Την καυτή πατάτα των οικιστικών πυκνώσεων και των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, καλείται να λύσει το αμέσως επόμενο διάστημα η νέα κυβέρνηση.
Το χαρτοφυλάκιο του ΥΠΕΝ που παρέλαβε από τον ΣΥΡΙΖΑ έχει αφήσει ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ υπάρχει κίνδυνος από την ολιγωρία που υπέδειξαν οι προηγούμενοι, να καθυστερήσει η ολοκλήρωση των δασικών χαρτών.
Στον σχεδιασμό του νέου επιτελείου του υπουργείου Περιβάλλοντος είναι αφενός μια σύγχρονη, φιλική προς το περιβάλλον χωροταξική πολιτική και η οποία βάζει τέλος στην άναρχη δόμηση και αφετέρου, να υπάρξουν οργανωμένα σχέδια για την αναβάθμιση της προστασίας των δασών, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο υπουργός ΠΕΝ Κωστής Χατζηδάκης.
Ωστόσο, τα δεδομένα που υπάρχουν αυτή την στιγμή μόνο αισιόδοξα δεν είναι. Από την μια η απόφαση του ΣτΕ για την εξαγορά των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων και από την άλλη, η αντισυνταγματικότητα του νόμου Τσιρώνη, προκαλούν ένα επιπλέον αγκάθι για το ΥΠΕΝ που καλείται να επιλύσει το ζήτημα σε χρόνο dt, δεδομένου ότι πρέπει οι σχετικές διαδικασίες να ολοκληρωθούν εντός χρονικών ορίων, έτσι ώστε να μην υπάρξουν κυρώσεις από τους θεσμούς. Διότι οι δασικοί χάρτες, τόσο ουσιαστικά όσο και νομικά, είναι άμεσα συνδεδεμένοι με το Κτηματολόγιο.
Τι έχει συμβεί όμως;
Η ολομέλεια είχε κρίνει πως ο νόμος Τσιρώνη, δηλαδή οι οικιστικές πυκνώσεις, είναι αντισυνταγματικός.
Η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, είχε εξαιρέσει προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών τις «οικιστικές πυκνώσεις» (σύνολο κτιρίων εντός δασών που υπολογίζονται γύρω στις 700.000) και είχαν υποδείξει σχεδόν στο σύνολο τους οι δήμοι (εκτός από 24 ΟΤΑ), για να συμπεριληφθούν σε δεύτερο χρόνο στην ανάρτηση.
Οι «οικιστικές πυκνώσεις» ήταν ένας νεολογισμός που εφηύρε η προηγούμενη κυβέρνηση και μάλιστα του έδωσε θεσμική ισχύ με νόμο όπου μάλιστα εισήγαγε στη νομοθεσία και ένα νέο «χρώμα» οριοθέτησης περιοχών: το «ιώδες περίγραμμα».
Στο ενδιάμεσο διάστημα το ΥΠΕΝ, ετοίμασε και παρουσίασε το νέο νόμο για τα δασικά αυθαίρετα, με τον οποίο προβλέπεται μεταξύ άλλων, η διατήρηση κτισμάτων έως και 25 χρόνια.
Ωστόσο, με την απόφαση καταπέλτη του ΣτΕ που βάζει φρένο στους καταπατητές – αναφέροντας χαρακτηριστικά πως οι αυθαιρετούχοι δεν πρέπει να επιβραβεύονται, το υπουργείο έμεινε μετέωρο.
Αν και το τροποποιημένο μετά την απόφαση νομοθέτημα κατατέθηκε στο παρά πέντε των εκλογών, δεν πέρασε ποτέ στην επόμενη φάση – παρά μόνο κάποιες τροπολογίες τις οποίες συμπεριλάμβανε.
Το ΣτΕ έθεσε ξανά ψηλά τον πήχυ για τα δασικά αυθαίρετα
Αναλυτικότερα, η απόφαση που φέρει την υπογραφή της προέδρου του ανώτατου δικαστηρίου Αικατερίνης Σακελλαροπούλου με εισηγητή τον Χρήστο Ντουχάνη, κηρύσσει αντισυνταγματική την νομοθετική ρύθμιση του νόμου του 2016 (4389) με την οποία είχαν εξαιρεθεί από την ανάρτηση των δασικών χαρτών οι επίμαχες περιοχές, καθώς κρίθηκε ότι κάτι τέτοιο είναι αντίθετο με το βασικό άρθρο του συντάγματος που επιβάλλει και προβλέπει την προστασία του περιβάλλοντος.
Υπενθυμίζεται ότι ως οικιστική πύκνωση είχε οριστεί η ομάδα 50 κτιρίων σε έκταση έως 25 στρέμματα, 100 κτιρίων για 100 στρέμματα και 200 κτιρίων για 400 στρέμματα.
