Την Τρίτη το Κοινοβούλιο ενέκρινε μέτρα για την αύξηση του ρυθμού των ανακαινίσεων με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η προτεινόμενη αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων έχει ως στόχο να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα της ΕΕ έως το 2030 και να καταστήσει τον τομέα κλιματικά ουδέτερο έως το 2050. Στόχος είναι επίσης να αυξηθεί το ποσοστό ανακαίνισης των ενεργειακά μη αποδοτικών κτιρίων, καθώς και να παρέχονται καλύτερες πληροφορίες όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων γενικότερα.
Ο εισηγητής για την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Σιάραν Κάφε (Πράσινοι, Ιρλανδία) σημείωσε ότι «η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας μας εφιστά την προσοχή στην ενεργειακή απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας. Βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην Ευρώπη θα μειώσει τους λογαριασμούς μας αλλά και την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές. Θέλουμε η οδηγία να ελαττώσει την ενεργειακή φτώχεια και τις εκπομπές, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα καλύτερης ποιότητας εσωτερικούς χώρους για την υγεία όλων. Η αναπτυξιακή αυτή στρατηγική για την Ευρώπη θα δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες καλής ποιότητας δουλειές σε τοπικό επίπεδο στους τομείς των κατασκευών, των ανακαινίσεων, αλλά και των ΑΠΕ, βελτιώνοντας την ευμάρεια εκατομμυρίων Ευρωπαίων».
Στόχοι μείωσης των εκπομπών στα κτίρια
Από το 2028 όλα τα καινούρια κτίρια θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η αντίστοιχη προθεσμία για κτίρια που στεγάζουν, χρησιμοποιούνται ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές θεσπίζεται για το 2026. Όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι εξοπλισμένα με τεχνολογίες συλλογής ηλιακής ενέργειας έως το 2028, εφόσον αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό, ενώ τα κτίρια κατοικιών που υποβάλλονται σε μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση θα έχουν προθεσμία έως το 2032.
Στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης από το Α έως το G, τα κτίρια κατοικιών θα πρέπει να επιτύχουν την κατάταξή τους, τουλάχιστον, στην κατηγορία Ε έως το 2030 και στην D έως το 2033. Η κατηγορία G αντιστοιχεί στο 15% των κτιρίων ενός κράτους μέλους με τις χειρότερες επιδόσεις. Τα μη οικιστικά και τα δημόσια κτίρια θα πρέπει να ανήκουν στις σχετικές κατηγορίες έως το 2027 και το 2030 αντίστοιχα. Η αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης (η οποία μπορεί να λάβει τη μορφή μονωτικών εργασιών ή βελτίωσης του συστήματος θέρμανσης) θα πραγματοποιείται όταν ένα κτίριο πωλείται ή υποβάλλεται σε σημαντική ανακαίνιση ή, εάν ενοικιάζεται, όταν υπογράφεται νέο συμβόλαιο μίσθωσης.
Τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των στόχων θα καθοριστούν από τα κράτη μέλη στα λεγόμενα εθνικά σχέδια ανακαίνισης.
