοιπόν ένα αρχαίο μνημείο να αποκτήσει και πρακτική σημασία, πέρα από την αναμφισβήτητη ιστορική αξία του.
Και υπάρχουν και άλλες σημαντικές παράμετροι, όπως ο πολιτιστικός χαρακτήρας του έργου και η ψηφιοποίηση του πολιτιστικού υλικού που συνδέεται με το αρχαίο Υδραγωγείο, αλλά και η συλλογικότητα στην ανάπτυξη του προγράμματος, καθώς η επιτυχία του προϋποθέτει τη συμμετοχή των πολιτών.
Σ. Ρούσσος: «Αυτή η καινοτομία συνδέει παρελθόν και μέλλον»
«Είναι μια σημαντική διάκριση αυτή που λάβαμε, η πιο μεγάλη γι’ αυτό το έργο, καθώς είχαν προηγηθεί και κάποιες άλλες διακρίσεις», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή τη βράβευση, ο επανεκλεγείς δήμαρχος Χαλανδρίου Σίμος Ρούσσος και εξηγεί τη σημασία της καινοτομίας, στην οποία προχώρησε ως δημοτική Αρχή:
«Το Υδραγωγείο είναι ένα έργο σχεδόν 2.000 ετών, όπου όμως επειδή είναι αδρανές χάνονται πάνω από 50.000 κ.μ. νερό. Ο Αδριανός πέτυχε με αυτό το έργο να υδροδοτήσει την Αθήνα, από τα νερά της πηγής, του βουνού δηλαδή, αλλά και όχι μόνο, καθώς το Υδραγωγείο είχε τη δυνατότητα να παίρνει και τα νερά που έβρισκε στη διαδρομή του και τα πήγαινε στη δεξαμενή στο Κολωνάκι. Αξιοποιούσε δηλαδή την υψομετρική διαφορά βουνού και πόλης. Σήμερα, δεν μπορούν να φτάσουν μέχρι εκεί, ωστόσο έχει την ιδιαιτερότητα το νερό να συνεχίζει να διέρχεται μέχρι την Πανόρμου περίπου. Σε συνεργασία λοιπόν με την ΕΥΔΑΠ, καταφέραμε να το αξιοποιήσουμε για το πότισμα δημόσιων και κοινόχρηστων χώρων, αλλά και για ιδιωτικών κήπων».
Και συνεχίζει: «Πρόκειται για ένα περίπλοκο έργο, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που περιλαμβάνει από την ανάδειξη του μνημείου μέχρι την αξιοποίηση του υδάτινου στοιχείου. Έχουμε τη δημιουργία του αρδευτικού δικτύου μέσα στην αστική περιοχή, έχουμε αναπλάσεις 21.000 τ.μ. στις γειτονιές της πόλης, έχουμε το ψηφιακό μουσείο που δημιουργείται, την ψηφιοποίηση του πολιτιστικού υλικού με την ιστορία της πόλης σε σχέση με το νερό, αλλά έχουμε και μια κοινότητα, που θέλει να συμμετέχει σε αυτό κι έτσι να συμβάλει στην κυκλική οικονομία. Δημιουργείται μια κοινότητα νερού, πάντα σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ. Είναι μια υποδειγματική δουλειά».
Ειδικά πάνω σε αυτό, ο κ. Ρούσσος τονίζει: «Ήδη έχουμε 240 συμμετοχές, που θέλουν να συνδεθούν στο δίκτυο για υδροδότηση των χώρων τους. Και έχουμε και δύο υδροφόρες για να τροφοδοτήσουν τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, αυτές που δεν έχουν άμεση πρόσβαση. Όμως, στην ευρεία συμμετοχή της κοινότητας, έρχονται να προστεθούν και 15 σχολεία κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Θα γίνει ανάπλαση στις αυλές τους, σύμφωνα με τις προτάσεις και τις υποδείξεις των ίδιων των παιδιών, ο σχεδιασμός γίνεται από τους μαθητές, ώστε το πότισμα να γίνεται από το Υδραγωγείο. Γι’ αυτό μίλησα για μια υποδειγματική δουλειά».
Ως προς το ψηφιακό αρχείο, αυτό ήδη περιλαμβάνει πλέον περισσότερα από 400 ντοκουμέντα, καταγράφοντας ιστορικά τη σχέση του Αδριάνειου Υδραγωγείου με την τοπική κοινωνία μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Συγκεντρώνονται και ψηφιοποιούνται τεκμήρια σχετικά με την ιστορία και την κληρονομιά του αρχαίου Υδραγωγείου, ως πολιτιστικού και υδάτινου πόρου, αλλά και μαρτυρίες για την εμπειρία και τη σχέση των κατοίκων με αυτό το μνημείο και γενικότερα με το στοιχείο του νερού στην περιοχή. Και θα αποτελέσει μια ελεύθερα προσβάσιμη και εύχρηστη διαδικτυακή πηγή γνώσης για το ευρύ κοινό, ενώ θα εξακολουθήσει να εμπλουτίζεται με υλικό και μετά το πέρας του προγράμματος. Στόχος επίσης, είναι να καταστεί ένας δημόσιος τόπος, ώστε να καταγραφεί και να αναδειχθεί η σημασία του υδάτινου στοιχείου μέσα στο αστικό περιβάλλον.
«Είναι ένα έργο πολιτιστικής κληρονομιάς, που προωθεί την κυκλική οικονομία και τη συμμετοχικότητα. Δημιουργεί ένα νέο τοπόσημο με ανάπλαση και ανάδειξη της πόλης. Ήδη την αναδεικνύει, όπως βλέπουμε και από τη διεθνή βράβευση. Περιλαμβάνει υποδειγματική διαχείριση του πόρου του νερού και συμβάλλει στη συμμετοχή των πολιτών, ιδιαίτερα της νεολαίας, που έρχεται με ιδέες και προτάσεις», λέει στο τέλος ο δήμαρχος Χαλανδρίου και καταλήγει: «Η καινοτομία αυτού του έργου είναι ότι συνδέει το παρελθόν με το μέλλον».
