Αποζημιώσεις από το Δημόσιο διεκδικούν οι εταιρείες που διαχειρίζονται τους μεγάλους οδικούς άξονες οι οποίοι λειτουργούν με καθεστώς παραχώρησης, λόγω της απώλειας εσόδων από τα μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση για τον περιορισμό της πανδημίας του Covid – 19.
Οι παραχωρησιούχοι υποστηρίζουν ότι η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού αποτελεί γεγονός ανωτέρας βίας, το οποίο έχει επιφέρει σημαντική μεταβολή συνθηκών και μείωση εσόδων.
Όλες οι συμβάσεις που διέπουν τη λειτουργία των μεγάλων αυτοκινητόδρομων, οι οποίοι έχουν παραχωρηθεί σε ιδιώτες, περιλαμβάνουν προβλέψεις για γεγονότα ανωτέρας βίας.
Η σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού
Η σύμβαση της Αττικής Οδού, η οποία ήταν μία από τις πρώτες συμβάσεις παραχώρησης μαζί με εκείνη για το αεροδρόμιο της Αθήνας, δεν αποτελεί εξαίρεση δεδομένου ότι αναφέρει πως «γεγονότα ανωτέρας βίας θεωρούνται όλα εκείνα τα γεγονότα ή περιστατικά τα οποία ευρίσκονται εκτός της σφαίρας ελέγχου ή επιρροής των μερών και τα οποία δεν θα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί ή προληφθεί ακόμα και με καταβολή ιδιαίτερης επιμέλειας εκ μέρους των μερών».
Η σύμβαση παραχώρησης μάλιστα αναφέρει ρητά ότι μεταξύ των γεγονότων ανωτέρας βίας τα οποία δεν ασφαλίζονται περιλαμβάνονται τα εξής:
- Αντάρτικη δράση, πόλεμος εισβολή εχθρικής δύναμης, εμφύλιος πόλεμος, στασίαση ή κατάλυση της συνταγματικής τάξης της χώρας.
- Ιονισμός, ακτινοβολία ή μόλυνση ραδιενέργειας από πυρηνικό καύσιμο ή κατάλοιπα από καύση πυρηνικού καυσίμου.
- Τρομοκρατικές ενέργειες και δολιοφθορές.
Όπως προβλέπουν οι διατάξεις της σύμβασης παραχώρησης, σε περίπτωση επέλευσης μη ασφαλισμένου γεγονότος ανωτέρας βίας κατά την περίοδο λειτουργίας του οδικού άξονα, το Δημόσιο θα αποζημιώσει τον ανάδοχο για τις θετικές του ζημιές και για την απώλεια εσόδων από τη μη λειτουργία του έργου.
Η αποζημίωση είναι δυνατό, μετά από συμφωνία του παραχωρησιούχου με το Δημόσιο, να διευθετηθεί με την παράταση της περιόδου παραχώρησης.
Στη σύμβαση γίνεται αναφορά και σε γεγονότα ανωτέρας βίας τα οποία καλύπτονται από την ασφάλιση του έργου κατά την περίοδο λειτουργίας, δίχως ωστόσο να προσδιορίζονται συγκεκριμένα παραδείγματα.
Αν και το έργο της Αττικής Οδού είναι ασφαλισμένο για μεταβολή συνθηκών και για απώλεια εσόδων, η ασφάλιση αυτή δεν καλύπτει – σύμφωνα με πληροφορίες – την κρίση που πυροδότησε η έξαρση του κορωνοϊού.
Κατά τις ίδιες πληροφορίες, το Δημόσιο έχει ήδη ζητήσει διευκρινίσεις από τις εταιρείες που έχουν ασφαλίσει τους οδικούς άξονες, προκειμένου να γνωρίζει εάν τα ασφαλιστήρια συμβόλαια καλύπτουν την απώλεια εσόδων λόγω της κρίσης. Η απάντηση των ασφαλιστικών εταιρειών ήταν αρνητική.
Η θέση της Αττικής Οδού
Σε ερώτηση του economix για το εάν η κρίση του κορωνοϊού αποτελεί ασφαλισμένο ή μη γεγονός ανωτέρας βίας και εάν εκτός από το Δημόσιο η Αττική Οδός θα διαβουλευθεί και με τις εταιρείες που έχουν ασφαλίσει το έργο, η προϊστάμενη επικοινωνίας της εταιρείας, Άννα Πετρίδου, απάντησε μεταξύ άλλων τα εξής:
«Τα ζητήματα στα οποία αφορούν τα ερωτήματα που θέσατε, είναι αφενός εξαιρετικά πολύπλοκα νομικά θέματα που δεν περιορίζονται στα όσα αναφέρετε και αφετέρου καθώς πρόκειται για μία πρωτόγνωρη κατάσταση που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, η οποιαδήποτε τοποθέτηση στην παρούσα φάση θα ήταν άτοπη, αφού θα βασίζονταν σε αποσπασματικά δεδομένα και εκτιμήσεις.
«Οφείλουμε όλοι οι εμπλεκόμενοι, ο παραχωρησιούχος, ο κύριος του έργου (Δημόσιο), οι ασφαλιστικές εταιρείες, να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί και να αποφεύγουμε βιαστικά συμπεράσματα ή επιφανειακές τοποθετήσεις, που μπορεί να αποβούν παραπλανητικές ή εσφαλμένες».
Απαντώντας σε ερωτήσεις επενδυτών κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης για τα οικονομικά αποτελέσματα του 2019 σχετικά με τα αιτήματα για αποζημιώσεις στην Αττική Οδό, ο οικονομικός διευθυντής του ομίλου Ελλάκτωρ, Μάνος Χρηστέας ανέφερε ότι στην παρούσα φάση δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί πλήρως η επίπτωση του Covid – 19.
Σύμφωνα με τον κ. Χρηστέα, η Αττική Οδός δεν έχει υποβάλει αίτημα για συγκεκριμένο ποσό, δεδομένου ότι θα πρέπει πρώτα να εκτιμηθούν με ακρίβεια οι απώλειες που έχει υποστεί η εταιρεία από την κρίση.
Έως 80 εκατομμύρια ευρώ οι απώλειες των παραχωρησιούχων
Πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι η απώλεια εσόδων για το σύνολο των οδικών αξόνων κατά τη διάρκεια ισχύος των μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας, ανέρχεται σε ποσό το οποίο κυμαίνεται μεταξύ 60 και 80 εκατομμυρίων ευρώ.
Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι νομικά γραφεία στα οποία απευθύνθηκε το Δημόσιο για να αναζητήσει συμβουλή επί του θέματος, υποστήριξαν ότι σε περίπτωση που τα αιτήματα αποζημιώσεων αποτελέσουν αντικείμενο διαιτησίας, οι πιθανότητες να κερδίσει το Δημόσιο είναι πολύ χαμηλές δεδομένου ότι η κυκλοφορία απαγορεύτηκε με απόφαση της κυβέρνησης.
Ως εκ τούτου, η εκτίμηση στην κατασκευαστική αγορά είναι ότι το Δημόσιο θα επιδιώξει συμβιβασμό με τους παραχωρησιούχους για την επέκταση της διάρκειας των συμβάσεων παραχώρησης των οδικών αξόνων.
Το πλήγμα για την Αττική Οδό είναι σημαντικό δεδομένου ότι από την αρχή έως και τις 29 Απριλίου σημειώθηκαν μόλις 63.793 διελεύσεις οχημάτων ανά ημέρα, την ώρα που την αντίστοιχη περίοδο το 2019 ο αριθμός των διελεύσεων ανά ημέρα ανήλθε σε 231.777.
H σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού λήγει τον Οκτώβριο του 2024 και το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών έχει ήδη ξεκινήσει την προετοιμασία για τη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού, προκειμένου να ανανεωθεί για χρονικό διάστημα περίπου 30 ετών.
