Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε χθες νέα δέσμη κατευθυντήριων γραμμών για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες εθνικές στρατηγικές, σχέδια και πολιτικές προσαρμογής σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα και τη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Από τους ακραίους καύσωνες και τις καταστροφικές ξηρασίες έως τις θανατηφόρες δασικές πυρκαγιές και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας που διαβρώνει τις ακτές, οι επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης κλιματικής αλλαγής είναι γνωστές και έχουν ήδη βαρύ τίμημα. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αναβαθμίσουν τις προετοιμασίες τους για την πραγματικότητα αυτών των ταχέως εντεινόμενων επιπτώσεων.
Τα τελευταία πορίσματα της Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) υπογράμμισαν την επείγουσα ανάγκη προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: «Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας που κλείνει γρήγορα για να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο και βιώσιμο μέλλον για όλους» και «η επιτάχυνση της εφαρμογής των δράσεων προσαρμογής κατά την τρέχουσα δεκαετία θα μειώσει τις προβλεπόμενες απώλειες και ζημίες για τον άνθρωπο και τα οικοσυστήματα και θα αποφέρει πολλά παράλληλα οφέλη».
Ανάδειξη της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή κορυφαίας πολιτικής προτεραιότητας
Οι κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν ισχυρό εργαλείο για τις εθνικές διοικήσεις προκειμένου να καταστήσουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή κορυφαία πολιτική προτεραιότητα. Όπως τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση, η Επιτροπή επιδιώκει να στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να υιοθετήσουν μια προσέγγιση ολόκληρης της διακυβέρνησης όσον αφορά τη χάραξη πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, μέσω πολυεπίπεδου συντονισμού και ενσωμάτωσης, τόσο οριζόντια, μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών όσο και κάθετα, σε όλα τα επίπεδα των υποεθνικών αρχών (συμπεριλαμβανομένων των περιφερειών και των τοπικών διοικήσεων). Οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν επίσης πλήρη κατάλογο βασικών χαρακτηριστικών της πολιτικής προσαρμογής, τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζονται στο συνολικό εθνικό πλαίσιο πολιτικής προσαρμογής. Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:
- έκκληση για νομικά πλαίσια αντί για ήπιες πολιτικές;
- τακτικά επικαιροποιούμενες στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής
- εκτιμήσεις κλιματικού κινδύνου, με βάση τα αποτελέσματα τακτικών προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων σε υποδομές και συστήματα·
- συμμετοχή όλων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι ιδιαίτερα ευάλωτων στην κλιματική αλλαγή, καθώς και εκείνων που ενδέχεται να αποτελέσουν σημαντικούς παράγοντες αλλαγής στον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων προσαρμογής.
- συμμετοχή όλων των σχετικών τομέων και όλων των επιπέδων της δημόσιας διοίκησης, με επαρκές προσωπικό και οικονομικούς πόρους·
- συνεχής παρακολούθηση και αξιολόγηση όλων των δράσεων προσαρμογής.
Ενίσχυση των στρατηγικών και των σχεδίων των κρατών μελών
Για τη βελτίωση των στρατηγικών και των σχεδίων προσαρμογής των κρατών μελών, οι κατευθυντήριες γραμμές προτείνουν νέα θέματα και τομείς πολιτικής που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη χάραξη πολιτικής για την εξασφάλιση καλύτερων αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, οι λύσεις που βασίζονται στη φύση, σε σύγκριση με άλλα μέτρα, συχνά αντιπροσωπεύουν αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές επιλογές προσαρμογής που αποφέρουν σημαντικά κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά παράλληλα οφέλη. Η δίκαιη ανθεκτικότητα περιλαμβάνει τη μείωση της άνισης επιβάρυνσης των κλιματικών κινδύνων και τη διασφάλιση της ισότητας στην κατανομή των οφελών της προσαρμογής. Όπως καταδεικνύουν οι κατευθυντήριες γραμμές, οι προβληματισμοί αυτοί θα πρέπει να διατρέχουν ολόκληρη τη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν επίσης διάφορα παραδείγματα κακής προσαρμογής (δηλ. ακούσιες αρνητικές συνέπειες των προσπαθειών προσαρμογής) για την παροχή περαιτέρω ευκαιριών μάθησης από τα διδάγματα που αντλούνται από τις διάφορες επιλογές προσαρμογής.
Ιστορικό
Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές αντιπροσωπεύουν ένα από τα βασικά αποτελέσματα της στρατηγικής προσαρμογής της ΕΕ του 2021 και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της υιοθέτησης μιας πιο συστημικής προσέγγισης της προσαρμογής και της βελτίωσης των στρατηγικών και σχεδίων προσαρμογής.
Οι κατευθυντήριες γραμμές βασίζονται σε προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές που εκδόθηκαν το 2013 σχετικά με την ανάπτυξη στρατηγικών προσαρμογής. Ωστόσο, αντικατοπτρίζουν τις σημαντικές αλλαγές στο τοπίο πολιτικής τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο έκτοτε. Σε επίπεδο ΕΕ, η έγκριση της στρατηγικής προσαρμογής της ΕΕ και του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα, αμφότερες το 2021, επέφεραν την πιο αξιοσημείωτη αλλαγή. Ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν συνεχή πρόοδο όσον αφορά την ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη μείωση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με το άρθρο 7 της συμφωνίας του Παρισιού. Ο δεσμευτικός νόμος περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για τις στρατηγικές και τα σχέδια προσαρμογής των κρατών μελών. Σε εθνικό επίπεδο, δεδομένου ότι όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν ήδη στρατηγική και/ή σχέδιο προσαρμογής, οι νέες κατευθυντήριες γραμμές έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να τις επικαιροποιήσουν και να τις βελτιώσουν.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Τα καιρικά φαινόμενα που βιώνουν πολλοί Ευρωπαίοι αυτές τις μέρες θα γίνουν πιο ακραία και πιο συχνά εάν η κλιματική αλλαγή συνεχιστεί ανεξέλεγκτη. Αποτελούν οδυνηρή υπενθύμιση της ανάγκης να ενταθούν τόσο οι δράσεις μετριασμού όσο και προσαρμογής. Με βάση τη στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ, οι κατευθυντήριες γραμμές που εκδώσαμε σήμερα θα βοηθήσουν όλες τις χώρες, τις περιφέρειες και τις τοπικές διοικήσεις της ΕΕ να σχεδιάσουν αποτελεσματικά μέτρα προσαρμογής για την προστασία των πολιτών, των επιχειρήσεων, των πόλεων και της φύσης μας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