Μέτρα στήριξης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας
Τα εθνικά σχέδια ανακαίνισης θα πρέπει να περιλαμβάνουν μηχανισμούς στήριξης που θα διευκολύνουν την πρόσβαση σε επιχορηγήσεις και χρηματοδότηση. Τα κράτη μέλη οφείλουν επίσης να δημιουργήσουν σημεία δωρεάν πληροφόρησης και να θεσπίσουν προγράμματα ανακαίνισης με ουδέτερο κόστος. Θα πρέπει επίσης να προσφέρουν χρηματοδότηση που θα πριμοδοτεί τις ριζικές ανακαινίσεις, ιδίως για τα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις, ενώ εξειδικευμένες επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις θα πρέπει να παρέχονται σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Ποιοι εξαιρούνται από τους νέους κανόνες
Από τους νέους κανόνες θα εξαιρούνται τα κτίρια μνημειακού χαρακτήρα. Κατά περίπτωση, οι χώρες της ΕΕ μπορούν επίσης να αποφασίζουν να εξαιρούνται κτίρια που προστατεύονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ή ιστορική τους αξία, τεχνικά κτίρια, κτίρια που χρησιμοποιούνται προσωρινά, καθώς και εκκλησίες και χώροι λατρείας. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εξαιρούν τις δημόσιες κοινωνικές κατοικίες, όπου οι ανακαινίσεις θα οδηγούσαν σε αυξήσεις ενοικίων που δεν μπορούν να αντισταθμιστούν από την εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης να επιτραπεί στα κράτη μέλη να προσαρμόζουν τους νέους στόχους σε περιορισμένο ποσοστό κτιρίων ανάλογα με την οικονομική και τεχνική σκοπιμότητα των ανακαινίσεων και τη διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του με 343 ψήφους υπέρ, 216 ψήφους κατά και 78 αποχές. Οι ευρωβουλευτές θα αρχίσουν τώρα διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο για να συμφωνήσουν επί της τελικής μορφής της νομοθεσίας.
Αναθεώρηση του κανονισμού και ορισμός νέου στόχου μείωσης εκπομπών αερίου κατά 40%
Ο νέος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον επιμερισμό των προσπαθειών με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μειώνει το μέγιστο όριο για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στα κράτη μέλη από τις μεταφορές, τα κτίρια και τη γεωργία έως το 2030.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε χθες με 486 ψήφους υπέρ, 132 κατά και 10 αποχές την αναθεώρηση του κανονισμού «για τον επιμερισμό των προσπαθειών». Ο κανονισμός στην υφιστάμενη μορφή του καλύπτει το 60% περίπου των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ και ορίζει δεσμευτικούς στόχους μείωσης των εκπομπών για κάθε κράτος μέλος, όσον αφορά τις οδικές μεταφορές, τη θέρμανση κτιρίων, τη γεωργία, τις μικρές βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τη διαχείριση αποβλήτων.
Μετά την ψηφοφορία, η εισηγήτρια Τζέσικα Πολφγιαρντ (ΕΛΚ, Σουηδία) ανέφερε ότι «με αυτόν τον κανονισμό ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα. Οι νέοι κανόνες για τις εθνικές περικοπές εκπομπών διασφαλίζουν ότι όλα τα κράτη μέλη θα συμβάλλουν στις προσπάθειες και ότι κλείνουν όλα τα κενά που υπήρχαν στην υφιστάμενη νομοθεσία. Με αυτόν τον τρόπο, στέλνουμε ένα σαφές μήνυμα ότι η ΕΕ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπερασπιστεί και να προωθήσει παγκοσμίως μια ανταγωνιστική και αποτελεσματική ατζέντα για το κλίμα».
Η αναθεώρηση του κανονισμού θέτει νέους στόχους μείωσης των εκπομπών κατά 40% (έναντι του 30% που ίσχυε πριν) σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005. Για πρώτη φορά όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι στόχοι μείωσης για καθεμία από αυτές θα κυμαίνονται μεταξύ 10 και 50%. Οι εθνικοί στόχοι για το 2030 θα βασίζονται στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι δεν υπερβαίνουν τα ετήσια δικαιώματα εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.
Ευελιξία και διαφάνεια
Ο νέος κανονισμός μεριμνά ώστε να διαθέτουν οι χώρες της ΕΕ την απαραίτητη ευελιξία για την επίτευξη των στόχων τους, διασφαλίζοντας παράλληλα μια ισότιμη και κοινωνικά δίκαιη μετάβαση. Φροντίζει, επίσης, να καλυφθούν κενά στη νομοθεσία, ώστε να επιτευχθεί ο συνολικός στόχος μείωσης των εκπομπών της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, ο κανονισμός ορίζει ανώτατο όριο στον όγκο των εκπομπών που μπορούν τα κράτη μέλη να εξοικονομήσουν από τα προηγούμενα έτη ή να δανειστούν από τα επόμενα χρόνια, καθώς και στην εμπορία των πιστώσεων ανάμεσά τους.
