Στην ολομέλεια της Βουλής συζητείται και ψηφίζεται, σήμερα Τρίτη, το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εσωτερικών «Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και διαχείριση κινδύνων στον δημόσιο τομέα».
Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση
Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση σκοπός του νομοσχεδίου είναι «ο εξορθολογισμός της κατανομής και της μεταφοράς αρμοδιοτήτων, μεταξύ των επιπέδων διακυβέρνησης, προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της κυβερνησιµότητας στον δημόσιο τομέα». Στην κατεύθυνση αυτή, θεσμοθετείται το Εθνικό Σύστημα Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης ως νέο υπόδειγμα κυβερνησιµότητας. Ως γενικές αρχές του νέου συστήματος τίθενται η χρηστή διοίκηση και η καλή διακυβέρνηση, η δημοσιονομική διαχείριση με στόχο την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Με το νομοσχέδιο συνιστάται Εθνικό Συμβούλιο Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης ως συλλογικό γνωμοδοτικό όργανο, το οποίο υπάγεται στη Γενική Γραµµατεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών. Ορίζεται επίσης ότι η διαδικασία ανακατανομής ή µεταφοράς αρμοδιοτήτων θα γίνεται µε Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν εισήγησης του Υπουργού Εσωτερικών, έπειτα από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης. Περαιτέρω ορίζεται η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Οργανώσεων της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών, ως Επιχειρησιακό Κέντρο Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης, που υποστηρίζει το Εθνικό Συμβούλιο Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης και τον Υπουργό Εσωτερικών.
Διαχείριση κινδύνων
Θεσπίζεται παράλληλα πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων, ως δομικό στοιχείο του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου των φορέων του δημόσιου τομέα και δημιουργείται Μητρώο Κινδύνων και Κεντρικού Αποθετηρίου Κινδύνων Διαφθοράς. Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του σχεδίου νόμου, σκοπός είναι η «ανάπτυξη πλαισίου διαχείρισης κινδύνων στο πλαίσιο του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου που διαμορφώθηκε για τον δημόσιο τομέα µε τον ν. 4795/2021» και αντικείμενό του είναι ο ορισμός του σχετικού πλαισίου και της ακολουθητέας πολιτικής, της διαδικασίας και των οργάνων διαχείρισης των κινδύνων, καθώς και η σύσταση και λειτουργία Μητρώου Κινδύνων και Κεντρικού Αποθετηρίου Κινδύνων Διαφθοράς. Οι φορείς του δημόσιου τομέα υποχρεούνται να τηρούν Μητρώο Κινδύνων, στο οποίο καταγράφονται «οι αναγνωρισμένοι κίνδυνοι του φορέα, συµπεριλαµβανοµένων των κινδύνων διαφθοράς και απάτης, το επίπεδο αξιολόγησής τους, οι υφιστάμενες δικλίδες ελέγχου και οι υπεύθυνοι διαχείρισής τους. Επίσης, στη Γενική Διεύθυνση Ακεραιότητας και Λογοδοσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας προβλέπεται ότι τηρείται το Κεντρικό Αποθετήριο Κινδύνων Διαφθοράς, όπου συλλέγονται δεδομένα αναφορικά µε τους κινδύνους διαφθοράς που αντιμετωπίζουν οι φορείς του δημόσιου τομέα, και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.
Ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης έχει δηλώσει ότι η κατανομή και ανακατανομή των αρμοδιοτήτων στη διαχείριση των υδάτων, η αντιμετώπιση καταστροφών και οι σχέσεις αποκεντρωμένης και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, θα είναι από τα πρώτα ζητήματα που θα εξεταστούν στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Η κυβέρνηση δηλώνει ότι το σχέδιο νόμου φιλοδοξεί να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» της αλληλοεπικάλυψης και σύγχυσης των αρμοδιοτήτων όλων των φορέων του κράτους, σε όλα τα επίπεδα.
«Το μοντέλο της κατανομής αρμοδιοτήτων που ίσχυσε στο παρελθόν απέτυχε», έχει δηλώσει ο Μάκης Βορίδης σημειώνοντας ότι «οι διϋπουργικές επιτροπές που λειτούργησαν στο παρελθόν, για το μείζον ζήτημα της κατανομής αρμοδιοτήτων, δεν κατάφεραν ποτέ τίποτα, γιατί στην πραγματικότητα είναι πολιτικά βουλευόμενα όργανα, τα οποία δεν είχαν και την απαραίτητη τεχνογνωσία, για να φέρουν σε πέρας αυτή την αποστολή».
