Η Task Force ΕΕ-ΝΑΤΟ παρουσίασε την τελική έκθεση αξιολόγησης, η οποία χαρτογραφεί τις τρέχουσες προκλήσεις ασφαλείας και προσδιορίζει τέσσερις βασικούς τομείς οριζόντιας σημασίας: ενέργεια, μεταφορές, ψηφιακές υποδομές και διάστημα. Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η έκθεση παρουσιάζει στοχευμένες συστάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών ζωτικής σημασίας. Σημειώνεται ότι, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν εντείνει τη συνεργασία τους με την έναρξη της Task Force ΕΕ-ΝΑΤΟ για την ανθεκτικότητα των υποδομών ζωτικής σημασίας στις 16 Μαρτίου 2023.
- Βασικά ευρήματα:
Ενέργεια: Η δολιοφθορά των αγωγών Nord Stream απέδειξε την ευπάθεια των ενεργειακών υποδομών. Η ενεργειακή ασφάλεια είναι πιο δύσκολη στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον. Επιπλέον, οι στρατιωτικές δραστηριότητες βασίζονται σε σημαντικό βαθμό σε δίκτυα και προμήθειες πολιτικών ενέργειας. Η ενεργειακή υποδομή βασίζεται σε δίκτυα, επομένως η διακοπή σε μια τοποθεσία μπορεί να έχει ευρύτερο αντίκτυπο. Έγιναν αποφασιστικά βήματα από τα κράτη μέλη και τους Συμμάχους για τη μείωση της εξάρτησής μας από τη ρωσική ενέργεια. Η αυξανόμενη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ηλεκτροδότηση μπορούν επίσης να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα, επειδή αυξάνει την ποικιλομορφία των πηγών και την αυτονομία και μειώνει την εξάρτηση από ένα ενιαίο κεντρικό σύστημα. Από την άλλη πλευρά, οι νέες υποδομές και οι συνδέσεις φέρνουν και νέες προκλήσεις όσον αφορά την προστασία των υποδομών. Η αυξημένη εξάρτηση από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φέρνει επίσης πιθανές ευπάθειες στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς πολλά από τα κρίσιμα συστατικά τους εξακολουθούν να συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό εκτός ΝΑΤΟ και ΕΕ.
Μεταφορές: Οι υποδομές μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων και των θαλάσσιων λιμένων, είναι επίσης ευάλωτες σε κυβερνοεπιθέσεις, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σημαντική οικονομική ζημία και πιθανόν να προκαλέσουν διακοπές στη χρήση από τον στρατό. Οι στρατοί μας βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε υποδομές αστικών και εμπορικών μεταφορών για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Επιπλέον, ο τομέας των μεταφορών επηρεάζεται και έχει σημαντικό αντίκτυπο από τους άλλους τομείς που καλύπτονται στην παρούσα έκθεση και αυτές οι αλληλεξαρτήσεις αυξάνονται. Η αυξανόμενη ηλεκτροδότηση των μεταφορών θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη εξάρτηση από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, τις μπαταρίες και τις σχετικές υποδομές, επιπλέον των υφιστάμενων εξαρτήσεων από αγωγούς για προϊόντα υδρογονανθράκων που θα παραμείνουν μέρος του ενεργειακού μείγματος για το άμεσο μέλλον. Επιπλέον, οι υποδομές μεταφορών ψηφιοποιούνται όλο και περισσότερο, καθιστώντας τις πιο ευάλωτες σε κακόβουλες δραστηριότητες και διακοπές στον κυβερνοχώρο.
Ψηφιακή υποδομή: Απαιτείται ένα ευρύ φάσμα υποδομών για την παροχή υπηρεσιών πληροφοριών και επικοινωνιών, από υπόγεια και υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών έως κυψελοειδείς σταθμούς βάσης και δορυφόρους. Η εξάρτηση από τα υποθαλάσσια καλώδια και τα δίκτυα 5G εγκυμονεί κινδύνους λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων επισκευής και της αυξημένης ευπάθειας. Επιπλέον, η ψηφιακή υποδομή βασίζεται σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Αυτά είναι ευάλωτα σε τυχαίες και σκόπιμες διακοπές, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα παγκόσμια δίκτυα και να δημιουργήσουν κινδύνους για την ασφάλεια.
Διάστημα: Η υποδομή σε σχέση με το διάστημα περιλαμβάνει τόσο διαστημικά στοιχεία όσο και επίγεια συστήματα, τα οποία μπορεί να είναι ευάλωτα σε διάφορους ανθρωπογενείς και φυσικούς κινδύνους. Τα διαστημικά περιουσιακά στοιχεία μπορούν να ανήκουν και να διαχειρίζονται η ΕΕ (Galileo, Copernicus), τα κράτη μέλη, οι σύμμαχοι και, όλο και περισσότερο, οι εμπορικές οντότητες. Στρατηγικοί ανταγωνιστές και πιθανοί αντίπαλοι αναπτύσσουν αντιδιαστημικές ικανότητες που θα μπορούσαν να απειλήσουν την πρόσβαση και την ελευθερία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στο διάστημα, διαταράσσοντας δυνητικά κρίσιμες υποδομές.