Επιπλέον, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ενισχυθεί ο έλεγχος των κρατών μελών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις που αναλαμβάνει η κάθε χώρα, στις οποίες οι πολίτες θα έχουν εύκολη πρόσβαση.
Το κείμενο του κανονισμού θα πρέπει πλέον να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο. Στη συνέχεια θα δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες αργότερα.
Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε χθες τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την καλύτερη προστασία των καταναλωτών και την ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας.
«Η ΕΕ διέθετε επί πάνω από είκοσι έτη μια αποδοτική, καλά ενοποιημένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επέτρεψε στους καταναλωτές να αποκομίσουν τα οικονομικά οφέλη μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας, εξασφάλιζε τον ενεργειακό εφοδιασμό και προωθούσε τη διαδικασία της απανθρακοποίησης» , αναφέρει η ανακοίνωση της Επιτροπής. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι «η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέδειξε την ανάγκη ταχείας προσαρμογής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να στηρίζει αποτελεσματικότερα την πράσινη μετάβαση και να παρέχει στους καταναλωτές ενέργειας, τόσο στα νοικοκυριά όσο και στις επιχειρήσεις, ευρεία πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες και μη ορυκτές πηγές».
Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η μεταρρύθμιση που προτείνει η Επιτροπή προβλέπει αναθεωρήσεις διαφόρων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ – ιδίως του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, της οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια και του κανονισμού για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στην ενεργειακή αγορά χονδρικής (REMIT). Εισάγει μέτρα που παρέχουν κίνητρα για μακροπρόθεσμες συμβάσεις για ηλεκτροπαραγωγή από μη ορυκτές πηγές και εισάγουν στο σύστημα περισσότερες καθαρές ευέλικτες λύσεις για να ανταγωνιστούν το αέριο, όπως η απόκριση της ζήτησης και η αποθήκευση. Σύμφωνα με την Επιτροπή, με αυτό τον τρόπο θα μειωθεί ο αντίκτυπος των ορυκτών καυσίμων στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών και θα αντικατοπτρίζεται σε αυτούς, το χαμηλότερο κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα τονώσει τον ανοικτό και θεμιτό ανταγωνισμό στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές χονδρικής, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την ακεραιότητα της αγοράς.
Η δημιουργία ενός ενεργειακού συστήματος που θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει ζωτική σημασία όχι μόνο για τη μείωση των λογαριασμών των καταναλωτών, αλλά και για τη διασφάλιση του βιώσιμου και ανεξάρτητου ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το σχέδιο REPowerEU. Η μεταρρύθμιση αυτή, που αποτελεί επίσης μέρος του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, θα επιτρέψει στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να έχει πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ενέργεια από ανανεώσιμες, μη ορυκτές πηγές, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα διευκόλυνσης της απανθρακοποίησης και της πράσινης μετάβασης. Για να επιτευχθούν οι στόχοι για την ενέργεια και το κλίμα, η Επιτροπή λέει ότι η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να τριπλασιαστεί ως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι προτάσεις της για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, θα επιτρέψουν σε καταναλωτές και προμηθευτές να επωφεληθούν από την αύξηση της σταθερότητας των τιμών χάρη στις τεχνολογίες των ανανεώσιμων και μη ορυκτών πηγών ενέργειας. Το σημαντικότερο είναι ότι θα προσφέρουν στους καταναλωτές ευρεία επιλογή συμβάσεων και σαφέστερες πληροφορίες πριν από την υπογραφή σύμβασης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κατοχυρώνουν ασφαλείς, μακροπρόθεσμες τιμές και να αποφεύγουν τον υπερβολικό κίνδυνο και την υπερβολική αστάθεια. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθούν να μπορούν να επιλέγουν συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης για να επωφελούνται από τη μεταβλητότητα των τιμών για να χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια, όταν αυτή είναι φθηνότερη (π.χ. για τη φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων ή τη χρήση αντλιών θερμότητας).