Σύμφωνα με το σκεπτικό των δικαστών, οι εν λόγω συγκεντρώσεις κτιρίων δεν εμπίπτουν ούτε σε πολεοδομημένες περιοχές ή νομίμως υφισταμένους οικισμούς, ούτε σε περιοχές υπό έγκριση σχεδίων ή υπό οριοθέτηση οικισμών, ενώ δεν προβλέπεται άλλη διαδικασία που θα διασφάλιζε ότι οι εκτάσεις αυτές θα συμπεριληφθούν στους οριστικούς δασικούς χάρτες.
Καταλήγοντας, σημείωσαν ότι η εξαίρεση των οικιστικών πυκνώσεων από τους δασικούς χάρτες δεν εξυπηρετεί ούτε υπαγορεύεται από κάποιο σκοπό δημοσίου συμφέροντος, τουναντίον είναι απρόσφορη για την επιτάχυνση της κύρωσης των δασικών χαρτών ή για την ενημέρωση της Διοίκησης.
Μάλιστα, στην απόφαση του δικαστηρίου περιλαμβάνεται και η σκέψη ότι το πρόβλημα των οικιστικών πυκνώσεων δεν μπορεί να λυθεί με την επιβράβευση της αυθαίρετης δόμησης εντός δασών, «αντιθέτως δε προϋποθέτει την έγκυρη καταγραφή των δασών και των δασικών εκτάσεων στον αναρτώμενο δασικό χάρτη και κατ’επέκταση στο δασολόγιο, την οποία, όμως, ματαιώνουν επ’αόριστον οι επίμαχες διατάξεις. Πράγματι, ενώ ο νομοθέτης προβλέπει ειδική διαδικασία για την προσθήκη στο δασικό χάρτη και, εν τέλει, στο δασολόγιο, των δασικών εκτάσεων των κίτρινων περιγραμμάτων, όσων, δηλαδή, περιλαμβάνονται ακόμη και σε περιοχές για τις οποίες έχουν εκδοθεί διοικητικές πράξεις που, ενδεχομένως, ενθάρρυναν την πεποίθηση των πολιτών ότι αυτές δεν είναι δασικές (μη νόμιμες ή ασαφείς οριοθετήσεις οικισμών, ημιτελείς πολεοδομήσεις κ.λπ.), ο ίδιος νομοθέτης εμφανίζεται, ταυτοχρόνως, να εξαιρεί, και από την ανάρτηση ακόμη των δασικών χαρτών, εκτάσεις, ορισμένες από τις οποίες δομήθηκαν όλως αυθαιρέτως, χωρίς καμία ένδειξη νομιμοφάνειας και κατά προφανή παράβαση των κανόνων του κράτους δικαίου».
Υπενθυμίζεται ότι στο ΣτΕ είχε προσφύγει το WWF και το ΓΕΩΤΕΕ, τα οποία ζητούσαν ακύρωση της επίμαχης υπουργικής απόφασης ως αντισυνταγματικής και παράνομης.
Εκκρεμότητα και με τις εκχερσώσεις για αγροτική χρήση
Όσον αφορά την απόφαση εξαγοράς των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, το Ε’ τμήμα του ΣτΕ έκρινε ως αντισυνταγματικές τις διατάξεις του 2014 και 2017 με τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς εκτάσεων έναντι τιμήματος, κρίνοντας ότι προσβάλλουν τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος αλλά και τις συνταγματικές αρχές της ισότητας και του κράτους δικαίου.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος με διαδοχικές παρατάσεις και την τελευταία να λήγει στις 8 Αυγούστου του 2020, είχε νομοθετήσει έτσι ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους αγρότες να εξαγοράσουν τις εκτάσεις που εμφανίζονται στον δασικό χάρτη ως δασικές και εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση πριν τις 11 Ιουνίου 1975.
Μεταξύ άλλων, στο υπόμνημα σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο του 2018 είχαν υποβληθεί 32.373 αιτήματα εξαγοράς έκτασης εκχερσωθείσας προ του 1975 (9.400 αιτήματα στην Αποκεντρωμένη Πελοποννήσου- Δυτικής Ελλάδας- Ιονίου για εκτάσεις 80.000 στρ.). Επιπλέον, 31.066 ακόμα αιτήματα εξαγοράς του δικαιώματος διατήρησης της παράνομης χρήσης (9.896 αιτήματα στην Αποκεντρωμένη Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας, 19.420 στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας- Θράκης).
Υπενθυμίζεται ότι στο ΣτΕ προσέφυγε το 2017 η Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) και το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΓΕΩΤΕΕ).
