Η ευρωπαϊκή αριστερά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να στρέψει την πλάτη της στην ψηφιακή μετάβαση της γεωργίας και να δώσει τον λόγο στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις για να «περιθωριοποιήσουν» τους μικροκαλλιεργητές, ανέφερε ο Πέτρος Κόκκαλης, αριστερός ευρωβουλευτής, σε συνέντευξή του στη EURACTIV.com.
«Οι ευρωπαϊκές προοδευτικές δυνάμεις πρέπει, επομένως, να ανοίξουν διάπλατα τις πόρτες τους γιατί οι συντηρητικοί και οι νεοφιλελεύθεροι προσπαθούν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο: να ανοίξουν τις πόρτες μόνο τόσο ώστε οι λίγοι ισχυροί άνθρωποι να περάσουν», είπε.
Αυτό, πρόσθεσε, ουσιαστικά σημαίνει ότι τοι άλλοι, οι περιθωριοποιημένες ομάδες αγροτών και οι μικροκαλλιεργητές ή οι «ψηφιακά αναλφάβητοι» θα μείνουν πίσω.
«Και μην ξεγελιέστε, προσπαθούν να αυξήσουν την εξάρτηση όλων των αγροτών από εκείνους που θα διαχειρίζονται τα δεδομένα», πρόσθεσε ο Κόκκαλης.
Ο Πέτρος Κόκκαλης είναι μέλος της Συνομοσπονδιακής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωμένης Αριστεράς / Αριστεράς των Πρασίνων των Βορείων Χωρών (GUE-NGL-Syriza) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μίλησε στο Συντονιστή Δικτύου της EURACTIV, Σαράντη Μιχαλόπουλο, στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο τον Σεπτέμβριο.
Η πλήρης συνέντευξη ακολουθεί:
Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ο αγροτικός τομέας θα προσαρμοστεί στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και παράλληλα, χωρίς επιπλέον κόστος για τους Ευρωπαίους αγρότες;
Αυτή είναι μια ουσιώδης ερώτηση για εμάς τους πολιτικούς και ταυτόχρονα μια μεγάλη πρόκληση . Να ξεκινήσω από μια διαπίστωση που δεν είναι τόσο γνωστή : Η κλιματική κρίση ήδη πλήττει την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή της Ευρώπης. Βάσει σχετικής έκθεσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, υπολογίζεται ότι έως το 2050 στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα υπάρξει απώλεια της τάξης του 16% στο αγροτικό εισόδημα. Ακόμη μεγαλύτερη θα είναι η απώλεια στις χώρες του Νότου και στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια ή θα προσαρμόσουμε έγκαιρα την αγροδιατροφική μας παραγωγή στα νέα δεδομένα ή αν αγνοήσουμε το πρόβλημα, θα βρεθούμε μπροστά σε αλυσιδωτές κρίσεις, παράγωγα της κλιματικής κρίσης . Ρωτάτε πολύ σωστά «πώς»… Πώς θα γίνει αυτό χωρίς να προκληθεί σημαντική οικονομική επιβάρυνση για τους αγρότες μας….
Ακριβώς αυτό…
Ας ξεκινήσουμε με τα «καλά νέα»: Το σχέδιο υπάρχει εγκεκριμένο σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το 2013 υπάρχει δηλαδή σχεδιασμός «Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή» που αφορά και στα 3 επίπεδα το ευρωπαϊκό, το εθνικό και το τοπικό επίπεδο. Υπάρχει λοιπόν η Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και στη συνέχεια τα περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠΕΣΠΚΑ) όπου ο αγροδιατροφικός τομέας ανήκει στους τομείς «υψηλής τρωτότητας» και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα.
