Η Κλιματική Έξυπνη Γεωργία (ΚΕΓ) δεν σημαίνει κατά ανάγκη μια… ακριβή γεωργία, αφού η εφαρμογή και υιοθέτησή της από τους ανθρώπους του πρωτογενούς τομέα δεν εξαρτάται από την πραγματοποίηση επενδύσεων, αλλά κυρίως από την επιστροφή στο …παρελθόν και τις καλλιεργητικές φροντίδες που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή «καθαρών» και ασφαλών για κατανάλωση προϊόντων, φιλικών προς το περιβάλλον.
Από την πλευρά τους οι καταναλωτές, στρέφονται ολοένα και πιο έντονα στα Κλιματικής Έξυπνης Γεωργίας τρόφιμα, αλλά ακόμη και σήμερα κάποιες φορές δεν τους είναι ξεκάθαρο το ποιά είναι αυτά (σ.σ ελλείψει συγκεκριμένης σήμανσης) και πού μπορούν να τα βρουν. Πολλές φορές αναρωτιούνται αν μπορούν να τα εμπιστευτούν (σ.σ. έλλειψη πιστοποίησης), ενώ η τιμή τους, όταν τελικά τα εντοπίσουν, είναι συνήθως απαγορευτική, με κάποιους να αναφέρουν ότι είναι ακριβότερα εως και 30% έναντι των συμβατικών και για άλλους ακόμη και πάνω από 80%. Βέβαια, δεν είναι λίγοι αυτοί που δηλώνουν έτοιμοι να πληρώσουν παραπάνω προκειμένου να στρώσουν στο οικογενειακό τραπέζι «καθαρά» προϊόντα, αν και το προφίλ τους αφορά κυρίως άτομα ηλικίας 30-50 χρόνων, οικογενειάρχες με μικρά παιδιά και αυξημένο βαθμό ευαισθησίας ως προς την προστασία του περιβάλλοντος.
Τα προαναφερόμενα είναι μερικά από τα όσα επισημάνθηκαν στη διάρκεια σημερινής εκδήλωσης στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκε το έργο Έξυπνη γεωργία για την κλιματική αλλαγή στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας και φέρει τον τίτλο «AGREEN», ενώ υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Βlack Sea Basin ENI CBC 2014-2020.
Στο εταιρικό σχήμα του έργου Agreen, το οποίο ολοκληρώνεται στις 31 Μαϊου του 2023 και είναι προϋπολογισμού 799.279,00 ευρώ, εκτός από την ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΕ συμμετέχουν πέντε ακόμη εταίροι από ισάριθμες διαφορετικές χώρες της Μαύρης Θάλασσας – τέσσερα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα τα οποία είναι πρωτοπόρα στην έρευνα γύρω από την γεωργία και την γεωργική επιχειρηματικότητα και ένας φορέας υποστήριξης επιχειρήσεων βιολογικής γεωργίας-. Συγκεκριμένα το εταιρικό σχήμα του έργου απαρτίζεται από τους: Dobrudzha Agrarian and Business School (Βουλγαρία), Ovidius University of Constanta (Ρουμανία), Tekirdag Namik Kemal University (Τουρκία), International Centre for Agribusiness Research and Education (Αρμενία), Biological Farming Association ELKANA (Γεωργία) και ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. (Ελλάδα).
Στο έργο, ως συνεργαζόμενος φορέας συμμετέχει ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Βασιλικών, ο οποίος έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τις εργασίες του AGREEN και να συμμετέχει στις δράσεις δικτύωσης, διαβούλευσης και εκπαίδευσης που θα πραγματοποιούνται στο πλαίσιό του, γύρω από την έξυπνη γεωργία και την κλιματική αλλαγή. Τονίζεται ότι στο έργο συμμετείχαν πάνω από 30 συνεταιρισμοί από Κεντρική Μακεδονία και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ενώ συνολικά αυτοί υπολογίζεται ότι ξεπέρασαν τους 200 και στις έξι χώρες.
Όπως εξήγησε η υπεύθυνη του έργου, MSc Χημικός Μηχανικός, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΕ, Βασιλική Παπαδοπούλου, το Agreen βασίζεται στην έννοια της κλιματικά έξυπνης γεωργίας και συνδέει ποικίλους οργανισμούς στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, ενώ αποστολή του είναι η δημιουργία συνοχής όσον αφορά τις αναληφθείσες δράσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η αποκατάσταση της περιβαλλοντικής σταθερότητας καθώς και η επισφράγιση οικονομικής και τροφικής ασφάλειας στις επόμενες γενεές. Το έργο AGREEN στοχεύει στην ενίσχυση της δικτύωσης και της διακρατικής μεταφοράς γνώσης για την ανάπτυξη της έξυπνης γεωργίας στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση των εμπορικών ευκαιριών, των οικονομικών και κοινωνικών επιδόσεων του τομέα ως παράγοντα ανάπτυξης της περιοχής.