Ο υπουργός Εσωτερικών έχει εξάλλου επισημάνει ότι πλέον θα υπάρχει μεθοδολογία, αρχές, κριτήρια για την κατανομή και ανακατανομή αρμοδιοτήτων, και ότι οι αποφάσεις για τα σχέδια δράσης θα είναι δεσμευτικές.
Τα κόμματα
«Ανασχεδιάζουμε τις δομές του κράτους, υπηρετώντας πρώτα από όλα, τις ανάγκες των πολιτών, αντιμετωπίζοντας τις κρίσιμες προκλήσεις της εποχής και εγγυώμενοι το μέλλον, ώστε Κυβέρνηση, Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες, όλοι μαζί, να συγκροτήσουμε μια ισχυρή ομάδα που θα δουλεύει για το κοινό όφελος, για το όφελος της πατρίδας, για το όφελος των πολιτών», είπε ο εισηγητής της ΝΔ Θεόδωρος Καράογλου. Ο εισηγητής της ΝΔ είπε ότι η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, «ξετυλίγει το κουβάρι του κράτους», «θα υπάρξει ευθύνη και λογοδοσία του καθενός, στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του» και η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση βασίζεται σε ένα πραγματικά αποκεντρωμένο μοντέλο, με ξεκάθαρες αρμοδιότητες για κάθε εμπλεκόμενο φορέα και τη στήριξη του κεντρικού κράτους για την εκπλήρωση των απαιτήσεων της κοινωνίας. «Αποκρυσταλλώνουμε τις αρμοδιότητες σε όλα τα επίπεδα κρατικής λειτουργίας προχωρώντας στον εξορθολογισμό και τη βελτιστοποίηση του συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων του δημοσίου τομέα, με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων για την κατανομή αρμοδιοτήτων και τη μεταφορά τους μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα ανεξαρτήτως επιπέδου διακυβέρνησης», είπε ο εισηγητής της ΝΔ και εξήγησε ότι «δημιουργείται ένας αποτελεσματικός μηχανισμός ο οποίος αρχικά θα αξιολογήσει τις αρμοδιότητες που έχει κάθε φορέας και στη συνέχεια θα προχωρήσει στην προσεκτική κατανομή τους ανά φορέα, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο κάθε Αρχή, κάθε υπηρεσία, θα γνωρίζει επακριβώς τι πρέπει να κάνει και πώς να το κάνει». Αποκέντρωση, είπε ο Θεόδωρος Καράογλου, σημαίνει ισχυρή αυτοδιοίκηση. «Ερχόμαστε λοιπόν, με το παρόν νομοσχέδιο να ξεκαθαρίσουμε το θέμα των σχέσεων των τριών εμπλεκόμενων φορέων. Κράτους, Δήμων, Περιφέρειας, προσδιορίζοντας με σαφήνεια τις αρμοδιότητες και τον τρόπο λειτουργίας των διαφορετικών αυτών επιπέδων διοίκησης», είπε ο βουλευτής της ΝΔ.
«Έχουμε επίγνωση των προβλημάτων της δημόσιας διοίκησης, αλλά αυτά τα προβλήματα δεν τα λύνει, σε καμία περίπτωση, αυτό το νομοσχέδιο», είπε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ ‘Αγγελος Τόλκας. Ο βουλευτής κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι όλες τις αρχές που προβλέπονται για την κατανομή των αρμοδιοτήτων- αρχή της Νομιμότητας, αρχή της Διαφάνειας, αρχή της Λογοδοσίας, αρχή της Αποτελεσματικότητας, αρχή της Αναγκαιότητας και αρχή της Επικουρικότητας- τις έχει καταπατήσει. Ο κ. Τόλκας ανέφερε επίσης ότι το Συμβούλιο Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης θα απαρτίζεται κυρίως από πολιτικά πρόσωπα, τα οποία θα καταθέτουν τη γνώμη και τις προτάσεις τους στην ιεραρχία, σύνθεση που το καθιστά λειτουργικά αναξιόπιστο. «Καταψηφίζουμε τα νομοσχέδιά σας γιατί δεν απαντούν στα προβλήματα. Τρεισήμισι χρόνια τώρα η πραγματικότητα, η ζωή, η αλήθεια, δείχνει ότι δεν δίνετε λύσεις με όλα τα νομοθετήματα που φέρνετε», είπε ο κ. Τόλκας.
