Μία σημαντική απόφαση για τη δημιουργία καρτέλ και τη νόθευση του ανταγωνισμού στις προμήθειες του Δημοσίου εξέδωσε η ΕΠΑΝΤ. Συγκεκριμένα, μετά από ενδελεχή και ποιοτική έρευνα στοιχειοθέτησε ότι οι εμπλεκόμενες εταιρείες που προμηθεύουν ξύλινους στύλους ειδικής εμποτισμένης ξυλείας σε έργα του ΔΕΔΔΗΕ (που αφορά η απόφαση) και του ΟΤΕ για την επέκταση του δικτύου κυρίως σε περιαστικές, αγροτικές και δασικές περιοχές, είχαν φροντίσει σε συγκεκριμένους διαγωνισμούς της περιόδου 2016-2018 να «στήσουν» τους διαγωνισμούς με εκ των προτέρων συμφωνία.
Η απόφαση έχει πολύ μεγάλη σημασία για πολλούς λόγους – και έχει δημοσιευθεί ήδη σε ΦΕΚ.
Πρώτον γιατί σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις – αν και οι πρακτικές που τιμωρούνται έχουν «τεχνογνωσία» μεγάλων επιχειρήσεων.
Δεύτερον, διότι αφορούν έναν τομέα (ξύλινοι στύλοι δικτύου με ειδικό εμποτισμό ξυλείας) με ιδιαίτερο περιβαλλοντικό (λόγω τοξικότητας των προϊόντων) ενδιαφέρον, περιορισμένο ανταγωνισμό (οι εταιρείες διαθέτουν τα τρία ειδικά εμποτιστήρια με τις ειδικές χημικές ενώσεις προστασίας) και μεγάλο δημόσιο ενδιαφέρον, καθώς μόνο με αυτούς τους στύλους επεκτείνεται το δίκτυο ηλεκτροδότησης μέσης και χαμηλής τάσης σε όλη τη χώρα και ειδικά σε μικρούς και απομακρυσμένους οικισμούς, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις τηλεπικοινωνίες.
Όπως η Επιτροπή ανταγωνισμού το ορίζει στην απόφασή της, ο κλάδος που εξετάστηκε αφορά την «Αγορά προμήθειας εμποτισμένων στύλων, η οποία περιλαμβάνει την αγορά εμποτισμού ανεμπότιστων στύλων (υπηρεσία εμποτισμού) και εμπορίας εμποτισμένων στύλων εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης ή τηλεπικοινωνίας».
Τρίτον, διότι για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι όταν η Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνει μελετημένα, ουσιαστικά, γρήγορα και στοχοπροσηλωμένα τη δουλειά της, οι εταιρείες που έχουν μάθει σε περίεργες πρακτικές ανταποκρίνονται και μπαίνουν στη διαδικασία συνδιαλλαγής – συμβιβασμού με την ΕΠΑΝΤ, προκειμένου να μειώσουν τα πρόστιμα και την αντιπαράθεση με την ΕΠΑΝΤ. Οι 4 εταιρείες που εξετάστηκαν, αφού ενημερώθηκαν για την έρευνα της ΕΠΑΝΤ, πράγματι έσπευσαν να μπουν στο πλαίσιο που προβλέπεται και να συνεργαστούν με την ΕΠΑΝΤ για τη διαπίστωση της παράβασης και την τιμωρία τους….
Τέταρτον διότι ανοίγει ένας δρόμος για την εύρεση παραβάσεων με παρένθετες εταιρείες, όπως προκύπτει από το σκεπτικό και της λεπτομέρειες της απόφασης αλλά και την καταβολή της «νόμιμης μίζας», όπως λεγόνταν παλαιότερα στην αγορά, σε συμβούλους ή άλλους συμμετέχοντες σε διαγωνισμούς με διάφορες ιδιότητες….
Πέμπτον, διότι με στοιχεία σε μια υπόθεση που δεν είναι ίσως πολύ μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος (σε σχέση με το σύνολο των διαγωνισμών του δημοσίου), η ΕΠΑΝΤ στοιχειοθέτησε πλήρως την ύπαρξη καρτέλ με κύρια στοιχεία την εύρεση emails και fax που αντάλλαξαν οι εμπλεκόμενοι, σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα των διαγωνισμών, και ακολούθως μαρτυρίες, καταθέσεις κλπ.
