Τα κακώς κείμενα στην διαχείριση αποβλήτων, καυτηριάζει στην 15η ετήσια έκθεση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας το WWF Ελλάς. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά τονίζει, πρόκειται για την μεγαλύτερη πηγή περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην Ελλάδα. Όπως προκύπτει, η χώρα κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ανακύκλωση αποβλήτων και εμμένει στην πρακτική της ταφής του σχεδόν 95% των αποβλήτων (ο αντίστοιχος Μ.Ο. στην Ε.Ε. ανέρχεται στο 45%), «προκαλώντας ένα ατελείωτο πρόβλημα ρύπανσης και χάνοντας πολύτιμες ευκαιρίες για καινοτομία στην κυκλική οικονομία. Παραμένει, επίσης, η μόνη χώρα της EE που έχει εις βάρος της τέσσερις ευρωκαταδίκες, όλες σχετικές με τη διαχείριση αποβλήτων, για τις οποίες κατέβαλε την τελευταία χρονιά περίπου 24 εκατ. ευρώ».
Ειδικότερα, παραμένουν ανοιχτές, οι καταδικαστικές αποφάσεις που αφορούν στη συνεχιζόμενη λειτουργία χωματερών, στην επεξεργασία των αστικών λυμάτων, στη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και στην επεξεργασία των αστικών λυμάτων στο Θριάσιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα είναι μεταξύ των 14 κρατών μελών που κινδυνεύουν να μην πετύχουν τον στόχο του 50% επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης για το 2020. Στον κρίσιμο τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, η χώρα χαρακτηρίζεται από το υψηλότερο ποσοστό ταφής (94,8%) στην ΕΕ-28 (μέσος όρος: 45,7%), το οποίο είναι συγκρίσιμο μόνο με τα αντίστοιχα επίπεδα άλλων βαλκανικών κρατών, όπως η Σερβία (96,3%) και το Μαυροβούνιο (98,9%).
Πολύ χαμηλά ποσοστά καταγράφει και στον τομέα της ανακύκλωσης των αποβλήτων. Για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων, καθώς είναι μεταξύ των τριών χωρών που βρίσκονται κάτω από τον στόχο του 70% για το 2020, ενώ αντίθετα έχει πετύχει τον στόχο που ίσχυε το 2015 για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Σε σχέση με τα αστικά απόβλητα, είναι από τις λίγες χώρες της ΕΕ στις οποίες καταγράφεται αύξηση της κατά κεφαλήν παραγωγής: από 442 kg ανά κάτοικο το 2005 σε 504 kg το 2017. Σε νομοθετικό επίπεδο, η κυριότερη εξέλιξη στον τομέα της διαχείρισης στερεών αποβλήτων αφορά τροποποίηση στο Πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι», στο δεύτερο μέρος του οποίου περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την οργάνωση και λειτουργία των φορέων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ). Αρνητική εξέλιξη η κατάργηση του τέλους ταφής, το οποίο ούτως ή άλλως δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Αντί του τέλους ταφής, θεσπίστηκε μια περιβαλλοντική εισφορά που θα μειώνεται ανάλογα με τις επιδόσεις των ΟΤΑ στην ανάκτηση και ανακύκλωση. «Όμως, και η διαχείριση των αστικών αποβλήτων που αποτελεί ευθύνη των ΟΤΑ α’ βαθμού και των ΦΟΔΣΑ, παραμένει επικεντρωμένη στην «εύκολη λύση» της ταφής των αποβλήτων πρακτικά χωρίς καμία επίπτωση» αναφέρει η περιβαλλοντική οργάνωση.
Εντείνουν επίσης το ήδη τεράστιο πρόβλημα της κατάληψης μεγάλων χώρων με ΧΥΤΑ ή και παράνομες χωματερές που καταλήγουν σε καταδίκες της χώρας από το Δικαστήριο της ΕΕ και την επιβολή σημαντικών προστίμων, ενώ προκαλούν σοβαρότατα προβλήματα ρύπανσης. Το περιβαλλοντικό έγκλημα της κατάπνιξης φυσικών οικοσυστημάτων από τόνους σκουπιδιών αποτελεί θλιβερή πραγματικότητα για αμέτρητες περιοχές της Ελλάδας. «Η μεγάλη δημοσιότητα που δόθηκε στην περίπτωση της Άνδρου ήταν ενδεικτική των πολυδιάστατων επιπτώσεων που προκαλεί η δυστυχώς κοινή πρακτική «μακριά από εμάς τα σκουπίδια, κι ας θαφτούν όπου να’ ναι» αναφέρουν. Υπάρχουν όμως και υποδειγματικά καλές εφαρμογές, όπως το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων Δυτ. Μακεδονίας, που γεννούν αισιοδοξία.
Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η χώρα μας θα έχει ενσωματώσει στην ελληνική νομοθεσία τις 4 ευρωπαϊκές Οδηγίες για τα απορρίμματα, ενώ παράλληλα θα είναι έτοιμο το σχέδιο νόμου σχετικά με τα πλαστικά μίας χρήσης, το οποίο άλλωστε αποτελεί δέσμευση του ίδιου του πρωθυπουργού.
Επίσης, μέχρι τον Ιούνιο του 2020, θα έχει αναθεωρηθεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει ένα νέο, ρεαλιστικό, σύγχρονο και φιλόδοξο σχεδιασμό. Ταυτόχρονα, σε συντονισμό με την Κομισιόν, το υπουργείο θα παράσχει την απαραίτητη βοήθεια στους ΦοΔΣΑ για τη σύνταξη των περιφερειακών σχεδιασμών, ώστε οι φορείς να είναι εναρμονισμένοι με το εθνικό σχέδιο και ευθυγραμμισμένοι με τις χρηματοδοτικές δυνατότητες από την ΕΕ.
Παράλληλα, ο υπουργός υπογράμμισε ότι μέσα στους ερχόμενους μήνες απλοποιείται το περιεχόμενο των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων, ώστε να απαλλαγούν οι Δήμοι από περιττές επιβαρύνσεις και γραφειοκρατία. Ανακοίνωσε δε, ότι ήδη δρομολογούνται πιλοτικά προγράμματα που θα επιβραβεύουν τους Δήμους και τους πολίτες που κάνουν ανακύκλωση. Αντιστρόφως, με γνώμονα τη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει», ο κ. Χατζηδάκης προανήγγειλε ότι θα στοιχίζει ακριβότερα η μη ανακύκλωση συσκευασιών και βιοαποβλήτων.