Επιπλέον, η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην ενίσχυση της σταθερότητας των τιμών, μέσω της μείωσης του κινδύνου χρεωκοπίας των προμηθευτών. Η Επιτροπή προτείνει οι προμηθευτές να έχουν την υποχρέωση να διαχειρίζονται την τιμολογιακή διακινδύνευση τουλάχιστον στο μέτρο των ποσοτήτων που αφορούν συμβολαία καθορισμένης τιμής, ώστε να είναι λιγότερο εκτεθειμένοι σε εξάρσεις των τιμών και σε αστάθεια της αγοράς. Υποχρεώνει επίσης τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν προμηθευτές έσχατης ανάγκης ώστε κανένας καταναλωτής να μην μένει χωρίς ηλεκτρική ενέργεια.
Επίσης, βάσει της προτεινόμενης μεταρρύθμισης, τα κράτη μέλη θα προστατεύουν τους ευάλωτους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στις πληρωμές, ώστε να μην αποσυνδέονται από το ηλεκτρικό δίκτυο. Επίσης, επιτρέπει στα κράτη μέλη να επεκτείνουν τις ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής στα νοικοκυριά και στις ΜΜΕ σε περίπτωση κρίσης.
Για να βελτιωθεί η ευελιξία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, τα κράτη μέλη θα κληθούν να αξιολογήσουν τις ανάγκες τους, να καθορίσουν στόχους για την αύξηση της ευελιξίας που βασίζεται σε μη ορυκτές πηγές και θα έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν νέα καθεστώτα στήριξης, ιδίως για την απόκριση της ζήτησης και την αποθήκευση. Η μεταρρύθμιση επιτρέπει επίσης στους διαχειριστές συστημάτων να προμηθεύονται υπηρεσίες μείωσης της ζήτησης στις ώρες αιχμής.
Εξάλλου, για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ και να μειωθεί η έκθεσή της σε ασταθείς τιμές, η Επιτροπή προτείνει να διευκολυνθεί η σύναψη πιο σταθερών μακροπρόθεσμων συμβάσεων, όπως οι συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (PPA), μέσω των οποίων οι επιχειρήσεις κατοχυρώνουν τις δικές τους άμεσες προμήθειες ενέργειας και, ως εκ τούτου, μπορούν να επωφεληθούν από τις πιο σταθερές τιμές της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες και μη ορυκτές πηγές.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα των εσόδων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και να θωρακιστεί η βιομηχανία από την αστάθεια των τιμών, κάθε δημόσια στήριξη για νέες επενδύσεις σε υποοριακή ή υποχρεωτικής λειτουργίας ηλεκτροπαραγωγή από ανανεώσιμες και μη ορυκτές πηγές θα πρέπει να έχει τη μορφή αμφίδρομης σύμβασης επί διαφοράς (CfD) και τα κράτη μέλη θα πρέπει να μετακυλίουν τα πλεονάζοντα έσοδα στους καταναλωτές. Επιπλέον, η μεταρρύθμιση θα δώσει ώθηση στη ρευστότητα των αγορών για τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις που κατοχυρώνουν μελλοντικές τιμές, τις λεγόμενες «προθεσμιακές συμβάσεις.» Αυτό θα επιτρέψει σε περισσότερους προμηθευτές και καταναλωτές να προστατευτούν έναντι των εξαιρετικά ευμετάβλητων τιμών σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Τέλος, για να εξασφαλιστεί η ύπαρξη ανταγωνιστικών αγορών και ο διαφανής καθορισμός των τιμών, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα έχουν ενισχυμένη ικανότητα παρακολούθησης της ακεραιότητας και της διαφάνειας της αγοράς ενέργειας. Ειδικότερα, ο επικαιροποιημένος κανονισμός για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στην ενεργειακή αγορά χονδρικής (REMIT) θα διασφαλίσει καλύτερη ποιότητα των δεδομένων και θα ενισχύσει τον ρόλο του ACER στις έρευνες για ενδεχόμενες περιπτώσεις κατάχρησης της αγοράς διασυνοριακού χαρακτήρα. Συνολικά, θα ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών και της βιομηχανίας της ΕΕ από κάθε κατάχρηση της αγοράς.
Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα πρέπει τώρα να συζητηθεί και να συμφωνηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πριν τεθεί σε ισχύ.