«Επικοινωνιακές, ενόψει των εκλογών» χαρακτήρισε τις διατάξεις του νομοσχεδίου η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Ευαγγελία Λιακούλη. Η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι μέχρι σήμερα έχει πράξει το… απόλυτο μηδέν, για την αυτοδιοίκηση, αν και ο κ. Μητσοτάκης προεκλογικά, υποσχόταν παρεμβάσεις στους πρώτους έξι μήνες της διακυβέρνησης του. Την ίδια ώρα, επισήμανε η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ, ουδεμία πρόβλεψη για το ξεσκαρτάρισμα των αρμοδιοτήτων έχει προβλεφθεί στο σχέδιο δράσης του υπουργείου Εσωτερικών, το 2023. Εμφατικά έχει αναφερθεί, η κ. Λιακούλη και στο δεύτερο μέρος του νομοσχεδίου, αυτό δηλαδή, που αναφέρεται στη διαχείριση κινδύνων. «Προσθέτετε επιπλέον άρθρα στο νόμο 4795/2021 που ψηφίσατε εσείς τον Απρίλη του 2021 όπου έχετε θεσπίσει εσείς το σύστημα εσωτερικού ελέγχου του δημοσίου τομέα. Τότε εσείς ψηφίσατε τις μονάδες εσωτερικού ελέγχου, τα αυτοτελή γραφεία συμβούλων, τη διαχείριση κινδύνων και τώρα μας ζητάτε να ψηφίσουμε και άλλα όργανα όπως μονάδες διαχείρισης κινδύνων, ομάδες διαχείρισης κινδύνων, διαχειριστές κινδύνων ανάλογα με τον φορέα . Γιατί; Τώρα τα θυμηθήκατε;», είπε η κ. Λιακούλη και ζήτησε να ενημερώσει τη Βουλή η κυβέρνηση ποια αποτελέσματα έφερε μέχρι σήμερα το σύστημα εσωτερικού ελέγχου.
«Η τομή που επιχειρεί να κάνει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας στους φορείς του δημοσίου με το παρόν σχέδιο νόμου για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και τη διαχείριση κινδύνων, την οποία τομή την εμφανίζει ως αναγκαία για το καλό της κοινωνίας, δεν μπορεί να κρύψει τον αντιδραστικό αντιλαϊκό της χαρακτήρα, με κύριο στόχο να δρομολογήσει αναγκαίες προσαρμογές στο αστικό επιτελικό κράτος, στις επιδιώξεις του κεφαλαίου για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Μανώλης Συντυχάκης και πρόσθεσε ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση «δεν αφορά το λαό και τις λαϊκές του ανάγκες αλλά την εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών σχεδίων». Πυρά επεφύλασσε και για τον ΣΥΡΙΖΑ, διότι, όπως τόνισε, οι αντιδραστικές πολιτικές που υποστηρίζει, κινούνται στον ίδιο καμβά με αυτόν της κυβέρνησης. Ο βουλευτής του ΚΚΕ χαιρέτησε την απεργιακή κινητοποίηση των εργαζομένων στους ΟΤΑ μετά τον θάνατο εργαζόμενης. Τόνισε επίσης ότι το ΚΚΕ στέκεται στο πλευρό των εργαζομένων για την προστασία της εργασίας τους και την τήρηση των κανόνων και όρων ασφάλειας.
«Αυτό το μπαλάκι αρμοδιοτήτων και η αποποίηση ευθυνών, κρατάει πάρα πολύ καλά και αποδεικνύεται κάθε φορά με τον χειρότερο τρόπο: και σε θεομηνίες, σε φυσικές καταστροφές, σε πλημμύρες, σε πυρκαγιές, σε απώλεια συνανθρώπων», είπε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Κωνσταντίνος Χήτας που κατήγγειλε ότι όλες οι κυβερνήσεις έχουν μερίδιο ευθύνης, γι΄αυτή την κατάσταση. Ο κ. Χήτας που εκτίμησε ότι με το νομοσχέδιο επιχειρείται ένας μηχανισμός «γέφυρα», του επιτελικού κράτους με την αυτοδιοίκηση, επισήμανε ότι προβλέπονται πάρα πολλά θεσμικά όργανα και πολλές διαδικασίες, που σε επίπεδο νομού δεν είναι καθόλου εύκολο να εφαρμοστούν. O ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης εκτίμησε ότι συνεχίζεται η συγκέντρωση υπερεξουσιών που μαζί με τη δαιδαλώδη νομοθεσία, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες πληγές στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Ο κ. Χήτας, σχολιάζοντας το δεύτερο μέρος του σχεδίου νόμου, αυτό της διαχείρισης κινδύνων για την αποτροπή φαινομένων διαφθοράς, είπε ότι είναι η κυβέρνηση που έχει κάνει κανόνα τις απευθείας αναθέσεις.