Υπάρχουν και …. «κακά νέα»;
Φυσικά! Διότι από το σχεδιασμό πρέπει να περάσουμε στην εφαρμογή κι εκεί όπως ξέρετε, από τη θεωρία στην πράξη , χωλαίνει πάντα ένα σύστημα. Πρώτα απ όλα χρειάζονται τολμηρές πολιτικές πρωτοβουλίες για να εξειδικευτούν τα σχέδια, να οριστούν μετρήσιμοι στόχοι, να δοθούν κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις και κυρίως να κατανοήσουν να συμμετάσχουν και να συμπράξουν όχι μόνον οι αγρότες αλλά όλοι οι φορείς του αγροδιατροφικού συστήματος. Έχουμε την ευκαιρία με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για την περίοδο 2021-2027 διότι έχει ως σαφή στόχο την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Οπότε περιλαμβάνει πλήθος σχετικών μέτρων, όπως επενδύσεις για εγγειοβελτιωτικά έργα, αντιπλημμυρική προστασία δασών, διαχείριση κινδύνων (π.χ. γεωργική ασφάλιση), γεωργο-περιβαλλοντικά και οικολογικά προγράμματα για βιώσιμη γεωργία και παραγωγή τροφίμων, αλλά και καινοτομία, κατάρτιση και γεωργικές συμβουλές. Άρα είναι στο χέρι μας να εκμεταλλευτούμε σωστά και τις χρηματοδοτήσεις και την τεχνογνωσία ώστε να κινηθούμε έγκαιρα προς μια ομαλή μετάβαση
Η προηγούμενη κυβέρνηση για πρώτη φορά έκανε έναν συνολικό σχεδιασμό για την ψηφιοποίηση του ελληνικού αγροτικού τομέα εισπράττοντας τα εύσημα της Κομισιόν. Πού βρισκόμαστε;
Η προηγούμενη κυβέρνηση, είχε θέσει ως στρατηγικό στόχο τη μετεξέλιξη του αγροτικού τομέα και της αγροτικής παραγωγής από τη συμβατική καλλιέργεια σε έξυπνες και σύγχρονες μεθόδους, μέσα από την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Δηλαδή η δημιουργία δημόσιας υποδομής για την ψηφιοποίηση της ελληνικής γεωργίας. Σε τίτλο ; «Ψηφιακός μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα». Για να σας δώσω την εικόνα, το έργο αφορά στην κατασκευή επίγειων σταθμών συλλογής δεδομένων για το έδαφος, τον αέρα και το νερό, τα οποία στη συνέχεια θα είναι προσβάσιμα όχι μόνον από τους ίδιους τους αγρότες, αλλά και από την επιχειρηματική και την επιστημονική κοινότητα. Έχουν υπογραφεί μνημόνια συνεργασίας με Πανεπιστήμια για να δημιουργηθεί μια εθνική πλατφόρμα πολύτιμων από κάθε άποψη δεδομένων. Τα εύσημα που λέτε, δόθηκαν από τον πρώην Επίτροπο Γεωργίας Φιλ Χόγκαν που αναγνώρισε ότι αυτό το έργο «θα αποτελεί ένα μοντέλο βέλτιστης πρακτικής που θα μπορέσουν να ακολουθήσουν και άλλες χώρες» Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του αγροτικού τομέα είναι η μόνη επιλογή όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Είναι ένας προοδευτικός μονόδρομος
Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η ευφυής γεωργία στα ελληνικά δεδομένα δεδομένου του κατακερματισμένου κλήρου;
Αυτή είναι η πιο διαδεδομένη «ένσταση»: Πώς μπορεί να εφαρμοστεί “precision agriculture” σε μια χώρα με μικροϊδιοκτησίες… Δεν είμαι βέβαιος ότι διακινείται πάντα «καλοπροαίρετα» ή υποκρύπτει άρνηση στην πρόοδο. Να σας πω κατ΄ αρχάς ότι τα τελευταία 10 χρόνια εξελίσσονται ραγδαία διαφορετικές τεχνολογίες με εκπληκτικά αποτελέσματα. Η 4η βιομηχανική επανάσταση φέρνει στην αγροκαλλιέργεια ριζικές αλλαγές με τη χρήση τεχνολογιών όπως VRT (variable rate technology) ή τα UAVs (unmanned aerial vehicles) την χρήση αισθητήρων και φυσικά τα Global Navigation Satellite Systems (GNSS) . Αλλά πέρα από αυτά τα εργαλεία, ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός, είναι τα περιφερειακά κέντρα καινοτομίας “smart agrihubs”. Ένα ας πούμε «αγρο/οικοσύστημα» από τοπικούς φορείς διακυβέρνησης, ερευνητικούς/ακαδημαϊκούς φορείς, συμβούλους καινοτομίας, αγρότες, επιχειρήσεις, αλλά και εκπροσώπους από την κοινωνία των πολιτών. Όλοι αυτοί συνεργάζονται με άλλους φορείς σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ωστόσο οι εγκαταστάσεις τους βρίσκονται σε τοπικό επίπεδο, ώστε να παρέχουν εύκολη και άμεση πρόσβαση σε κάθε αγρότη και κάθε τοπική επιχείρηση, πρόσβαση στη γνώση, την καινοτομία και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την ψηφιακή μετάβαση. Κατά συνέπεια, σας λέω ότι ακριβώς λόγω των μικρών κλήρων πρέπει να περάσουμε πιο γρήγορα απ’ όλους, στον μετασχηματισμό.
