Λίγοι άνθρωποι μπορούν να περηφανευτούν ότι αντικειμενικά άλλαξαν το άθλημα που αποφάσισαν να υπηρετήσουν. Και ίσως τις ζωές πολλών ανθρώπων. Ο Bill Russell ήταν ο καταλύτης που άλλαξε για πάντα το basket και έκανε το NBA το πραγματικό καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου. Και ανοιχτό στους έγχρωμους.
Όμως ο Bill Russell δεν είναι πια μαζί μας, έφυγε μετά από μια γεμάτη ζωή. Πρόλαβε να τιμηθεί όσο λίγοι στη ζωή τους. Όχι μόνο για τα αθλητικά του επιτεύγματα αλλά και για την κοινωνική του συμμετοχή. Γιατί ο Bill Russell ήταν ένας πρωτοπόρος έγχρωμος, σε μια βαθιά συντηρητική Αμερική, σε μια εποχή φυλετικών διακρίσεων. Μπροστάρης σε έναν κόσμο που άλλαζε, έγινε ο πρώτος μαύρος προπονητής σε οποιοδήποτε ομαδικό άθλημα σε αμερικανικό πρωτάθλημα. Και έγινε στην καλύτερη και πιο επιτυχημένη ομάδα που πέρασε ποτέ στην ιστορία του Basket: στους Boston Celtics των δεκαετιών 1950-1960, στην ομάδα που ξεκίνησε και υπηρέτησε μέχρι που αποσύρθηκε.
Ο μεγαλύτερος των Κελτών;
Στην καριέρα τους στους Boston Celtics, στους οποίους ξεκίνησε το 1956 και ολοκλήρωσε ως παίκτης το 1969 – για τα δύο τελευταία χρόνια ως παίχτης-προπονητής – ήταν η βάση πάνω στην οποία χτίστηκε ο θρύλος της πιο επιτυχημένης ομάδας basket όλων των εποχών. 11 πρωταθλήματα, τα οκτώ από τα οποία σερί, συνεχόμενα, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη δυναστεία.
Σε μια καριέρα 15 ετών, από το κολέγιο του San Francisco, υπήρξε μάλλον ο πιο ένδοξος παίκτης στην ιστορία του basket. Δύο πρωταθλήματα NCAA, το ένα με σερί 55 συνεχόμενων νικών. Με ένα ολυμπιακό μετάλλιο το 1956, όταν ακόμη στους Ολυμπιακούς αγώνες αγωνίζονταν οι κολεγιόπαιδες των Αμερικάνων. Με 13 συνεχόμενα χρόνια στους Boston Celtics, οδήγησε την ομάδα θρύλο 12 φορές στους τελικούς, κερδίζοντας τους 11, με τους 8 νικηφόρους συνεχόμενους.
Έπαιξε συνεχόμενα, από την ηλικία των 24 ως την ηλικία των 35, σε όλα τα All Star Games της καριέρας του με τους Κέλτες. Με οχτώ συνεχόμενα χρόνια στο Top5 των λεπτών συμμετοχής στο πρωτάθλημα. Και με μια στατιστική που μετρά πολύ για τους οπαδούς των Boston Celtics, ίσως περισσότερο από κάθε τί άλλο: τα καλύτερα στατιστικά της καριέρας του σε πόντους, βολές, δίποντα και assists τα πέτυχε κάθε φορά έχοντας απέναντι τον αιώνιο αντίπαλο: την ομάδα του Los Angeles – Beat LA, που λένε πάντα στη Βοστώνη! Στα 4 πρώτα χρόνια στη Βοστώνη ήταν στο Top5 του πρωταθλήματος στα ποσοστά διπόντων. Παραμένει ακόμη και σήμερα ο 2ος κορυφαίος ριμπάουντερ όλων των εποχών στο NBA. Πέντε χρόνια ήταν ο καλύτερος ριμπάουντερ της λίγκας. Σχεδόν σε όλη την καριέρα του κινήθηκε σε μέσο όρο ριμπάουντ μεταξύ 18,6 και 24,7 ριμπάουντ ανά αγώνα! Στα playoffs δεν έπεσε ποτέ κάτω από τα 20 ριμπάουντ ανά αγώνα. Σε ένα παιχνίδι το 1960 κατάφερε να πάρει 51 ριμπάουντς! Συνολικά έχει 21.620 ριμπάουντς, 2 χιλιάδες λιγότερα από το αντίπαλο δέος (και πολύ ψηλότερο) Wilt Chamberlain και τέσσερις χιλιάδες περισσότερα από τον τρίτο της λίστας, Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ – και οι δύο τους έπαιξαν περισσότερα χρόνια από τον Μπιλ Ράσελ ο οποίος κατέβαζε τη μπάλα για 13 χρόνια στα παρκέ του NBA: 16 ο Chamberlain και 20 ο Τζαμπάρ. Και όλα αυτά τα πέτυχε σε μια εποχή με πολύ λιγότερους πόρους από όσα έχουν οι αθλητές και οι ομάδες του NBA στη διάθεσή τους σήμερα.
