Περίπου το ένα τέταρτο των περιφερειών της ΕΕ επλήγησαν το καλοκαίρι από καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες, εκτοξεύοντας, μεταξύ άλλων και τον «λογαριασμό» καθώς οι ζημίες θα είναι σημαντικές, όπως προειδοποιεί αναλυτική έρευνα.
Η μελέτη που διεξήχθη από την Δρ. Sehrish Usman από το Πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ και οικονομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνει ότι οι οικονομικές απώλειες μόνο για το 2025 εκτιμώνται σε 43 δισεκατομμυρίων, ενώ έως το 2029 οι ζημίες θα φτάσουν συνολικά τα 126 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σκοπός της μελέτης που έχει τον τίτλο: «Dry-roasted NUTS: early estimates of the regional impact of 2025 extreme weather» ήταν η όσο το δυνατόν ταχύτερη ποσοτικοποίηση των συνολικών οικονομικών απωλειών που προκαλούνται από τη ζέστη, την ξηρασία και τις πλημμύρες. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κορυφαίους ερευνητές του κλίματος στις Βρυξέλλες. Δείχνουν πόσο έντονα μπορούν να επηρεάσουν οι ακραίες καιρικές συνθήκες τις οικονομίες, όχι μόνο άμεσα, αλλά και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Το πραγματικό κόστος των ακραίων καιρικών φαινομένων εμφανίζεται αργά, επειδή αυτά τα φαινόμενα επηρεάζουν τη ζωή και τα μέσα διαβίωσης μέσω ενός ευρέος φάσματος καναλιών που εκτείνονται πέρα από τον αρχικό αντίκτυπο. Οι επίσημες εκτιμήσεις του αντίκτυπου συχνά καθυστερούν. Το πλαίσιο μας χρησιμοποιεί ενημερωμένα μετεωρολογικά δεδομένα και πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία για τις περιφερειακές επιπτώσεις από την προηγούμενη μελέτη μας, προκειμένου να παρέχει έγκαιρες εκτιμήσεις για τον τρόπο με τον οποίο τα ακραία φαινόμενα το καλοκαίρι του 2025 επηρέασαν την οικονομική δραστηριότητα», σημειώνει η Usman.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν επηρεάζουν μόνο την καθημερινή ζωή, αλλά αφήνουν και βαθιά σημάδια στην οικονομία. Η σχετική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό European Economic Review, χρησιμοποιεί τρέχοντα μετεωρολογικά δεδομένα και ιστορικές συγκριτικές τιμές για να δείξει, για πρώτη φορά, πόσο σοβαρά επηρεάζονται ήδη, μεμονωμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Η Usman, μεταδιδακτορική φοιτήτρια στην Έδρα Εταιρικής Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου του Μάνχαϊμ, διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη μελέτη.
Η νότια Ευρώπη πλήττεται ιδιαίτερα
Η μελέτη βασίζεται σε μετεωρολογικά δεδομένα για την περίοδο από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του 2025. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση 1160 ευρωπαϊκών περιφερειών («NUTS3», συγκρίσιμες με τις διοικητικές περιφέρειες της Γερμανίας). Οι περιφέρειες της νότιας Ευρώπης, π.χ. στη Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα και τη νότια Γαλλία, επλήγησαν ιδιαίτερα σοβαρά. Οι βόρειες χώρες, όπως η Δανία, η Σουηδία και η Γερμανία, υφίστανται λιγότερες ζημίες, αλλά η συχνότητα και η έκταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, ιδίως των πλημμυρών, αυξάνεται σε αυτές τις περιοχές. Οι μικρότερες οικονομίες, όπως η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Κύπρος, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και υφίστανται μεγάλες απώλειες σε σχέση με την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία.
Συνολικά, 96 περιοχές υπέστησαν καύσωνες, 195 υπέστησαν ξηρασία και 53 επηρεάστηκαν από πλημμύρες. Και οι τρεις τύποι φαινομένων εμποδίζουν την οικονομική δραστηριότητα με διαφορετικούς τρόπους: η ζέστη οδηγεί σε απώλειες παραγωγικότητας, για παράδειγμα στον κατασκευαστικό και τον ξενοδοχειακό κλάδο, ενώ οι ξηρασίες επηρεάζουν κυρίως τη γεωργία. Οι πλημμύρες προκαλούν άμεσες ζημίες σε υποδομές και κτίρια, καθώς και έμμεσες απώλειες, όπως από τη διακοπή των εφοδιαστικών αλυσίδων.
Αυτές οι απώλειες είναι σαφώς μετρήσιμες: Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι εκτιμώμενες απώλειες ήταν 11,9 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2025 και θα ανέλθουν σε 34,2 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2029. Αυτό αντιστοιχεί στο 0,6 ή 1,75% του οικονομικού προϊόντος της Ιταλίας το 2024. Στη Γαλλία, οι απώλειες ανήλθαν σε 10,1 δισεκατομμύρια ευρώ (2025) και εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 33,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2029.
Γιατί η πραγματική ζημιά θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερη
Οι ερευνητές τονίζουν ότι αυτές οι εκτιμήσεις είναι μάλλον συντηρητικές: οι πυρκαγιές, το χαλάζι και οι καταιγίδες δεν συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση. Τα λεγόμενα «σύνθετα φαινόμενα», δηλαδή η ταυτόχρονη εμφάνιση καυσώνων και ξηρασίας, αξιολογήθηκαν επίσης ξεχωριστά, αν και συχνά προκαλούν πιο σοβαρές ζημιές όταν συμβαίνουν μαζί.
Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή έχει κόστος – αλλά η αδράνεια κοστίζει περισσότερο
Η μελέτη δείχνει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν αποτελούν πλέον μια μακρινή απειλή – ήδη διαμορφώνουν την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. «Η έγκαιρη εκτίμηση των επιπτώσεων βοηθά τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να στοχεύσουν τις στρατηγικές στήριξης και προσαρμογής, ενώ οι επιπτώσεις των ακραίων φαινομένων εξακολουθούν να εκτυλίσσονται», τονίζει η Usman σε σχετική ανακοίνωση. Οι ερευνητές ζητούν αυξημένες επενδύσεις στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, όπως η προστασία από τη ζέστη στις πόλεις και η βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων.
Ταυτόχρονα, επισημαίνουν ότι τα ίδια τα μέτρα προσαρμογής είναι δαπανηρά και δεν αποτελούν πάντα την πιο παραγωγική χρήση των δημόσιων πόρων. Επομένως, απαιτούνται πιο ακριβείς οικονομικές αναλύσεις για τον σχεδιασμό πολιτικών που να είναι τόσο αποτελεσματικές όσο και κοινωνικά δίκαιες.
