ΤΕΕ – Στασινός: Σημαντικός και ιστορικός ο Κλιματικός Νόμος, αλλά χρειάζονται αλλαγές
Άρθρο του Γιώργου Στασινού, Προέδρου ΤΕΕ, στο economix.gr, για τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο της Ελλάδας που συζητείται στη Βουλή
Η συζήτηση και ψήφιση από τη Βουλή των Ελλήνων του Κλιματικού Νόμου είναι σημαντική και ιστορική. Διότι δίνει το μήνυμα της προσήλωσης της χώρας σε ένα καλύτερο μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας.
Ναι, παρά το πρόσκαιρο κόστος, η μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου είναι απαραίτητη και για το περιβάλλον και για την ποιότητα ζωής μας. Αυτό που πρέπει να βρίσκουμε σε κάθε φάση αυτής της πορείας μέχρι το 2050 είναι τα πιο αποδοτικά, ασφαλή και οικονομικά μέτρα που θα διασφαλίζουν αφενός βιώσιμη ανάπτυξη και αφετέρου βελτίωση, όχι μόνο προστασία, του περιβάλλοντος, με το μικρότερο δυνατό κόστος. Και αυτά τα μέτρα σε αυτήν την πορεία σχεδόν 30 ετών να είστε βέβαιοι ότι θα αλλάζουν συχνά.
Θέλω όμως να τονίσω μια στρατηγική παρανόηση που διέπει το νόμο. Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, κλιματική ουδετερότητα και κλιματική ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο τα θέματα ενέργειας. Είναι συνολικά το ζήτημα των φυσικών πόρων, με πρώτο το νερό, για τα οποία σχεδόν τίποτε δεν προβλέπεται στο νόμο. Και είναι το θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας, όπως και της βιοποικιλότητας. Οι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα δεν αρκούν, διότι αφορούν και πάλι τις εκπομπές ρύπων. Το μόνο άλλο σχετικό που περιλαμβάνεται στο νόμο είναι μια γενική αναφορά στο άρθρο 10, παραγραφος 3. Δεν αρκεί.
Και όλα παραπέμπονται εν τέλει στο Εθνικό και στα Περιφερειακά Σχέδια για την Κλιματική Αλλαγή. Που θα καταγράφουν τις επιπτώσεις και διασυνδέσεις με τις άλλες πολιτικές, αλλά δεν προβλέπεται νομικά να υπερισχύει κάποια από αυτές. Κινδυνεύουμε να δημιουργούμε στρατηγικά κείμενα σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, δήμου που να μην είναι συνεκτικά το ένα με το άλλο.
Θα απαντήσει, λογικά, το Υπουργείο, ότι για όλα αυτά έχουμε άλλους νόμους. Ορθό, αλλά το ΤΕΕ οφείλει ως σύμβουλος της Πολιτείας να τονίσει ότι χρειάζεται συνολική στρατηγική για το κλίμα και την ανθεκτικότητα. Δεν αρκεί ο τομέας της ενέργειας, που είναι ο πιο σημαντικός ειδικά για τις εκπομπές ρύπων.
Ωστόσο ακόμη και αν όλα τα μέτρα που θεσπίζονται εδώ εφαρμοσθούν, ακόμη και αν όλες οι χώρες κάνουν το ίδιο, μόνο στον τομέα της ενέργειας, δεν θα φτάσουμε τους στόχους της συμφωνίας των Παρισίων και η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν θα αντιστραφεί. Επομένως ο σημερινός Κλιματικός Νόμος είναι στην πραγματικότητα το πρώτο μέρος μιας κλιματικής στρατηγικής που είναι πολύ ευρύτερη και πολύ πιο σημαντική από τα περιεχόμενα του παρόντος νόμου ή τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα που – ήδη παρωχημένο – επίσης εστιάζει και πάλι κυρίως στις εκπομπές αερίων.
Για το ΤΕΕ και τους μηχανικούς
Θα ήθελα να τονίσω κάτι που νομίζω όλοι θα καταλάβετε ότι είναι παράλογο, ελπίζω λόγω αβλεψίας: σε κανένα όργανο του Κλιματικού Νόμου δεν περιλαμβάνεται συμμετοχή μηχανικού, ούτε του ΤΕΕ.
Είναι να απορεί κανείς πώς ακριβώς πιστεύει η Πολιτεία ότι θα εφαρμοσθούν όλα αυτά που σχεδιάζονται χωρίς ειδική τεχνική γνώση στα γνωμοδοτικά και επιτελικά όργανα για την Κλιματική Αλλαγή.
Πρέπει η Κυβέρνηση να αναθεωρήσει και να συμπεριλάβει το ΤΕΕ και εκπροσώπους του τεχνικού κόσμου. Γιατί αλλιώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται δεν θα συμπεριλαμβάνουν την τεχνική διάσταση που είναι απολύτως απαραίτητη. Διότι δεν υπάρχει ούτε ένα μετρό που περιγράφεται στο νόμο το οποίο δεν θα σχεδιάσουν και δεν θα εφαρμόσουν μηχανικοί.
Επί συγκεκριμένων μέτρων
Η απαγόρευση εγκατάστασης νέων καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης είναι πολύ σωστή. Ίσως μάλιστα να άργησε. Και κάποια στιγμή πρέπει να μπει και χρονικό όριο χρήσης, με κίνητρα αντικατάστασης για τους παλαιούς καυστήρες.
Και τα φωτοβολταϊκά στις στέγες επίσης σημαντικό. Αλλά η πρόβλεψή δεν είναι αρκετά φιλόδοξη.
Και σημειώνω ότι λείπει πλήρως η υποχρέωση για τη χρήση της γεωθερμίας, όπως προτείνει πλέον και η Κομισιόν.
Για το θέμα των κινήτρων στην εξοικονόμηση ενέργειας, θέλω να τονίσω ότι το ΤΕΕ ζητά παγίως να επεκταθεί η έκπτωση των δαπανών ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων και στα υλικά, όχι μόνο στις εργασίες, όπως έχει θεσπίσει η κυβέρνηση. Το πρότεινε ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την περασμένη εβδομάδα. Καιρός να νομοθετηθεί, εμπροσθοβαρώς, τώρα, και στη χώρα μας, για όσους δεν μπορούν να μπουν σε προγράμματα τύπου ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ.
Οι αλλαγές στην περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι επίσης σημαντικές, αλλά πρέπει να δοθούν και κατάλληλες οδηγίες στις υπηρεσίες για την εφαρμογή τους. Επίσης σημαντική η υποχρέωση των βιομηχανικών και άλλων εγκαταστάσεων στη μείωση των ρύπων και στην κατάθεση απολογιστικών στοιχείων.
Επί των πολιτικών και στρατηγικών
Η προώθηση της ηλεκτροκίνησης, τόσο σε γενικότερο επίπεδο όσο και με τα μέτρα που περιλαμβάνονται στον κλιματικό νόμο είναι πολύ σημαντική. Και θα έλεγα ισορροπημένη: είναι και φιλόδοξη και ρεαλιστική με τις ημερομηνίες που επιλέγονται.
Να τονίσω όμως εδώ ότι ενώ το κράτος είναι φιλόδοξο με τις υποχρεώσεις που θέτει – και ορθά – σε ΤΑΞΙ, σε εταιρείες μίσθωσης, και σε κάθε εταιρεία της χώρας με πάνω από 4 αυτοκίνητα, δεν είναι το ίδιο απαιτητικό και φιλόδοξο για τις δικές του υποχρεώσεις. Η πολιτεία, προς το παρόν, έχει επιβάλει με την τροποποίηση του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων μόνο ένα 5% των νέων οχημάτων του δημοσίου να είναι ηλεκτρικά και υβριδικά. Το όριο αυτό είναι πλέον, με τις προβλέψεις του παρόντος νόμου, πολύ μικρό. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για το πότε το δημόσιο θα σταματήσει να χρησιμοποιεί αυτοκίνητα με μηχανές εσωτερικής καύσης. Πιστεύω ότι πρέπει να ενταχθεί συμβολικά ένα τέτοιο όριο και για το δημόσιο είτε το 2030 είτε το 2035. Για να δώσει το Κράτος το παράδειγμα και να μην κατηγορηθεί για δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Θέλω επίσης να τονίσω ότι όλο και περισσότερο η Πολιτεία ζητά από την Αυτοδιοίκηση να κάνει για την περιοχή του κάθε Δήμου στρατηγικό σχεδιασμό, όπως εδώ με τα Δημοτικά Σχέδια για τη μείωση των ρύπων ή την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Το ίδιο ισχύει και για την ηλεκτροκίνηση με τα ΣΦΗΟ, για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και με άλλα στρατηγικά κείμενα. Ωστόσο, φοβάμαι ότι η Αυτοδιοίκηση δεν είναι έτοιμη για τέτοιο βάρος. Θα πρέπει η Πολιτεία να αναλάβει πρωτοβουλία για να προετοιμάσει τόσο τα επιτελικά στελέχη των υπηρεσιών των δήμων όσο και τους αιρετούς για να μπορούν να κάνουν ουσιαστικά μια τέτοια δουλειά που πολλές φορές ξεπερνά τα όρια της θητείας τους. Το ΤΕΕ είναι εδώ για να συνδράμει και το Υπουργείο Εσωτερικών και την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και το ΥΠΕΝ και το ΥΠΥΠΜΕ, για να αναλάβουν μια τέτοια πρωτοβουλία επιμόρφωσης και προετοιμασίας.
Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι βασικό συστατικό στοιχείο για την επιτυχία της προώθησης μιας φιλόδοξης πολιτικής ενίσχυσης των ΑΠΕ και αντικατάστασης άλλων πηγών ενέργειας με τον ηλεκτρισμό είναι η ύπαρξη ισχυρών και σύγχρονων δικτύων. Με απλά λόγια, ούτε ηλεκτροκίνηση ούτε φωτοβολταϊκά ούτε αιολικά δεν μπορούμε να έχουμε στις πόλεις μας και στην επαρχία χωρίς δίκτυα μεταφοράς και διανομής. Και αυτό γνωρίζουν καλά όλοι ότι είναι το αδύνατο σημείο της χώρας. Σε αυτά τα δίκτυα πρέπει να επενδύσουμε πρωτίστως.
Δίκτυα λοιπόν πρέπει να είναι η επενδυτική προτεραιότητα. Όχι μόνο για τα νησιά μας, όπου είναι απολύτων απαραίτητο. Αλλά και για την ηπειρωτική χώρα και για τις πόλεις μας. Και παράλληλα επενδυτική προτεραιότητα με ενισχύσεις στις κατοικίες και τον ιδιωτικό τομέα με επιδοτήσεις ή φοροαπαλλαγές, για την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και των μικρών ΑΠΕ.
