Θα μπορούσε ένας Εθνικός Χωροταξικός Άτλας να αποτελέσει διέξοδο στη στεγαστική κρίση που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ; Ένας υποστηρικτής της οικιστικής ανάπτυξης θα απαντούσε ότι τα χωροταξικά σχέδια σε επίπεδο γειτονιάς είναι ισχυρά εργαλεία μεταρρύθμισης, ωστόσο, το να βρει κανείς την άκρη, και μάλιστα σε εθνικό επίπεδο, μέσα σε ένα χάος από κανονισμούς, δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Στις 12 Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Bloomberg, μια ερευνητική ομάδα που ονομάζεται National Zoning Atlas κυκλοφόρησε ένα νέο εργαλείο χωροταξίας. Έναν χάρτη των ΗΠΑ που όταν ολοκληρωθεί θα προσφέρει στους χρήστες μια άποψη σε επίπεδο γειτονιάς των χρήσεων γης όπως έχουν οριστεί από περίπου 30.000 διαφορετικές τοπικές κυβερνήσεις.
Με επικεφαλής την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Cornell, Σάρα Μπρόνιν, η ομάδα έχει «στρατολογήσει» ερευνητές από όλη τη χώρα για να βοηθήσουν να ξεμπερδευτεί το ακανθώδες πλαίσιο με τους κωδικούς ζωνών χρήσης σε χαρτογραφήσιμα δεδομένα. Ομάδες τουλάχιστον στις μισές πολιτείες των ΗΠΑ μέχρι στιγμής εργάζονται για τη σύνταξη χαρτών στις περιοχές τους για τον εθνικό άτλαντα.
Ωστόσο, πρόκειται για μία επίπονη δουλειά. Οι περισσότερες τοπικές κυβερνήσεις δεν κατανοούν πλήρως τους δικούς τους κανόνες χωροθέτησης, οι οποίοι μπορεί να είναι παμπάλαια έγγραφα με κατακερματισμένους, απαρχαιωμένους ή αντιφατικούς κανόνες που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες.
Ειδικά οι πολιτείες που βρίσκονται στα ηπειρωτικά των ΗΠΑ είναι terra incognita καθώς περιοχές που αρχικά φαίνεται ότι επιτρέπουν την ανάπτυξη οικιστικών κτιρίων, τελικά μπορεί και να μην το κάνουν, καθώς εμβαθύνοντας στην αρχική πληροφορία, δεν ξεκαθαρίζεται αν όντως μπορεί κάποιος να χτίσει ένα σπίτι, τι είδους σπίτι και με ποιες προϋποθέσεις.
Πίσω από κάθε χωρική ζώνη παραμονεύει μία «λερναία ύδρα κανονισμών», σχολιάζουν οι ερευνητές Πάαβο Μονκόνεν και Μισέλ Μάνβιλ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, αναφερόμενοι στην πολυνομοθεσία σε ό,τι αφορά τη χρήση γης.
Ακόμα, όμως, και ένας εθνικός χάρτης με χρήσεις γης ίσως δεν θα είναι αρκετός. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μοντάνα, όπου λιγότεροι από 24 κάτοικοι της περιοχής Μπόζμαν κατάφεραν με προσφυγή τους σε τοπικό δικαστήριο να «παγώσουν» μέχρι την ακροαματική διαδικασία δύο σχετικούς νόμους παρότι αυτοί υπερψηφίστηκαν από όλες τις παρατάξεις και κέρδισαν την υποστήριξη αντικρουόμενων πλευρών όπως είναι οι ιδιοκτήτες ράντσων και οι περιβαντολλόγοι.
Ο διαχωρισμός της γειτονιάς, η καταστροφική εξάπλωση των οικισμών και η οικονομικά απρόσιτη στέγαση αποτελούν τεράστιες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ και δημιουργήθηκαν μετά από δεκαετίες χάραξης πολιτικής. Ο ακριβής εντοπισμών των συντεταγμένων στη χωροθέτηση αποκλειστικών ζωνών χρήσεων γης θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο πρώτο βήμα για την απάντηση και στις τρεις προκλήσεις.
Το δίδαγμα από τις ΗΠΑ και το παράδειγμα της Ελλάδας
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ελλάδα, οι ομοιότητες στο χάος των χρήσεων γης είναι πολλές. Η χώρα φιλοδοξεί, με την αξιοποίηση και των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ότι θα αποκτήσει σύντομα έναν ενιαίο και ψηφιακό χάρτη όπου ο καθένας θα μπορεί ανά πάσα στιγμή τι προβλέπεται για συγκεκριμένο κομμάτι γης που τον ενδιαφέρει.
Ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης, είναι ένα εργαλείο το οποίο σχεδιάστηκε, προτάθηκε και υλοποιείται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, γεγονός που απεμπλέκει σημαντικά τη διαδικασία από επί μέρους αρμοδιότητες. Έτσι, για πρώτη φορά στη χώρα μας, θα υπάρχει ένας μοναδικός χάρτης με όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και όλα τα γεωχωρικά δεδομένα που σήμερα βρίσκονται …διάσπαρτα.
Στόχος της μεγάλης αυτής μεταρρύθμισης, είναι να μπορεί ο χρήστης, είτε είναι πολίτης, είτε μηχανικός ή επενδυτής, με το πάτημα ενός κουμπιού από το σπίτι του ή το γραφείο του, να λαμβάνει ολοκληρωμένη, έγκυρη και θεσμικά ασφαλή πληροφορία. Με απλά λόγια να μαθαίνει τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται, με ποιους όρους και προϋποθέσεις, για να φτιάξει αυτό που τον ενδιαφέρει.
Λαμβάνοντας υπόψη και το παράδειγμα των ΗΠΑ, ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης θα μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο και για την αντιμετώπιση προβλημάτων που άπτονται της χάραξης κεντρικής πολιτικής, όπως είναι το πρόβλημα της στέγασης.