Έχετε παραδείγματα πρακτικά στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα είτε το πιστεύετε είτε όχι, διοργανώνονται πλήθος σοβαρών συνεδρίων, διαγωνισμών κ.α με τη σύμπραξη πανεπιστημίων, επαγγελματικών οργανώσεων, επιχειρήσεων και Διοίκησης. Δημιουργούνται δομές, κέντρα, θερμοκοιτίδες, πλατφόρμες καινοτομίας και έχουμε μεγάλο αριθμό νεοφυών επιχειρήσεων στον αγροδιατροφικό τομέα. Το 2018, μεταξύ άλλων, υποστήριξα και συμμετείχα ενεργά στη διοργάνωση δύο θεματικών διαγωνισμών καινοτομίας, που έγιναν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, για δύο από τα σημαντικότερα προϊόντα της χώρας μας, το κρασί και το λάδι. Ο διαγωνισμός καινοτομίας VitiVini LAB πραγματοποιήθηκε από την Διεπαγγελματική Αμπέλου και Οίνου, με την υποστήριξη της Aephoria.net από τη μεριά μου. Παρουσιάστηκαν εξαιρετικές προτάσεις όπως η ηλεκτρονική παρακολούθηση της θερμοκρασίας σε όλη τη διαδρομή μεταφοράς φιαλών οίνου, η παραγωγή ενέργειας από τα υποπροϊόντα της οινοποίησης κ.α. Από τον διαγωνισμό Olive Challenge επίσης, τον οποίο στήριξα σε συνεργασία με τη λέσχη φίλων ελαιολάδου Φίλαιος, διακρίθηκαν καινοτόμες ιδέες σε ψηφιακές εφαρμογές του τομέα όπως η πρόβλεψη ωρίμανσης του καρπού, οι ηλεκτρονικές δακοπαγίδες και πολλές άλλες. Η εμπειρία μου επιβεβαίωσε αυτό που ήδη φανταζόμουν, ότι υπάρχει μεγάλη τεχνογνωσία στον τομέα και άνθρωποι έτοιμοι να μετεξελίξουν τον αγροδιατροφικό τομέα …. αν φυσικά τους αφήσουμε! Διότι στην Ελλάδα έχουμε ταλέντο στο να βάζουμε εμπόδια στην πρόοδο και την καινοτομία
Η θέση της ευρωπαϊκής αριστεράς αναφορικά με την ψηφιοποίηση του αγροτικού τομέα μέσω της εισαγωγής νέων τεχνολογιών είναι επιφυλακτική μέχρι τώρα. Ποια είναι η δικής σας θέση;
Τον Απρίλιο του 2019, η τότε αριστερή κυβέρνηση υπέγραψε μαζί με άλλα 23 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη διακήρυξη συνεργασίας για «Ένα έξυπνο και βιώσιμο ψηφιακό μέλλον για την ευρωπαϊκή γεωργία και την ύπαιθρο». Άρα και η ελληνική Αριστερά και εγώ φυσικά λέμε «ναι» … Η επιφύλαξη μας είναι για το μοντέλο, ώστε να μην βρεθούμε μετά από λίγα χρόνια σε ψηφιακά ολιγοπώλια. Η μετάβαση στην ψηφιοποίηση του αγροδιατροφικού τομέα λοιπόν θα πρέπει να είναι έξυπνη, δίκαιη και βιώσιμη. Να διασφαλιστεί από τώρα η πρόσβαση σε όλους τους αγρότες και όλες τις τοπικές επιχειρήσεις, σε ανοιχτά δεδομένα με σύγχρονες υπηρεσίες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Τι εννοώ; Η μετάβαση σε μία νέα εποχή