- Συστάσεις:
Οι ειδικοί της ΕΕ και του ΝΑΤΟ έχουν προσδιορίσει αρκετές βασικές συστάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών ζωτικής σημασίας. Αυτά σχετίζονται ιδίως με την ανάγκη διασφάλισης ανθεκτικότητας και αξιοποίησης της συνεργασίας τους με:
– Αυξημένη δέσμευση, ενώ αξιοποιούνται πλήρως οι συνέργειες, για παράδειγμα σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου ή σημαντικής αλλαγής στο πλαίσιο ασφάλειας
– Προώθηση της δέσμευσης μεταξύ των Συμμάχων, των κρατών μελών και του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας μέσω σχεδιασμού για υποδομές ζωτικής σημασίας
– Διεξαγωγή ειδικών συζητήσεων βάσει σεναρίων, μεταξύ άλλων μέσω του Σεμιναρίου Προοπτικής Διερεύνησης ΕΕ-ΝΑΤΟ και με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών
– Ενίσχυση του δομημένου διαλόγου για την ανθεκτικότητα και του δομημένου διαλόγου για τη στρατιωτική κινητικότητα και επέκταση των υφιστάμενων συνομιλιών προσωπικού για τον κυβερνοχώρο, το διάστημα, τη ναυτιλία και την ενέργεια, καθώς και μεταξύ του Διεθνούς Στρατιωτικού Επιτελείου του ΝΑΤΟ και του Στρατιωτικού Επιτελείου της ΕΕ.
– Προώθηση βέλτιστων πρακτικών, αξιολογήσεων και ενίσχυση της παρακολούθησης των επιπτώσεων στην ασφάλεια και της συνεργασίας, μεταξύ άλλων μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών παραγόντων
– Διενέργεια τακτικών Παράλληλων και Συντονισμένων Αξιολογήσεων των απειλών για τις υποδομές ζωτικής σημασίας, με βάση αυτή που διεξήχθη την άνοιξη του 2023.
Το προσωπικό της ΕΕ και του ΝΑΤΟ θα προωθήσει τις συστάσεις αυτής της έκθεσης με βάση τη μακροχρόνια συνεργασία και με πλήρη σεβασμό των συμφωνημένων κατευθυντήριων αρχών που κατοχυρώνονται στις τρεις κοινές δηλώσεις για τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ. Ο δομημένος διάλογος ΕΕ-ΝΑΤΟ για την ανθεκτικότητα θα διασφαλίσει τη συνοχή των εργασιών παρακολούθησης της Task Force.
Η Πρόεδρος κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε σχετικά: «Οι κρίσιμες υποδομές μας είναι αντιμέτωπες με ολοένα και πιο σύνθετες απειλές ασφαλείας. Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να διασφαλίσουμε την ανθεκτικότητά τους, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της παροχής βασικών υπηρεσιών προς τους πολίτες και τη στήριξη των οικονομιών μας. Χαίρομαι που με τον Γενικό Γραμματέα Στόλτενμπεργκ συγκροτήσαμε μια ειδική ομάδα ΕΕ-ΝΑΤΟ και είμαι περήφανη που σήμερα παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα των εργασιών της. Η ειδική ομάδα έχει ταυτοποιήσει βασικές προκλήσεις ασφάλειας στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, των ψηφιακών υποδομών και του διαστήματος και προτείνει στοχευμένες συστάσεις. Θα δώσουμε συνέχεια στο ζήτημα αυτό και θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας».
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος / Αντιπρόεδρος κ. Τζουζέπ Μπορέλ προσέθεσε: «Η διαταραχή των κρίσιμων υποδομών μπορεί να έχει βαριές συνέπειες για τις οικονομίες, τις κοινωνίες μας, την ασφάλεια των πολιτών, ενώ μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον στρατό. Πρέπει να καταστήσουμε την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων υποδομών αναπόσπαστο τμήμα τόσο των στρατιωτικών όσο και των μη στρατιωτικών εργασιών. Είναι, επομένως, φυσιολογικό ο στόχος αυτός να αποτελεί βασικό στοιχείο της συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ. Η έκθεση, την οποία εκπόνησε η ειδική ομάδα μας, παρέχει μια στέρεη βάση συνεργασίας, καθώς συνδυάζει τα δυνατά σημεία και τα εργαλεία του καθενός μας υπέρ της ασφάλειας της Ευρώπης και των εταίρων μας».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ κ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε: «Ευχαριστώ την Πρόεδρο φον ντερ Λάιεν για την ηγεσία που επιδεικνύει, καθώς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης για τη στήριξη που προσφέρουν στο πλαίσιο της ειδικής ομάδας ΝΑΤΟ-ΕΕ για την ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό παράδειγμα της συνεργασίας μας εν δράσει. Η έκθεση της ειδικής ομάδας αναφέρεται στη σημασία της ανθεκτικότητας των τομέων της ενέργειας, των μεταφορών, των ψηφιακών υποδομών και του διαστήματος, και διατυπώνει ορισμένες βασικές συστάσεις για την περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας ΝΑΤΟ-ΕΕ».
