Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΣαφές μήνυμα στις χώρες παγκοσμίως να κινηθούν πιο γρήγορα και να κάνουν περισσότερα προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές CO2 του κτιριακού τομέα, έστειλε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για τα κτίρια και τον κατασκευαστικό τομέα, που ευθύνονται για το ένα τρίτο της παγκόσμιας ρύπανσης.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον κτιριακό τομέα αυξήθηκαν κατά περίπου 5% την τελευταία 10ετία, τη στιγμή που θα έπρεπε να είχαν μειωθεί κατά 28%, σύμφωνα με νέα έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP).
Σύμφωνα με την έκθεση, οι εκπομπές είχαν μείνει στάσιμες από το 2023, καθώς οι πολιτικές για το Κλίμα, όπως τα πρότυπα για τα πράσινα κτίρια, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ηλεκτροδοτούμενη θέρμανση και ψύξη, είχαν αρχίσει να έχουν αποτελέσματα.
Ωστόσο, ο κτιριακός τομέας εξακολουθεί να καταναλώνει το 32% της παγκόσμιας ενέργειας και να συμβάλλει στο 34% των εκπομπών CO2, σύμφωνα με την έκθεση.
«Τα κτίρια όπου εργαζόμαστε, ψωνίζουμε και ζούμε ευθύνονται για το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών και το ένα τρίτο των παγκόσμιων αποβλήτων», δήλωσε η Inger Andersen, εκτελεστική διευθύντρια του UNEP. «Τα καλά νέα είναι ότι οι κυβερνητικές δράσεις αποδίδουν. Αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να τα κάνουμε πιο γρήγορα» πρόσθεσε. Η ίδια κάλεσε τα έθνη να συμπεριλάβουν στα κλιματικά τους σχέδια στόχους για «ταχεία μείωση των εκπομπών από τα κτίρια και τις κατασκευές».
Στην έκθεση σημειώνεται ότι, ενώ οι περισσότερες από τις χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2015 αναφέρουν τον τομέα στα σχέδιά τους, μέχρι στιγμής μόνο 19 χώρες έχουν επαρκώς λεπτομερείς στόχους στα εθνικά τους σχέδια μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η έκθεση σημειώνει ότι από το 2023, σημαντικές μετρήσεις όπως οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια και η υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «παραμένουν πολύ κάτω από τα απαιτούμενα ποσοστά προόδου».
Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες, οι επιχειρήσεις και οι ιδιοκτήτες κατοικιών πρέπει τώρα να επιταχύνουν δραματικά τον ρυθμό τους για να επιτύχουν τους στόχους μείωσης των εκπομπών για το 2030.
«Κρίσιμη πρόκληση»
Οι άμεσες και έμμεσες εκπομπές CO2 θα πρέπει τώρα να μειώνονται περισσότερο από 10% ετησίως, δηλαδή με υπερδιπλάσιο ρυθμό από τον αρχικά προβλεπόμενο.
Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι μια παρόμοια ιστορία. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, στην τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε μόνο κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες από το 2015, την ώρα που ο συγκεκριμένος στόχος ήταν σχεδόν 18%.
Πλέον, θα πρέπει να επταπλασιαστεί ο ρυθμός για να επιτευχθεί ο στόχος αυτής της δεκαετίας που προβλέπει τριπλασιασμό της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Η έκθεση προέτρεψε τις χώρες να επιταχύνουν την εξάπλωση των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αυξήσουν το μερίδιό τους τελικό ενεργειακό μείγμα σε 46% έως το 2030 – μια αύξηση περίπου 18%.
Κάλεσε επίσης τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αυξήσουν τις ανακαινίσεις για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ώστε να περιλαμβάνουν καλύτερο σχεδιασμό, μόνωση και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αντλιών θερμότητας. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, η πρόοδος προς την κατεύθυνση της ενεργειακά αποδοτικής αναβάθμισης των υφιστάμενων κτιρίων αποτελεί κρίσιμο δείκτη, δεδομένου ότι περίπου το 80% του σημερινού κτιριακού αποθέματος θα εξακολουθεί να χρησιμοποιείται μέχρι το 2050. Και εδώ, τα νέα δεν είναι ενθαρρυντικά, με το τρέχον ποσοστό ανακαινίσεων να ανέρχεται σε περίπου 1% ετησίως, έναντι του απαιτούμενου ποσοστού 5-10% ετησίως.
Πρέπει επίσης να γίνει περισσότερη δουλειά για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο, η παραγωγή των οποίων αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα πέμπτο όλων των εκπομπών από τον κτιριακό τομέα.
Ωστόσο, η έκθεση αναφέρει ότι οι πρακτικές κυκλικής κατασκευής αυξάνονται σε ορισμένες περιοχές, με τα ανακυκλωμένα υλικά να αντιπροσωπεύουν το 18% των εισροών στις κατασκευές στην Ευρώπη.
Οι συντάκτες της έκθεσης κάλεσαν όλους τους μεγάλους ρυπαντές να αναλάβουν δράση, εισάγοντας ενεργειακούς κώδικες κτιρίων με μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2028, και κάλεσαν άλλες χώρες να δημιουργήσουν και να αυστηροποιήσουν τους κανονισμούς τους εντός των επόμενων 10 ετών.
Η έκθεση υπογράμμισε τις θετικές εθνικές πολιτικές, μεταξύ άλλων, από την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Μεξικό και τη Νότια Αφρική.
Ως «κρίσιμη πρόκληση», παραμένει, πάντως, η χρηματοδότηση. Η έκθεση διαπιστώνει ότι το 2023 οι παγκόσμιες επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων μειώθηκαν κατά 7% σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, σε 270 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω του υψηλότερου κόστους δανεισμού και της μείωσης των κυβερνητικών προγραμμάτων στήριξης, ιδίως στην Ευρώπη.
