Σε ισχύ τέθηκε πλέον ο πρωτοποριακός κανονισμός της ΕΕ για τις αλυσίδες εφοδιασμού μηδενικής αποψίλωσης, ένα σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας. Αντικατοπτρίζει την επιθυμία των ευρωπαίων πολιτών να μην οδηγούν πλέον την παγκόσμια αποψίλωση των δασών μέσω της κατανάλωσής τους. Μόλις εφαρμοστεί, ο νέος νόμος θα διασφαλίσει ότι ένα σύνολο βασικών αγαθών που εξάγονται ή διατίθενται στην αγορά της ΕΕ πρέπει να είναι απαλλαγμένα από την αποψίλωση των δασών και, ως εκ τούτου, δεν θα συμβάλλουν πλέον στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών στην ΕΕ και αλλού στον κόσμο.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Επιτροπής, οι εταιρείες θα πρέπει να επιβεβαιώσουν ότι το προϊόν έχει παραχθεί σε εκτάσεις που δεν έχουν υποστεί αποψίλωση ή υποβάθμιση, συμπεριλαμβανομένων των πρωτογενών δασών μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Παρόλο που καμία χώρα ή εμπόρευμα δεν θα απαγορευτεί, όλες οι σχετικές εταιρείες θα πρέπει να επιδεικνύουν αυστηρή δέουσα επιμέλεια εάν εξάγουν ή διαθέτουν στην αγορά της ΕΕ φοινικέλαιο, βοοειδή, σόγια, καφέ, κακάο, ξυλεία και καουτσούκ, καθώς και παράγωγα προϊόντα όπως βόειο κρέας, έπιπλα ή σοκολάτα που απαριθμούνται στο παράρτημα του κανονισμού κατά την έναρξη εφαρμογής των νέων κανόνων σε 18 μήνες. Ο κατάλογος των βασικών προϊόντων που καλύπτονται θα επανεξετάζεται και θα επικαιροποιείται τακτικά, λαμβάνοντας υπόψη νέα δεδομένα, όπως τα μεταβαλλόμενα πρότυπα αποψίλωσης των δασών.
Οι εταιρείες θα πρέπει επίσης να επαληθεύουν ότι τα προϊόντα αυτά συμμορφώνονται με τη σχετική νομοθεσία της χώρας παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ότι τα δικαιώματα των θιγόμενων αυτοχθόνων πληθυσμών έχουν γίνει σεβαστά.
Δεδομένου ότι η ΕΕ αποτελεί σημαντική οικονομία και καταναλωτή των καλυπτόμενων βασικών προϊόντων και προϊόντων, το βήμα αυτό -επιπλέον των μέτρων που λαμβάνονται σε πολλές χώρες παραγωγής- θα συμβάλει στην ανάσχεση σημαντικού μεριδίου της παγκόσμιας αποψίλωσης και υποβάθμισης των δασών, μειώνοντας με τη σειρά της τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την απώλεια βιοποικιλότητας. Οι νέοι κανόνες συμβάλλουν επίσης στη διασφάλιση των μέσων διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των αυτοχθόνων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα δασικά οικοσυστήματα.
Ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες παραγωγής και κατανάλωσης
Ο κανονισμός θα εφαρμόζεται ισότιμα σε προϊόντα τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ. Οι παραγωγοί θα πρέπει να εφαρμόσουν βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και να βελτιώσουν τη διαφάνεια της αλυσίδας εφοδιασμού. Καθώς η ζήτηση για προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης αυξάνεται παγκοσμίως, οι νέοι κανόνες αποτελούν επιχειρηματική ευκαιρία για την ενίσχυση του εμπορίου προϊόντων μηδενικής αποψίλωσης και την ενίσχυση των ευκαιριών για βιώσιμους παράγοντες σε όλο τον κόσμο.
Η ΕΕ εντείνει τη συνεργασία της με τις χώρες εταίρους, τις χώρες κατανάλωσης και τις χώρες παραγωγής, με στόχο τη συνεργασία για την επίτευξη των κοινών μας στόχων, όπως συμφωνήθηκε στο πλαίσιο των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, της συμφωνίας του Παρισιού και του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα, καθώς και για την τόνωση του συνεχούς βιώσιμου εμπορίου μεταξύ εταίρων.
Η ΕΕ αναγνωρίζει τη σημαντική πρόοδο που έχουν σημειώσει πολλές χώρες εταίροι κατά την τελευταία δεκαετία για τη μείωση της αποψίλωσης των δασών και αναγνωρίζει τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη βελτίωση της διαφάνειας στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τις χώρες παραγωγής για να εξασφαλίσει τη μετάβαση σε νόμιμες αλυσίδες εφοδιασμού χωρίς αποψίλωση των δασών.