Η σύνοψη της απόφασης της ΕΠΑΝΤ
Η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αποφάσισε ομοφώνως σε φανερή ψηφοφορία τα ακόλουθα:
Α) Διαπιστώνει ότι οι εταιρείες
i) ΔΡΙΤΣΑ – ΚΑΓΚΛΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΒΕΕ (δ.τ. ΔΡΙΤΣΑ-ΚΑΓΚΛΗ ΑΒΕΕ),
ii) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΜΠΟΤΙΣΜΟΥ ΞΥΛΕΙΑΣ Ο.Ε. Σ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΑΙ ΕΤΕΘ. ΑΕ (δ.τ. ΕΛΒΙΕΞ),
iii) ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΡΑΚΙΔΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΞΥΛΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (δ.τ. KNC A.E.) και
iv) ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (δ.τ. BIONRGWOOD ΜΟΝ. ΙΚΕ)
παραβίασαν σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο ρεπορτάζ το άρθρο 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ, λόγω της συμμετοχής τους σε απαγορευμένες οριζόντιες συμπράξεις νόθευσης διαγωνισμών δυνάμει των πρακτικών που συνοπτικά, στο πλαίσιο της Διαδικασίας Διευθέτησης Διαφορών, περιγράφονται εδώ.
Β) Υποχρεώνει τις προαναφερόμενες επιχειρήσεις να παύσουν, εφόσον δεν το έχουν ήδη πράξει, και να παραλείπουν στο μέλλον τις διαπιστωθείσες στο ως άνω σκεπτικό παραβάσεις των άρθρων 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ.
Γ) Επιβάλλει τα πρόστιμα που αναλύθηκαν ανωτέρω για την τέλεση των διαπιστωθεισών στο ως άνω σκεπτικό παραβάσεων των άρθρων 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ, ήτοι ποσό εκατόν οκτώ χιλιάδες εννιακόσια ογδόντα οκτώ (108.988) ευρώ για τη ΔΡΙΤΣΑ-ΚΑΓΚΛΗ ΑΒΕΕ, ποσό εκατόν είκοσι εννέα χιλιάδες πεντακόσια εβδομήντα ένα (129.571) ευρώ για την ΕΛΒΙΕΞ, ποσό πενήντα πέντε χιλιάδες εξήντα επτά (55.067) ευρώ για την KNC A.E και ποσό είκοσι τρείς χιλιάδες εκατόν εβδομήντα δύο (23.172) ευρώ για την BIONRGWOOD ΜΟΝ. ΙΚΕ.
Το συνολικό πρόστιμο των εμπλεκόμενων μερών στη σύμπραξη ανέρχεται στο πόσο των 316.798 ευρώ.
Ωστόσο αξίζει να σημειώσουμε ότι η ΕΠΑΝΤ, αξιοποιώντας πλήρως το νομικό της οπλοστάσιο, τελικά εξέτασε σε βάθος 6 διαγωνισμούς του ΔΕΔΔΗΕ συνολικού ύψους σχεδόν 41 εκατομμυρίων (41.347.718) ευρώ. Σε αυτούς συμμετείχαν σε συμπαιγνία οι εμπλεκόμενοι και διενεργήθηκαν ένας το 2016, δύο το 2017 και τρεις το 2018. Από την απλή σύγκριση των μεγεθών των διαγωνισμών και των προστίμων ίσως φαίνεται μικρή η αξία των προστίμων, αλλά η ΕΠΑΝΤ τεκμηριώνει πλήρως γιατί και πως έφθασαν τα πρόστιμα σε αυτό το μικρό ύψος.
Με βάση το σκεπτικό της Απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού, τα εμπλεκόμενα μέρη συμμετείχαν σε οριζόντια αντιανταγωνιστική σύμπραξη υπό τη μορφή συμφωνίας/εναρμονισμένης πρακτικής μεταξύ επιχειρήσεων κατά την έννοια του άρθ. 1 παρ. 1 του Ν. 3959/2011 και 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ. Ειδικότερα, οι ελεγχόμενες συμμετείχαν σε ένα σχέδιο κατανομής των επίμαχων διαγωνισμών, καθορίζοντας το πλαίσιο της κοινής τους δράσης στο πλαίσιο του οποίου μείωναν προληπτικά την αβεβαιότητα που συνεπάγεται η αυτοδύναμη ανταγωνιστική συμπεριφορά.
Στόχος του ως άνω σχεδίου ήταν η τεχνητή διαμόρφωση των προσφορών σε επίπεδα διαφορετικά, από αυτά στα οποία θα είχαν διαμορφωθεί υπό συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού.