Τη σεζόν 1958-1959 είχε τον μεγαλύτερο μέσο όρο συμμετοχής στο NBA: 42,6 λεπτά. Στην επίθεση δεν ήταν ηγέτης αλλά ο μέσος όρος των 15,1 πόντων δείχνει τη σημαντική συνεισφορά αλλά δεν δείχνει τον τρόπο: όταν συνήθως δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική στην ομάδα, με βολές ή, κυρίως, με ραβερσέ σουτ…
Όταν τον ανακάλυψε και έκανε τα πάντα ο μαέστρος Red Auerbach για να τον φέρει στη Βοστώνη (με μια διαδικασία που θεωρήθηκε από πολλούς τυχαία, το νο2 του draft, ο Bill Russell κατέληξε στη Βοστόνη αντί για το |St. Louis και τους μετέπειτα Atlanta Hawks) με το draft της σεζόν 1956-1957 ήθελε ένα θηρίο για να δομήσει μια ανυπέρβλητη άμυνα. Μαζί κατάφεραν να αλλάξουν την αμυντική λειτουργία του σύγχρονου basketball. Και ο πληθωρικός Red τον άφησε ως αντικαταστάτη του στον πάγκο της πιο πετυχημένης ομάδας του NBA, της δυναστείας των Boston Celtics…
Για τον προπονητή του και μέντορά του Red Auerbach, ο Bill Russell ήταν «η πιο καταστροφική δύναμη στην ιστορία του παιχνιδιού»
Ο κομισάριος του NBA Adam Silver χαρακτήρισε τον Russell πολύ εύστοχα ως «τον μεγαλύτερο πρωταθλητή σε όλα τα ομαδικά αθλήματα».
Για πολλούς είναι ο κορυφαίος παίχτης που πέρασε από τους Κέλτες της Βοστώνης, ωστόσο για τους πειρσσότερους είναι ο 2ος καλύτερος, ίσως λόγω τηλεόρασης, με πρώτο τον μυθικό Larry Bird. Είναι όμως αντικειμενικά, με βάση τα στατιστικά, ο πιο πετυχημένος αθλητής όχι μόνο της Βοστώνης αλλά του basket συνολικά….
Ένας κοινωνικός πρωτοπόρος και αγωνιστής
Ένας έγχρωμος στην κορυφή του αθλήματος που γινόταν το πιο μεγάλο αθλητικό trend σε μια οπισθοδρομική Αμερική φυλετικών διακρίσεων, δεν ήταν αυτό που πολλοί θα ήθελαν. Και μάλιστα σε μια ομάδα που περηφανεύεται για τη ιρλανδική καταγωγή της, τους Κέλτες της Βοστώνης (ο ορισμός της μεγαλοαστικής αμερικάνικης τάξης της επανάστασης), όπου αποτέλεσε σςτην αρχή τον μοναδικό μαύρο παίκτη της. Όμως ο Red Auerbach, ο ιστορικός προπονητής και αρχιτέκτονας της δυναστείας των Boston Celtics, ο τυφώνας Red, δεν είχε τέτοιες παρωπίδες. Βρήκε στον Bill Rusell το αμυντικό υπερόπλο που θα αποτελούσε τη βάση για το επιθετικό παίξιμο της υπόλοιπης ομάδας. Και τα κατάφεραν. Και μαζί κατάφεραν να αλλάξουν καρδιές και μυαλά σε όλη την Αμερική, ένα ριμπάουντ τη φορά. Με τον Bill Russell να κάνει, όπως οι έγχρωμοι ακτιβιστές συνοδοιπόροι του στην Αμερική των 60s, μικρές κοινωνικές επαναστάσεις που δίδαξαν και άνοιξαν τον δρόμο. Μαζί με τη δουλειά του στο παρκέ που αποδείκνυε στην πράξη ότι τα περί φυλετικής κατωτερότητας (που μόλις 10 χρόνια πριν είχαν ηττηθεί στην ευρώπη) των εγχρώμων, υπήρχαν μόνο στην φαντασία μικρών εγκεφάλων.
