Αλλαγές στην κοινωνική πολιτική στα μέσα μαζικής μεταφοράς εξετάζουν τα αρμόδια υπουργεία δεδομένου ότι υπάρχουν ενδείξεις για στρεβλώσεις στους δικαιούχους δωρεάν ή μειωμένου κομίστρου, οι οποίοι αποτελούν το 40% των επιβατών στις συγκοινωνίες της Αθήνας.
Όπως εκτιμούν πηγές με γνώση των αστικών συγκοινωνιών, η ιδιαίτερα γενναιόδωρη κοινωνική πολιτική της τελευταίας τετραετίας αλλά και το λάθος μήνυμα που εξέπεμψε η προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία έδειξε μεγάλη ανοχή στην εισιτηριοδιαφυγή, έχουν οδηγήσει στο παράδοξο φαινόμενο της πτώσης των εσόδων παρά την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
Οι ίδιες πηγές κάνουν λόγο για την ανάγκη αναθεώρησης της κοινωνικής πολιτικής, κυρίως σε ό,τι αφορά τους περίπου 250.000 ανέργους οι οποίοι δικαιούνται δωρεάν μετακινήσεις. Το ηλεκτρονικό εισιτήριο παρέχει αναλυτικά στοιχεία για τις διαδρομές που πραγματοποιούν οι κάτοχοι των προσωποποιημένων καρτών, επιτρέποντας με ακρίβεια τον υπολογισμό του κόστους της κοινωνικής πολιτικής που ισχύει στα μέσα μεταφοράς.
Από την εξέταση των στοιχείων έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις ανέργων που μετακινούνται δωρεάν με τα μέσα μεταφοράς, οι οποίοι σε καθημερινή βάση κάνουν το ίδιο δρομολόγιο, γεγονός που παραπέμπει σε άτομα που εργάζονται.
Εκτός από τους ανέργους που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ, δικαιούχοι δωρεάν μετακίνησης είναι οι εξής:
- Παιδιά έως έξι ετών.
- Άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑμεΑ).
- Στρατιώτες θητείας.
- Αστυνομικοί, πυροσβέστες, προσωπικό Λιμενικού Σώματος και Ελληνικής Ακτοφυλακής.
- Προσωπικό ΟΑΣΑ, ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ.
Πτώση στα έσοδα παρά το ηλεκτρονικό εισιτήριο
Εκτός από τις στρεβλώσεις που εντοπίζονται στην κοινωνική πολιτική, έντονο προβληματισμό προκαλεί και η μείωση των εσόδων το 2018 συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη και κυρίως εκείνων που προέρχονται από τις πωλήσεις καρτών.
Παρά την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, τα έσοδα του ΟΑΣΑ από κάρτες και εισιτήρια ανήλθαν σε περίπου 154 εκατομμύρια ευρώ το 2018, μειωμένα κατά σχεδόν ένα εκατομμύριο ευρώ σε σχέση με το 2017.
Οι θυγατρικές του ΟΑΣΑ (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) εισέπραξαν μόλις 53,4 εκατομμύρια ευρώ από την πώληση καρτών το 2018, 8,3 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα συγκριτικά με το 2017 όταν το αντίστοιχο ποσό έφτασε τα 61,7 εκατομμύρια ευρώ.
Η μείωση των εσόδων από την πώληση εισιτηρίων και καρτών είναι ακόμα μεγαλύτερη σε σχέση με προηγούμενα έτη. Το 2014 για παράδειγμα, τα έσοδα ανήλθαν σε 221,4 εκατομμύρια ευρώ, σχεδόν 67 εκατομμύρια ευρώ περισσότερα από το 2018. Οι εταιρείες αστικών συγκοινωνιών μάλιστα εισέπραξαν το ποσό αυτό, παρά το γεγονός ότι από τον Σεπτέμβριο του 2014 η τιμή του εισιτηρίου μειώθηκε από το 1,40 ευρώ στο 1,20 ευρώ.
Η πτωτική πορεία των τελευταίων ετών στα μέσα μεταφοράς έχει ως αφετηρία το 2015. Εκείνη τη χρονιά τα έσοδα από τις πωλήσεις εισιτηρίων και καρτών μειώθηκαν κατά περίπου 40 εκατομμύρια ευρώ συγκριτικά με το 2014, φτάνοντας στα 183,8 εκατομμύρια ευρώ. Η πρωτοβουλία του τότε υπουργού Υποδομών, Χρήστου Σπίρτζη, να επιτρέχει δωρεάν μετακινήσεις στις συγκοινωνίες πριν και μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015, στοίχισε τουλάχιστον 10 εκατομμύρια ευρώ.
Τα έσοδα κομίστρου (εισιτήρια και κάρτες) μειώθηκαν εκ νέου το 2016 σε σχέση με το 2015 κατά περίπου 18 εκατομμύρια ευρώ, δεδομένου ότι ανήλθαν σε 165,7 εκατομμύρια ευρώ.
Σε ό,τι αφορά το 2019 τα συνολικά έσοδα του ΟΑΣΑ και των θυγατρικών του, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις αποζημιώσεις από τα υπουργεία Εργασίας, Άμυνας και Παιδείας, αναμένεται να διαμορφωθούν σε περίπου 210 εκατομμύρια ευρώ.
Στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης της φορολογικής πολιτικής, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο μείωσης του ΦΠΑ στις μεταφορές από το 23% στο 13%, το οποίο εάν εφαρμοστεί θα οδηγήσει σε μείωση της τιμής των εισιτηρίων.