για τον αγροτικό τομέα, συνδέεται με επενδύσεις σε τεχνολογικές υποδομές και με κόστος χρήσης που δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν -αρχικά τουλάχιστον- να το επωμισθούν όλοι οι αγρότες. Οι μικροί αγρότες στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες της Νότιας κυρίως Ευρώπης, ενδέχεται να μην μπορούν να συμβαδίσουν λόγω έλλειψης γνώσεων ή επενδυτικών κεφαλαίων. Είναι δική μας υποχρέωση να παρέμβουμε και να τους στηρίξουμε δυναμικά ώστε να περάσουν στην νέα εποχή ομαλά αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η αριστερά να γυρίσει την πλάτη στην ψηφιακή μετάβαση της γεωργίας
Θεωρείτε ότι ο ευρωπαϊκός προοδευτικός χώρος (Πράσινοι, Αριστερά) θα πρέπει να ανοίξει τις πόρτες στις νέες τεχνολογίες στον ευρωπαϊκό τομέα;
Κοιτάξτε στη σημερινή εποχή οι Ευρωπαίοι αγρότες είναι αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις: αυξανόμενη ένταση του ανταγωνισμού, αυξανόμενες ανάγκες για την παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών τροφίμων, κλιματική αλλαγή, φυσικές καταστροφές κλπ Πιστεύω ότι η 4η βιομηχανική επανάσταση και οι νέες τεχνολογίες θα δώσουν λύσεις σε δυσεπίλυτα προβλήματα με την προϋπόθεση ότι η μετάβαση θα γίνει με τρόπο δίκαιο, χωρίς να αφήνει κανέναν πίσω. Ο ευρωπαϊκός προοδευτικός χώρος λοιπόν, οφείλει να ανοίξει τις πόρτες διάπλατα διότι οι συντηρητικοί και νεοφιλελεύθεροι επιχειρούν το αντίθετο: Να ανοίξουν τις πόρτες τόσο όσο να περάσουν οι λίγοι και ισχυροί … Να μείνουν πίσω , στο περιθώριο ομάδες αγροτών όπως π.χ οι μικροί καλλιεργητές ή οι «αναλφάβητοι ηλεκτρονικά» Και μη γελιέστε επιχειρούν να ενταθεί , να μεγαλώσει η εξάρτηση όλων των αγροτών από αυτούς που θα διαχειρίζονται τα δεδομένα. Οι Ευρωπαίοι αγρότες λοιπόν δικαιούνται να απαιτήσουν υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην αξιοποίηση των ευρημάτων της αγροτικής έρευνας, δικαιούνται την πρόσβαση τους στις νέες τεχνολογίες, στη γνώση και στις δεξιότητες που απαιτούνται για την υιοθέτησή τους καθώς και στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση για να υλοποιήσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό του αγροδιατροφικού τομέα. Και σε αυτές τις διεκδικήσεις, είμαστε στο πλευρό τους και είμαστε η φωνή τους.
[ Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην euractiv.com από τον Σαράντη Μιχαλόπουλο σε επιμέλεια Zoran Radosavljevic και στην ελληνική EurActiv.gr σε μετάφραση Θοδωρή Καραουλάνη]