Ειδικότερα, προέβησαν α) σε συμφωνία/εναρμονισμένη πρακτική (i) για τον καθορισμό τιμών και ποσοτήτων και β) σε ανταλλαγή μεταξύ ανταγωνιστών ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών, οι οποίες αφορούν ιδίως τιμές και ποσότητες.
Οι πρακτικές αυτές, λέει η ΕΠΑΝΤ, συνιστούν μία ενιαία και διαρκή παράβαση, καθώς αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου, κοινού, ενιαίου σχεδίου χειραγώγησης διαγωνισμών δημοσίων έργων με κοινό σκοπό τη νόθευση των διαγωνιστικών διαδικασιών και συγκεκριμένα τον καθορισμό τιμών και ποσοτήτων, ενώ παράλληλα σημειώνεται ότι καθώς οι επιμέρους συμφωνίες / εναρμονισμένες πρακτικές που συνάφθηκαν/υιοθετήθηκαν κατά τα έτη 2016-2018, εκδηλώθηκαν με τις ίδιες μεθόδους αντι- ανταγωνιστικής συμπεριφοράς, στην ίδια σχετική αγορά, παρουσιάζουν χρονική συνέχεια και χαρακτηρίζονται από ταυτότητα στόχων, μεθόδων και εμπλεκομένων.
Στο πλαίσιο αυτό, τα μέλη της σύμπραξης υιοθέτησαν πλέγμα αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών κατά τα αναφερόμενα ανωτέρω. Η συμπεριφορά αυτή, ιδωμένη στο σύνολό της, συνιστά συμφωνία και/ ή εναρμονισμένη πρακτική μεταξύ επιχειρήσεων κατά την έννοια των άρθρων 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ.
Ποιες είναι οι εταιρείες του καρτέλ των ξύλινων εμποτισμένων στύλων
Οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις, σύμφωνα με την απόφαση της ΕΠΑΝΤ, είναι οι εξής:
1. ΔΡΙΤΣΑ – ΚΑΓΚΛΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΒΕΕ ( δ.τ. ΔΡΙΤΣΑ-ΚΑΓΛΗ ΑΒΕΕ)
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1970, με έδρα την Κόρινθο. Διαθέτει εργοστάσιο παραγωγής ξυλείας, με πριστήριο (όπου γίνεται η κατεργασία των κορμών ώστε η ξυλεία να λάβει μια πρισματική μορφή) και εμποτιστήριο (όπου εφαρμόζεται συντηρητικό μέσα στη μάζα του ξύλου ώστε να προστατεύεται από τους μύκητες και τα ξυλοφάγα έντομα). Μεταξύ των πελατών της συγκαταλέγονται οι ΔΕΔΔΗΕ και ΟΤΕ Α.Ε. Συμμετείχε στις ελεγχόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες του ΔΕΔΔΗΕ μέσω Κοινοπραξίας με την Ελληνική Βιομηχανία Εμποτισμού Ξυλείας (ΕΛΒΙΕΞ), με ποσοστό που δεν περιγράφεται στην απόφαση για λόγους εμπορικού απορρήτου.
Η επιχείρηση στην αγορά αποκαλείται επίσης και DRITSAS WOOD.
2. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΜΠΟΤΙΣΜΟΥ ΞΥΛΕΙΑΣ Ο.Ε. Σ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΑΙ ΕΤΕΘ. ΑΕ (δ.τ. ΕΛΒΙΕΞ)
Η Ελληνική Βιομηχανία Εμποτισμού Ξυλείας (ΕΛΒΙΕΞ) ιδρύθηκε το 1970 και συνιστά
θυγατρική (με πλειοψηφούντα εταίρο σε ποσοστό 60%) της κατασκευαστικής εταιρείας ΕΤΕΘ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε., μητρική της οποίας είναι η εταιρεία ΑΒΑΞ Α.Ε. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στον εμποτισμό ξύλινων στύλων σε σύγχρονες εργοστασιακές εγκαταστάσεις στο Πολύκαστρο του νομού Κιλκίς. Οι βασικότεροι πελάτες της είναι οι ΔΕΔΔΗΕ και ΟΤΕ ΑΕ, ενώ συνεργάζεται και με διάφορες κατασκευαστικές εταιρείες που ασχολούνται με την κατασκευή αιολικών πάρκων ανά την Ελλάδα. Συμμετείχε στις ελεγχόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες του ΔΕΔΔΗΕ μέσω Κοινοπραξίας με την ΔΡΙΤΣΑ, με ποσοστό που δεν περιγράφεται στην απόφαση για λόγους εμπορικού απορρήτου.
3. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΡΑΚΙΔΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΞΥΛΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (δ.τ. KNC A.E.)
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1997 με την επωνυμία Βιομηχανία Επεξεργασίας Ξύλου (ΒΕΞ) Δράμας Α.Ε. από συνεταιρισμούς ξύλου και δασεργάτες του νομού Δράμας, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του δασικού πλούτου της περιοχής. Κατά δήλωση του νόμιμου εκπροσώπου της, μέχρι το 2017 η εταιρεία ασχολείτο κυρίως με τον εμποτισμό ξυλείας
στο ιδιόκτητο εμποτιστήριό της στον Αγ. Αθανάσιο Δράμας. Μέχρι το 2017, η
εταιρεία συμμετείχε αυτοτελώς σε διαγωνιστικές διαδικασίες του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ αργότερα
προσέφερε δάνεια εμπειρία στην ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ, η οποία συμμετείχε στις ανωτέρω διαδικασίες του ΔΕΔΔΗΕ.
4. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (δ.τ. BIONRGWOOD ΜΟΝ. ΙΚΕ)
10. Ο ιδρυτής και νόμιμος εκπρόσωπος εταιρείας, κατά δήλωσή του, το 2017 αποφάσισε να ιδρύσει την ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ με σκοπό τη συνέχιση της δραστηριότητας του εμποτιστηρίου στη Δράμα. Μάλιστα, η εταιρεία συστεγάζεται με την KNC, με τις δύο εταιρείες να διαθέτουν τον ίδιο αριθμό τηλεφώνου και τον ίδιο αριθμό τηλεομοιοτυπίας (φαξ).
Κατά δήλωση του, την περίοδο 2017-2019, ήτοι τα πρώτα χρόνια ίδρυσης της εταιρείας
του, συνεργαζόταν με την KNC, καθώς εκεί συμμετέχων ιδιώτης του παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες για την υποβολή της τεχνικής και οικονομικής προσφοράς σε διαγωνισμούς του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ μεταξύ τους υπογραφόταν ιδιωτικό συμφωνητικό δάνειας εμπειρίας για τις ανάγκες των εν λόγω διαγωνισμών. Τα συμφωνητικά προέβλεπαν την καταβολή τιμήματος από την ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ στην KNC ίσου με ποσοστό επί της αξίας των συμβάσεων της ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ με την αναθέτουσα αρχή.
Ο κλάδος της παράβασης: οι ειδικά εμποτισμένοι στύλοι
Στο ηλεκτρικό και τηλεπικοινωνιακό δίκτυο στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται ξύλινοι στύλοι. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση τους από τους ΔΕΔΔΗΕ και ΟΤΕ ΑΕ, είναι απαραίτητος ο εμποτισμός τους με κρεοζωτέλαιο, συντηρητικό υλικό το οποίο αυξάνει κατά πολύ τη διάρκεια ζωής και την αντοχή των ξύλινων στύλων. Δεδομένου ότι τα συντηρητικά ξύλου ανήκουν στις λεγόμενες βιοκτόνες ουσίες, διέπονται από αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, οπότε ο εμποτισμός της ξυλείας πραγματοποιείται σύμφωνα με αυστηρές προδιαγραφές και οδηγίες στα τρία (3) εμποτιστήρια που υπάρχουν στην Ελλάδα.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η κάλυψη των αναγκών του ΔΕΔΔΗΕ
λαμβάνει χώρα συνήθως μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών, είτε με αντικείμενο την υπηρεσία
εμποτισμού ξυλείας ιδιοκτησίας του ιδίου του ΔΕΔΔΗΕ, είτε με αντικείμενο τους έτοιμους
εμποτισμένους στύλους. Ομοίως ισχύει και για τις διαγωνιστικές διαδικασίες του ΟΤΕ.
Με βάση αυτά, η ΕΠΑΝΤ όρισε, στη συγκεκριμένη υπόθεση, ως σχετική αγορά προϊόντος / υπηρεσιών την προμήθεια εμποτισμένων στύλων, η οποία περιλαμβάνει την αγορά εμποτισμού ανεμπότιστων στύλων (υπηρεσία εμποτισμού) και εμπορίας εμποτισμένων στύλων εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης ή τηλεπικοινωνίας.