Πρόκειται για «ένα ακόμα νομοσχέδιο το οποίο, αποτελεί μέρος των κυβερνητικών μεθοδεύσεων, που εδώ και πάνω από 30 χρόνια, αποσκοπούν στην ουσιαστική αποδυνάμωση του δημόσιου τομέα προς όφελος μίας παρασιτικής ξένης και ντόπιας ολιγαρχίας», έχει δηλώσει η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 Σοφία Σακοράφα. «Η λειτουργικότητα ενός εθνικού συστήματος που στοχεύει στην αντιμετώπιση ζητημάτων της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, είναι πράγματι απαραίτητη», είπε η Σοφία Σακοράφα. Πρόσθεσε όμως ότι το νομοσχέδιο προωθεί ένα «υπερσυγκεντρωτικό σύστημα, που παραγκωνίζει, όχι μόνο την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και όλα τα υπόλοιπα Υπουργεία». Η βουλευτής του ΜέΡΑ25 είπε επίσης ότι το μοντέλο που προωθείται δεν είναι λειτουργικό. Αντιθέτως, είναι γραφειοκρατικό, συγκεντρωτικό, δεν θέτει και σαφείς στόχους και ουσιαστικά κριτήρια για την κατανομή των αρμοδιοτήτων και τελικά, η πραγματική προτεραιότητα είναι η διατήρηση και ενίσχυση του πελατειακού συστήματος. Σε σχέση με το δεύτερο σκέλος του νομοσχεδίου για το σύστημα εσωτερικού ελέγχου, η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 είπε ότι στην ουσία αποτελεί ομολογία αποτυχίας, της πολιτικής της κυβέρνησης.
Στη Βουλή οι τροπολογίες για τους ΟΤΑ και το «Βοήθεια στο Σπίτι»
Κατατέθηκε στη Βουλή η τροπολογία του υπουργείου Εσωτερικών για την κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ, σε συμμόρφωση με σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικές διατάξεις του 2019, με τις οποίες μεταφέρθηκαν σημαντικές αρμοδιότητες των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων προς τις Οικονομικές Επιτροπές και τις Επιτροπές Ποιότητας Ζωής των Δήμων και των Περιφερειών. Σύμφωνα με τον τότε υπουργό Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκο, η μεταφορά των αρμοδιοτήτων κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να διασφαλιστεί η κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ, καθώς η απλή αναλογική είχε οδηγήσει σε μη αυτοδύναμες διοικήσεις στους περισσότερους δήμους και περιφέρειες.
Με την τροπολογία που κατέθεσε ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, στο νομοσχέδιο του υπουργείου του για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, μεταφέρονται οι αρμοδιότητες ξανά στα δημοτικά και τα περιφερειακά συμβούλια. Επίσης, η θητεία των μελών αυτών των επιτροπών γίνεται ξανά ετήσια από διετή, ενώ οι συνθέσεις των επιτροπών διατηρούνται ως έχουν.
Στις αρμοδιότητες που μεταφέρονται εκ νέου στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η κατάρτιση προϋπολογισμών, ισολογισμών, απολογισμών και των ετήσιων προγραμμάτων δράσης, καθώς και οι εκθέσεις πεπραγμένων των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων του οικείου ΟΤΑ.
Επίσης, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, η έγκριση των δαπανών και η διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού και η εισήγηση στο δημοτικό/περιφερειακό συμβούλιο του ετήσιου σχεδίου διαχείρισης και αξιοποίησης της περιουσίας του δήμου/περιφέρειας.
Στην ίδια τροπολογία περιλαμβάνεται διάταξη που προβλέπει τη δυνατότητα έκτακτης επιχορήγησης των ΔΕΥΑ (Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης) για την αντιμετώπιση των αυξημένων δαπανών τους που οφείλονται στις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης.