Οι επενδύσεις αυτές πρέπει τώρα να διπλασιαστούν -σε 522 δισ. δολάρια- μέχρι το 2030, αναφέρεται.
Τι πρέπει να γίνει – Οι 6 συστάσεις
Με τη διαπίστωση ότι παρά την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση, ο τομέας παραμένει σημαντικά εκτός τροχιάς, ενώ τα κυριότερα εμπόδια είναι η περιορισμένη αλλαγή στη χρήση ενέργειας και ανεπαρκή εφαρμογή της πολιτικής. Οι βασικές προκλήσεις περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την αντιμετώπιση των ενσωματωμένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης.
Πρόκληση 1 – Κώδικες κτιρίων: Οι μεγάλες χώρες που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της G20 και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να υιοθετήσουν υποχρεωτικούς ενεργειακούς κώδικες κτιρίων με μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2028. Άλλες χώρες με υφιστάμενους κώδικες θα πρέπει να τους αναβαθμίσουν σε πρότυπα έτοιμα για μηδενικό άνθρακα και να τους καταστήσουν υποχρεωτικούς έως το 2030. Οι χώρες που δεν διαθέτουν κώδικες πρέπει να δημιουργήσουν μια πορεία προς την υποχρεωτική υιοθέτηση έως το 2035.
Πρόκληση 2 – Ανακαινίσεις: Ο ρυθμός αναβάθμισης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων θα πρέπει να τριπλασιαστεί έως το 2030 για να επιτευχθεί μείωση της έντασης ενέργειας κατά 35%. Οι σημαντικοί ρυπαντές θα πρέπει να αναβαθμίσουν τα παθητικά σχέδια και να υιοθετήσουν συστήματα υψηλής απόδοσης, όπως οι αντλίες θερμότητας. Οι αναδυόμενες οικονομίες θα πρέπει να στοχεύσουν σε παλαιότερα κτίρια και να επιβάλουν υποχρεωτικές βελτιώσεις μέσω ενεργειακών κωδίκων και πολιτικών.
Πρόκληση 3 – Τριπλασιασμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια: Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την αύξηση του μεριδίου της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στα κτίρια από 6% σε 18% και αύξηση του συνολικού μεριδίου της ενέργειας που καταναλώνεται από ανανεώσιμες πηγές (εντός και εκτός κτιρίου) από 17,5% σε 46% έως το 2030.
Πρόκληση 4: Όλες οι χώρες που είναι μεγάλοι ρυπαντές και οι χώρες της G20 πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα εθνικά τους σχέδια στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα (NDC 3.0) παρέχουν εκτεταμένη κάλυψη του κτιριακού τομέα, συμπεριλαμβανομένων λεπτομερειών σχετικά με τα σχέδια μεταρρύθμισης του κτιριακού κώδικα (σύμφωνα με την καθοδήγηση του NDC). Οι διετείς εκθέσεις επικαιροποίησης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση αυτών των προσπαθειών και τη διασφάλιση της λογοδοσίας, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης του πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζονται οι κώδικες.
Οι ενσωματωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα οικοδομικά υλικά και τις διαδικασίες κατασκευής παραμένουν μια σημαντική πρόκληση. Οι εκπομπές αυτές πρέπει να μειωθούν μέσω της υιοθέτησης βιώσιμων υλικών και κατασκευαστικών πρακτικών. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση υλικών με χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα, την προώθηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας για την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τον σχεδιασμό για ισοδύναμα αποτελέσματα με λιγότερη χρήση υλικών.
Πρόκληση 5: Οι μεγάλοι ρυπαντές και οι χώρες της G20 θα πρέπει να υιοθετήσουν όρια ενσωματωμένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στους ενεργειακούς κώδικες των κτιρίων τους έως το 2030, υποστηριζόμενες από σαφείς οδηγίες σχετικά με την υποβολή εκθέσεων. Όλες οι υπόλοιπες χώρες θα πρέπει να αναφέρουν και να προωθήσουν τη χρήση υλικών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα στους ενεργειακούς κώδικες των κτιρίων τους, με τον οδικό χάρτη συμμόρφωσης δίνοντας προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση κτιρίων και τους στόχους για τα όρια ενσωματωμένου άνθρακα που πληρούν ή υπερβαίνουν τα περιφερειακά πρότυπα βέλτιστης πρακτικής.
Η χρηματοδότηση παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο, καθώς οι επενδύσεις στην απαλλαγή των κτιρίων από τον άνθρακα υπολείπονται σταθερά των στόχων τα τελευταία χρόνια. Χρειάζονται οικονομικά κίνητρα, όπως επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις και πράσινα ενυπόθηκα δάνεια, για την τόνωση των επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση και στις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Πρόκληση 6: Διπλασιασμός του ρυθμού επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση σε υφιστάμενα και νέα κτίρια από 270 δισεκατομμύρια δολάρια σε 522 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ έως το 2030. Οι μεγάλες οικονομίες πρέπει να αξιοποιήσουν τη δημόσια χρηματοδότηση, δίνοντας παράλληλα κίνητρα για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, ώστε να αυξηθεί η ροή κεφαλαίων προς την απαλλαγή του κτιριακού τους τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές. Επιπλέον, όλες οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα προγράμματα πράσινης χρηματοδότησης και δανεισμού ενσωματώνουν μηχανισμούς για την πλήρη συνεκτίμηση του κόστους των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της κοινωνικής αξίας των επενδύσεων στην απαλλαγή των κτιρίων από τις ανθρακούχες εκπομπές.