Η σχετική γεωγραφική αγορά περιλαμβάνει την περιοχή, στην οποία οι ενδιαφερόμενες
επιχειρήσεις πωλούν τα σχετικά προϊόντα υπό επαρκώς ομοιογενείς συνθήκες
ανταγωνισμού. Εν προκειμένω, σύμφωνα με την ΕΠΑΝΤ, ως σχετική γεωγραφική μπορεί να οριστεί καταρχάς το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, καθώς οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται ή δύνανται να δραστηριοποιούνται σε όλη την επικράτεια.
Λεπτομέρειες της απόφασης για το καρτέλ με σημασία
Η ΕΠΑΝΤ διερεύνησε πιθανές παραβάσεις με βάση τα αρχικά στοιχεία που είχε συλλέξει και με αποστολή ερωτηματολογίων στις Αναθέτουσες Αρχές ΔΕΔΔΗΕ και ΟΤΕ καθώς και με λήψη ανωμοτί κατάθεσης για την παροχή διευκρινίσεων επί των συλλεγέντων στοιχείων από τους εκπροσώπους των εμπλεκόμενων εταιρειών. Από την έρευνα της Υπηρεσίας δεν προέκυψαν στοιχεία που να στοιχειοθετούν σύμπραξη των επιχειρήσεων σε διαγωνιστικές διαδικασίες του ΟΤΕ, ενώ αντιθέτως στοιχειοθετήθηκαν πλήρως οι παραβάσεις σε σειρά διαγωνισμών του ΔΕΔΔΗΕ της περιόδου 2016-2018.
Οι αρχικές διαπιστώσεις της ΕΠΑΝΤ, η οποία επισκέφθηκε και τα γραφεία των εταιρειών κλπ και φυσικά ενόχλησε και τον ΔΕΔΔΗΕ, μάλλον φόβισε τις νομικές ομάδες των εμπλεκομένων και τους επιχειρηματίες. Έτσι τα τέσσερα (4) εμπλεκόμενα μέρη στη σύμπραξη, για τα οποία συλλέχθηκαν αποδεικτικά στοιχεία ικανά να στοιχειοθετήσουν παράβαση του άρθ. 1 του ν. 3959/2011, εκδήλωσαν εγγράφως το ενδιαφέρον τους για διερεύνηση της δυνατότητας υπαγωγής τους στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών και κατέθεσαν σχετικό αίτημα για τη διαδικασία διευθέτησης διαφορών. Σημειώνεται ότι να να υπαχθούν σε τέτοιες έρευνες οι εμπλεκόμενοι στην (ευνοϊκή) διαδικασία διευθέτησης διαφορών της ΕΠΑΝΤ πρέπει, μεταξύ άλλων, να συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι και να χαρακτηρίζεται η παράβαση λόγω της φύσης της ως οριζόντια αντι-ανταγωνιστική σύμπραξη ιδιαίτερης σοβαρότητας (σύμπραξη καρτελικής φύσης). Σε αυτή τη διαδικασία οι εμπλεκόμενοι ενημερώνονται αναλυτικά για τις παραβάσεις, τις αντικρούουν και εν τέλει αποδέχονται το πόρισμα της ΕΠΑΝΤ για να πληρώσουν μειωμένα πρόστιμα. Αυτή είναι μια συνοπτική, μη νομική, περιγραφή της διαδικασίας.
Ορισμένα πραγματικά περιστατικά και κάποιες αποδείξεις του καρτέλ
Την περίοδο 2016-2018, ο ΔΕΔΔΗΕ εκκίνησε έξι (6) διαγωνιστικές διαδικασίες αναφορικά
με εμποτισμένους στύλους (είτε μέσω προμήθειας υπηρεσίας εμποτισμού σε στύλους
ιδιοκτησίας ΔΕΔΔΗΕ είτε μέσω προμήθειας έτοιμων εμποτισμένων στύλων), στις οποίες
συμμετείχαν το σύνολο των τριών εμποτιστηρίων της Ελλάδας, μέσω 2 σχημάτων, ως
ακολούθως:
α) η Κοινοπραξία (εφεξής και «Κ/ξια») των εταιρειών 1. ΔΡΙΤΣΑ, με εμποτιστήριο στην Κόρινθο και 2. ΕΛΒΙΕΞ, με εμποτιστήριο στα Ιωάννινα
β) το εμποτιστήριο Δράμας
Η εταιρεία KNC με το εμποτιστήριο Δράμας συμμετείχε αυτοτελώς στους δύο (2) πρώτους διαγωνισμούς την περίοδο 2016-2017. Ακολούθως, ιδρύθηκε η εταιρεία ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ, η οποία συμμετείχε στους υπό διερεύνηση διαγωνισμούς από το 2017 και μετά, με δάνεια εμπειρία της KNC.
Ως προς το πλαίσιο δημοπράτησης του ΔΕΔΔΗΕ, επισημαίνεται ότι ειδικά στους διαγωνισμούς για εμποτισμό ξυλείας, οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε υποχρεωτικά να υποβάλουν προσφορά τουλάχιστον για το 70% του ενδεικτικού όγκου ξυλείας προς εμποτισμό, ανά είδος ξυλείας, με τα είδη (π.χ. πεύκο, ελάτη κλπ) να είναι συνήθως έξι (6). Κατά συνέπεια, ακόμη και σε περίπτωση που οι δύο διαγωνιζόμενοι υπέβαλαν προσφορά για το ελάχιστο ποσοστό (70%), ο συνολικός προσφερόμενος όγκος ξυλείας θα υπερκάλυπτε το συνολικό ζητούμενο από το διαγωνισμό όγκο. Για κάθε είδος ξυλείας ανά διαγωνισμό, η μειοδοσία «χτίζεται» με βάση τις προσφερόμενες τιμές ξυλείας, ήτοι πρώτη στη σειρά κατάταξης ανά είδος είναι η συμμετέχουσα με τη χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή, επόμενη εκείνη που προσφέρει την αμέσως καλύτερη τιμή κ.ο.κ. μέχρι την κάλυψη του συνολικού ζητούμενου όγκου ξυλείας.
Υπό αυτό το πρίσμα ο μειοδότης εκάστου είδους καλύπτει ποσοστό τουλάχιστον 70%, ενώ η έτερη συμμετέχουσα το εναπομείναν ποσοστό. Δεδομένου ότι έκαστος από τους υπό διερεύνηση διαγωνισμούς περιλάμβανε πολλά είδη ξυλείας (και ο μειοδότης ανά είδος δεν ήταν πάντα ο ίδιος για το σύνολο των ειδών εκάστου διαγωνισμού), στους υπό διερεύνηση διαγωνισμούς και οι δύο συμμετέχουσες/σχήματα, ήτοι (α) Κ/ξια και (β) KNC ή Εμποριάδης καθίσταντο ανάδοχοι σε κάθε διαγωνισμό για μέρος του έργου, με την Κ/ξια να λαμβάνει συνήθως το μεγαλύτερο τμήμα του έργου (με εύρος από 51% έως 72%). Σύμφωνα με το ΔΕΔΔΗΕ, ο επιμερισμός του έργου και στις δύο συμμετέχουσες καθίστατο αναγκαίος λόγω α) τεχνικών περιορισμών (παραγωγική δυναμικότητα εμποτιστηρίων) και β) διαχείρισης κινδύνου (αποφυγή εξάρτησης από έναν και μόνο προμηθευτή), σύμφωνα με τον ΔΕΔΔΗΕ.
Στους διαγωνισμούς της περιόδου 2016-2018, οι εμπλεκόμενοι φαίνεται και αποδεικνύεται από μηνύματα email ότι σχεδόν μοίραζαν εκ των προτέρων τα ποσοστά που θα αναλάμβανε ο καθένας σε κάθε διαγωνισμό, ενώ για λόγους κάλυψης και του ΔΕΔΔΗΕ γινόνταν και διαπραγμάτευση μείωσης του τιμήματος ή και αύξησης των ποσοτήτων, πάντα όμως σε συνεννόηση μεταξύ των εμπλεκομένων. Και σε κανέναν διαγωνισμό δεν φαίνεται να έφτασε ένας προμηθευτής το 70% (εκτός ενός διαγωνισμού) που μπορούσε με βάση τους όρους, προφανώς για να υπάρχει και αυτό ως δικαιολογία…. Σημειώνεται ότι η ΕΠΑΝΤ ανακάλυψε στα γραφεία τους ενός – υποτίθεται ανταγωνιστή – εμπλεκομένου τις προσφορές του άλλου συμμετέχοντα….
Η ΕΠΑΝΤ καταγράφει ότι οι τέσσερις εταιρείες, συμμετείχαν σε σύμπραξη με αντικείμενο τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημοσίων έργων μέσω του καθορισμού των προσφερόμενων τιμών και ποσοτήτων και της ανταλλαγής ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών, που αφορούσαν, ιδίως, τιμές και ποσότητες.