Η ΕΕ συνεργάζεται επίσης ήδη με μεγάλες καταναλωτικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, για να ενώσουν τις προσπάθειές τους και να θεσπίσουν παρόμοια μέτρα για την εξάλειψη της αποψίλωσης των δασών από τις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Επόμενα βήματα
Οι φορείς εκμετάλλευσης και οι έμποροι έχουν πλέον προθεσμία 18 μηνών για να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες. Οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις θα έχουν μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής, καθώς και άλλες ειδικές διατάξεις. Η Επιτροπή εξέδωσε έγγραφο συχνών ερωτήσεων για να υποστηρίξει τη συμμόρφωση των φορέων εκμετάλλευσης και των εμπόρων, ιδίως των ΜΜΕ, με τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού.
Κατά τους επόμενους 18 μήνες, η Επιτροπή θα συγκρίνει επίσης χώρες, ή τμήματά τους, και θα καθορίσει επίπεδα χαμηλού, τυπικού ή υψηλού κινδύνου βάσει αντικειμενικής και διαφανούς αξιολόγησης. Οι αξιολογήσεις αυτές είναι δυναμικές με την πάροδο του χρόνου, ανάλογα με τις επιτόπιες εξελίξεις. Τα προϊόντα από χώρες χαμηλού κινδύνου θα υπόκεινται σε απλουστευμένη διαδικασία δέουσας επιμέλειας. Το ποσοστό των ελέγχων διενεργείται στους φορείς εκμετάλλευσης ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου της χώρας: 9% για τις χώρες υψηλού κινδύνου, 3% για τον τυπικό κίνδυνο και 1% για τον χαμηλό κίνδυνο. Οι αρμόδιες αρχές της ΕΕ θα έχουν πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες που παρέχονται από τις εταιρείες, όπως οι συντεταγμένες γεωεντοπισμού, και θα διενεργούν ελέγχους με τη βοήθεια εργαλείων δορυφορικής παρακολούθησης και ανάλυσης DNA για να ελέγχουν από πού προέρχονται τα προϊόντα.
Δεδομένου ότι οι χώρες παραγωγής ενδέχεται να χαρακτηριστούν ως υψηλού κινδύνου, η Επιτροπή θα ξεκινήσει ειδικό διάλογο πριν από οποιαδήποτε τελική ταξινόμηση με στόχο την από κοινού αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών και τη μείωση του επιπέδου κινδύνου τους.
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους δήλωσε σχετικά: «Με τη νομοθεσία ορόσημο για την αποψίλωση των δασών, η ΕΕ αναλαμβάνει το μερίδιο ευθύνης που της αναλογεί για την παγκόσμια αποψίλωση και υποβάθμιση των δασών. Η νομική αυτή πράξη ανταποκρίνεται στον διεθνή στόχο του τερματισμού της αποψίλωσης των δασών και θα ωφελήσει τους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα δάση εξυπηρετούν ζωτικές ανάγκες και παρέχουν απασχόληση και θέσεις εργασίας σε εκατομμύρια ανθρώπους. Η νομοθεσία αυτή όχι μόνο θα συμβάλει στην προστασία των δασών του πλανήτη, αλλά επίσης θα ενισχύσει τη ζήτηση για προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης. Όλες οι χώρες θα μπορούν να συνεχίσουν να πωλούν τα βασικά προϊόντα τους στην ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορούν να αποδείξουν ότι είναι προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης. Θα συνεργαστούμε με τους διεθνείς εταίρους μας, ώστε ο κανονισμός αυτός να επιτύχει τους στόχους του».
Έκταση μεγαλύτερη από την ΕΕ χάθηκε λόγω της αποψίλωσης των δασών μεταξύ 1990 και 2020
Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών αποτελούν σημαντικούς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας. Η επιδείνωση της κατάστασης των παγκόσμιων δασών φτάνει σε επικίνδυνα σημεία καμπής με καταστροφικές συνέπειες για την υγεία, τη ζωή και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) 420 εκατομμύρια εκτάρια δάσους -έκταση μεγαλύτερη από την Ευρωπαϊκή Ένωση- χάθηκαν λόγω της αποψίλωσης των δασών μεταξύ 1990 και 2020.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) τονίζει ότι το 23% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (2007-2016) προέρχεται από τη γεωργία, τη δασοκομία και άλλες χρήσεις γης. Περίπου το 11% των συνολικών εκπομπών προέρχεται από τη δασοκομία και άλλες χρήσεις γης, κυρίως από την αποψίλωση των δασών, ενώ το υπόλοιπο 12% είναι άμεσες εκπομπές από τη γεωργική παραγωγή, όπως τα ζώα και τα λιπάσματα. Ο IPCC διαπίστωσε επίσης ότι η ανάσχεση της αποψίλωσης των δασών και η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση των επιπέδων CO2, μετά την ταχεία ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