Η ΚΕΓ «δεν αφορά απλά την εγκατάσταση τεχνολογίας σε επίπεδο χωραφιού, αλλά την ενσωμάτωση πολλαπλών παρεμβάσεων και συστημάτων ασφαλείας τροφίμων», επισήμανε η κ. Παπαδοπούλου, γνωστοποιώντας ότι στο πλαίσιο του έργου δημιουργήθηκε η πλατφόρμα Agreen με στόχο την ανάπτυξη νέων σχέσεων, αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών και χρησιμοποίησης του διαδικτύου. Με αυτόν τον τρόπο, όπως εξήγησε η ίδια, διαμορφώθηκε ένα διαφορετικό, πιο άμεσο σύστημα αλληλεπίδρασης με τις αγορές γεωργικών προϊόντων χωρίς χωρικούς περιορισμούς και μικρούς παραγωγούς.
Οι παραγωγοί, όπως σημείωσε, πρέπει να εκπαιδευτούν σε νέες καλλιεργητικές μεθόδους, στις εξελίξεις της νέας τεχνολογίας και να ενημερώνονται για τις πολιτικές που εφαρμόζονται, να έρχονται άμεσα και γρήγορα σε επαφή με την πληρφορία που τους αφορά και την οποία θα μπορούν να πάρουν όσο το δυνατό συγκεντρωμένη σε μια πλατφόρμα.
Στην πλατφόρμα, όπως γνωστοποίησε, θα μπορεί κανείς να αναζητήσει εκπαιδευτικό υλικό για την Κλιματικά Έξυπνη Γεωργία, το οποίο θα περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων-την ύλη του κάθε μαθήματος και τις βιβλιογραφικες πηγές, θα μπορεί να υλοποιηθεί δια ζώσης και εξ αποστάσεως, θα είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να ενθαρρύνει την καλή επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων στην εκπαίδευση, θα δίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των καταρτιζόμενων στην εκπαίδευση χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους εκπαίδευσης και θα περιέχει φύλλα αξιολόγησης. Στο πλαίσιο του έργου, προτάθηκε να σχεδιαστεί μια κοινή εμπορική σήμανση για τα γεωργικά προϊόντα που προέρχονται από τη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας και παράγονται με κλιματική έξυπνο τρόπο και όπως εξήγησε «δεν προχώρησε η υιοθέτηση της πρότασης λόγω πολλών νομοθετικών και άλλων ζητημάτων και προβλημάτων».
Τι αναζητούν οι καταναλωτές
Οι καταναλωτές αναζητούν τοπικά, αυθεντικά, ανιχνεύσιμα, «διαφανή» τρόφιμα, επισήμανε στην τοποθέτησή της η αναπληρώτρια καθηγήτρια, της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παναγιώτα Σεργάκη, υπογραμμίζοντας χαρακτηριστικά ότι «οι καταναλωτές ξοδεύουν λιγότερα για ότι αντιλαμβάνονται ως μη απαραίτητο αγαθό για οικονομικούς λόγους σε ποσοτό 49% και για περιβαλλοντικούς σε 32%». Στο πλαίσιο αυτό δε, διατύπωσε την εκτίμησή της ότι στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα δεν αποκλείεται οι περιβαλλοντικοί λόγοι να ξεπεράσουν τους οικονομικούς, ή να κυμαίνονται στο ίδιο επίπεδο.
Οι ομάδες των καταναλωτών που θέτουν το περιβάλλον «Planet first» και τις εμπειρίες «experience first» ως προτεραιότητα, από τα ποσοστά των 16% και 11%, σκαρφάλωσαν στα 26% και 18% αντίστοιχα, ενώ περαιτέρω το 56% των καταναλωτών θεωρεί σημαντικά τα ποιο υγιεινά τρόφιμα, 47% εκτιμά περισσότερο τα τοπικά και φιλικά προς το περιβάλλον, 45% θα δώσει προτεραιότητα σε προϊόντα που εστιάζουν περισσότερο στην βιωσιμότητα, 37% υποστηρίζει ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν γίνει πιο σημαντικό κριτήριο αγοράς, 36% θα αυξήσει μακροπρόθεσμα τις δαπάνες για φρέσκα τρόφιμα και 28% πιστεύει ότι είναι σημαντικό να δίνουν προτεραιότητα σε εξατομικευμένα προϊόντα.
Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Σεργάκη χαρακτήρισε «δυσάρεστο» που δεν υπάρχει ετικέτα στην Ελλάδα για τα προϊόντα ΚΕΓ, τόνισε ότι από τα πιο ισχυρά όπλα στο μέλλον θα είναι η βιοποικιλότητα και διατύπωσε τη θέση της ότι η τιμή των βιολογικών προϊόντων θα αυξηθεί περαιτέρω στο άμεσο μέλλον. Η ίδια σημείωσε ότι για μεγαλύτερη γκάμα βιολογικών προϊόντων θα πρέπει οι καλλιεργητές να στραφούν σε μεταξύ άλλων ψυχανθή και αμπέλι και στο πλαίσιο αυτό επισήμανε την ανάγκη παροχής κινήτρων και στήριξης για να το πράξουν.
Σχετικά με τις προσκλήσεις και τις τάσεις του αγροδιατροφικού τομέα σε διεθνές επίπεδο, είπε ότι εστιάζουν στα: κλιματικά έξυπνα προϊόντα, μπουτίκ τρόφιμα που ενισχύουν τη βιοποικιλότητα, ποιοτικό Image, νέες παραγωγικές τάσεις συνδεδεμένες με τη βιώσιμη ανάπτυξη, συνεχής μείωση του αριθμού των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και αύξηση του αριθμού των «Μέγκα φάρμς», νέα επιχειρηματικά μοντέλα λειτουργίας και υποκατάστατα προϊόντα παραδοσιακών τροφίμων π.χ φυτικής πρωτεϊνης και τρόφιμα με βάση τα έντομα.
«Οι μικροί μεμονωμένοι παραγωγοί περιθωριοποιούνται, θα γίνουν εργάτες αν δεν συνεργαστούν για να πετύχουν οικονομίες κλίμακας και να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη», τόνισε.
Για την Κλιματικά Έξυπνη Γεωργία και την ένταξη της στα προγράμματα κατάρτισης των ενηλίκων, μίλησε η γεωπόνος διευθύντρια του Innovation and Impact HUB( Αμερικανική Γεωργική Σχολή), Δρ. Βίκυ Κρυσταλλίδου, υπογραμμίζοντας τη σημασία της εκπαίδευσης των ανθρώπων, από πολύ μικρή ηλικία, σε θέματα πρωτογενούς παραγωγής των προϊόντων που στρώνονται στο οικογενειακό τραπέζι και όχι μόνο. Αναφερόμενη στα εμπόδια στη μάθηση σε θέματα ΚΕΓ, εστίασε στα ζητήματα του κόστους, έλλειψης χρόνου, γεωγραφικής προσβασιμότητας, ανισότητα φύλων, κακής αγροτικής υποδομής, έλλειψης πρόσβασης στην τεχνολογία λόγω του ψηφιακού χάσματος, κατακερματισμένη μαθησιακής υποδομής, συμπερίληψη εποχικών εργαζομένων και απροθυμία στο διαμοιραασμό της γνώσης.
Για την ΚΕΓ από το Νηπιαγωγείο στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, μίλησε η γεωπόνος, MSc, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΕ, Νατάσα Ριζοπούλου, ενώ ο γεωπόνος, Senior Researcher του Innovation and Impact HUB (Αμερικανική Γεωργική Σχολή), Δρ. Ηλίας Κάλφας τοποθετήθηκε σε θέματα μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος της γεωργίας. Μάλιστα, μεταξύ άλλων είπε ότι ο δυτικός κόσμος είναι «υπερ-χορτασμένος» από τροφή και πλέον μέσω της αγοράς τροφίμων επιχειρεί να εκφράσει τις ηθικές τους αξίες. Τονίζοντας δε ότι η 10ετία έως το 2020 ήταν η πιο θερμή για τον πλανήτη, σημείωσε ότι εάν συνεχίσει «ανενόχλητη» η αύξηση της θερμοκρασίας τα σημερινά προβλήματα θα μοιάζουν πολύ μικρά σε αυτά που θα έρθουν. Το μέλος ΔΣ BIOSCOOP, Κοινωνικός Καταναλωτικός Συνεταιρισμός Θεσσαλονίκης, Πάνος Γιακουμίδης στην τοποθέτησή του υπογράμμισε την ανάγκη η βιολογική τροφή να καταστεί προσιτή σε όλους, πρότεινε την παροχή κινήτρων στους βιολογικούς καλλιεργητές για να αυξήσουν τη στρεμματική τους καλλιέργεια και σημείωσε ότι «πρέπει επιτέλους να πάψει αυτό που ισχύει σήμερα, τα βιολογικά προϊόντα να αποτελούν είδος πολυτελείας».