Στους διαγωνισμούς αυτούς, στο πλαίσιο των οποίων οι συμμετέχοντες είχαν δυνατότητα να καλύψουν μερικώς τη ζητούμενη ποσότητα και κατά συνέπεια περισσότερο από ένα συμμετέχον σχήμα μπορούσε να ανακηρυχθεί ανάδοχος, συμμετείχαν και ανακηρύσσονταν ανάδοχοι οι ακόλουθες εταιρείες/εταιρικά σχήματα:
α) μέχρι το 2017 συμμετείχαν και ανακηρύσσονταν κατά ένα τμήμα του διαγωνισμού ανάδοχοι οι εταιρείες ΔΡΙΤΣΑ και ΕΛΒΙΕΞ, υπό τη μορφή Κ/ξίας, με έτερη συμμετέχουσα κατά το υπόλοιπο τμήμα ανάδοχο εταιρεία την KNC και
β) από την σύσταση της ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ εν έτει 2017, συμμετείχαν και ανακηρύσσονταν κατά ένα τμήμα του διαγωνισμού ανάδοχοι οι εταιρείες ΔΡΙΤΣΑ και ΕΛΒΙΕΞ, υπό τη μορφή Κ/ξίας, με έτερη συμμετέχουσα κατά το υπόλοιπο τμήμα ανάδοχο εταιρεία την ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ. Ειδικότερα, οι εταιρείες ΔΡΙΤΣΑ και ΕΛΒΙΕΞ, οι οποίες συμμετείχαν στους διαγωνισμούς υπό τη μορφή Κ/ξίας, επιδόθηκαν σε συνεννόηση και ανταλλαγή μηνυμάτων ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή τηλεομοιοτυπίας με τις ανταγωνίστριές τους εταιρείες KNC ή/και ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ, με σκοπό να καθορίσουν τις προσφερόμενες τιμές και ποσότητες στους επίμαχους διαγωνισμούς.
Διευκρινίζεται δε ότι η ΚΝC προέβη σε συνεννόηση και ανταλλαγή ευαίσθητων εμπορικά πληροφοριών με τις εταιρείες ΔΡΙΤΣΑ και ΕΛΒΙΕΞ με σκοπό τον καθορισμό τιμών και ποσοτήτων κατά τα ανωτέρω σε όλες τις παραπάνω αναφερόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες, ανεξαρτήτως του εάν συμμετείχε αυτοτελώς σε αυτές ή όχι. Υπενθυμίζεται δε ότι για τις επίμαχες διαγωνιστικές διαδικασίες στις οποίες η KNC δε συμμετείχε αυτοτελώς, είχε υπογράψει ιδιωτικά συμφωνητικά με την ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ τα οποία προέβλεπαν την καταβολή τιμήματος στην KNC, ύψους ποσοστού επί της αξίας των συμβάσεων μεταξύ της εταιρείας ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ και της αναθέτουσας αρχής ΔΕΔΔΗΕ.
Επιπλέον σημειώνεται ότι η ΕΜΠΟΡΙΑΔΗΣ (μέσω συγκεκριμένου προσώπου) συνεννοούταν με την KNC (και συγκεκριμένα με άλλο φυσικό πρόσωπο) πριν αποφασίσει το ύψος της οικονομικής προσφοράς που θα κατέθετε στις διαγωνιστικές διαδικασίες, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από τους νόμιμους εκπροσώπους των δύο εταιρειών.
Οι επιμέρους ενέργειες των εμπλεκομένων, εμπίπτουν στην έννοια των συμφωνιών/εναρμονισμένων πρακτικών του άρθρου 1 του ν. 3959/2011 και 101 της ΣΛΕΕ, κρίνει η ΕΠΑΝΤ. Ειδικότερα, τα εμπλεκόμενα μέρη προέβησαν σε συμφωνία/εναρμονισμένη πρακτική για τον καθορισμό τιμών και ποσοτήτων κατά τα ανωτέρω. Οι εν λόγω ενέργειες στηρίζονται κατ’ ανάγκη στη ρητή ή σιωπηρή σύμπτωση των βουλήσεων των εμπλεκομένων και στην κατάρτιση σχεδίου για τη χειραγώγηση των εν λόγω διαγωνισμών ή τουλάχιστον, στην ύπαρξη επικοινωνίας με στόχο την εξάλειψη ή τουλάχιστον τον περιορισμό της αβεβαιότητας εκάστου ως προς τη συμπεριφορά των υπολοίπων στους σχετικούς διαγωνισμούς και στην έμπρακτη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.
Συγκεκριμένα, κατά τη συμμετοχή τους στις ως άνω επίμαχες διαγωνιστικές διαδικασίες 501605/2016, 501703/2017, 501706/2017, 501807/2018, 501806/2018 και 501810/2018, τα εμπλεκόμενα μέρη προέβησαν, μεταξύ άλλων,
α) σε αποστολή τηλεομοιοτυπίας από τη μία συμμετέχουσα στην άλλη – πριν την κατάθεση των οικονομικών τους προσφορών στον ΔΕΔΔΗΕ – εμπεριέχουσα σενάρια προσφορών – ποσοτήτων για στύλους,
β) σε ανταλλαγή ηλεκτρονικών επιστολών μεταξύ τους – πριν την κατάθεση των οικονομικών τους προσφορών – σχετικά με τις τιμές και ποσότητες που θα κατέθεταν,
γ) σε συμφωνία επί του ύψους των οικονομικών προσφορών και
δ) σε αποστολή στοιχείων μιας συμμετέχουσας προς την άλλη σχετικά με το επίπεδο της έκπτωσης που θα προσέφερε σε διαγωνιστική διαδικασία, πριν η παραλήπτρια των άνω στοιχείων εταιρεία καταθέσει την δική της προσφορά, με παράλληλη υιοθέτηση της ίδιας ακριβώς έκπτωσης και από την παραλήπτρια των άνω στοιχείων εταιρεία.
Οι παραπάνω ενέργειες ανταλλαγής ευαίσθητων εμπορικά πληροφοριών είχαν ως αντικείμενο τον καθορισμό τιμών, σε επίπεδα ανώτερα από αυτά που θα ίσχυαν εάν λειτουργούσε πραγματικά ο ελεύθερος ανταγωνισμός. Το γεγονός, εξάλλου, ότι οι τιμές/εκπτώσεις/ποσότητες που αντηλλάγησαν μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ταυτίζονται με τις τελικώς κατατεθείσες επιβεβαιώνει ότι τα εμπλεκόμενα μέρη εφάρμοσαν τα συμφωνηθέντα.
Κοινοτικές επιπτώσεις;
Οι ενέργειες αυτές, έκρινε η ΕΠΑΝΤ, μπορεί να νοθεύσουν και τη κοινή ευρωπαϊκή αγορά. Σημειώνεται ότι δυνατότητα συμμετοχής στους διαγωνισμούς αυτούς του ΔΕΔΔΗΕ έχουν φυσικά και νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα σε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ οι προϋπολογισμοί των διαγωνισμών είναι ιδιαίτερα υψηλοί και μπορούν να προκαλέσουν το διεθνές ενδιαφέρον.
Ο ΔΕΔΔΗΕ από την άλλη αναφέρει (χωρίς να παρέχει διευκρινίσεις επί του παράγοντα των ειδικών συνθηκών που επικαλείται, αλλά μάλλον αναφέρεται στις χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται…) ότι «παρά το γεγονός της ευρείας δημοσιότητας των διαγωνισμών (Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εγχώριο τύπο, επίσημη ιστοσελίδα του ΔΕΔΔΗΕ), οι ειδικές συνθήκες της υπόψη παροχής υπηρεσιών καθιστούν σχεδόν αδύνατη τη διεύρυνση του ανταγωνισμού με προσφορές από το εξωτερικό και έτσι στους σχετικούς διαγωνισμούς συμμετέχουν μόνο τα τρία (3) ελληνικά εμποτιστήρια».
Ωστόσο λογικά η ΕΠΑΝΤ κρίνει ότι το παραπάνω δεν αποκλείει την ανάθεση προμήθειας
εμποτισμένων στύλων και σε εταιρείες του εξωτερικού, όπως μάλιστα εξάλλου προκύπτει από την συμμετοχή φιλανδικής εταιρείας σε δύο διαδικασίες προμήθειας εμποτισμένων στύλων του ΔΕΔΔΗΕ. Ενώ φυσικά κάποιος μπορεί να θεωρήσει ότι η έλλειψη συμμετεχόντων από το εξωτερικό να οφείλεται εν τέλει στη δημιουργία τεχνητών εμποδίων
εισόδου λόγω ακριβώς της ύπαρξης της ερευνώμενης παράβασης από τους 4 εμπλεκόμενους….