Όπως έγραψαν οι New York Times, ο καταγόμενος από τη φυλετικά διαχωρισμένη Λουιζιάνα Ράσελ, μνημονεύεται για τον επικοινωνιακό του ρόλο σε θέματα πολιτικών δικαιωμάτων – σε μια εποχή που αυτό ούτε εύκολο ήταν ούτε αυτονόητο, προσθέτουμε εμείς. Πήρε μέρος στη θρυλική Πορεία του 1963 στην Ουάσιγκτον (Jobs and Freedom March) και καθόταν στην πρώτη σειρά του πλήθους για να ακούσει τον αιδεσιμότατο Δρ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ να εκφωνεί την ομιλία του «I Have a Dream». Πήγε στο Μισισιπή μετά τη δολοφονία του ακτιβιστή για τα πολιτικά δικαιώματα Medgar Evers και συνεργάστηκε με τον αδελφό του Evers, Charles, για να ανοίξει ένα καμπ μπάσκετ χωρίς αποκλεισμούς στο Jackson. Ήταν μεταξύ μιας ομάδας επιφανών Μαύρων αθλητών που υποστήριξαν τον Μοχάμεντ Άλι όταν ο Άλι αρνήθηκε να εισαχθεί στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.
Και η χώρα του αναγνώρισε αυτή την προσπάθεια, που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια μετά την απόσυρσή του από την αρένα και μετά από το basket. Με την απονομή από τον πρώτο μαύρο πρόεδρο των ΗΠΑ, τον Barack Obama, του Προεδρικού Μεταλλίου της Ελευθερίας, την ανώτατη τιμητική διάκριση των ΗΠΑ για πολίτες, το 2011. Με το παράδειγμά του και με την πολλές φορές ασυγκράτητη γλώσσα του, βοήθησε να αλλάξουν νοοτροπίες αιώνων στην Αμερικανικη Ήπειρο.Ωστόσο, χιλιάδες θα τον θυμούνται για το βροντερό, αυθόρμητο, γεμάτο γέλιο του, που τον έκανε θελκτικό σε δεκάδες τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές μεταδόσεις και events από τη δεκαετία του 1970 μέχρι τα βαθιά του γεράματα και τις δημόσιες παρουσίες του μέχρι και τη δεκαετία 2010-2020. Με το άγαλμά του στην Πλατεία του Δημαρχείου της Βοστώνης να θυμίζει μια άλλη εποχή στους νεότερους.
Και όλα αυτά από έναν παίκτη που δεν έπαιξε ποτέ με τους όρους δημοφιλίας που θέλουν οι φίλαθλοι. Δεν υπέγραφε αυτόγραφα (τουλάχιστον συχνά). Όταν οι Boston Celtics απέσυραν τη φανέλα του με το νο6 για πρώτη φορά, επέμεινε να γίνει σε κλειστή τελετή. Όταν εισήχθη στο Hall of Fame δεν παρέστη. Δεν του άρεσαν οι πανηγυρισμοί, δεν πίστευε στο ρόλο stars που θέλουν οι οπαδοί για τους παίκτες. Πίστευε περισσότερο στη συνεργασία μεταξύ των παικτών, κάτι που υπηρέτησε για πολλά χρόνια με δεκάδες νεότερους παίκτες. Και δεν υπήρχαν τότε socialmedia…
Όταν ο Bill Russell άλλαζε το basket
Δεν είναι μόνο η προσωπική επιτυχία και ικανότητα που μετράει για την εποποιία που αφήνει πίσω του ο Bill Russell με τις ιδιότητες του πρωταθλητή NBA, 5 φορές MVP του NBA, 12 φορές All Star παίκτης του NBA, δύο φορές All-American NCAA (ως κολλεγιακός παίκτης). Είναι κυρίως ότι άλλαξε για πάντα το basket.
Στον Bill Russell (και στο αντίπαλο δέος της ίδιας περιόδου, για λίγο χρόνο, τον επίσης ψηλό Wilt Chamberlain) οφείλει το σύγχρονο basket ολόκληρη τη σύλληψη της άμυνας ρακέτας όπως σήμερα την καταλαβαίνουμε: με ισχυρούς ψηλούς που παίρνουν ριμπάουντ και μπλοκάρουν τα σουτ των αντιπάλων. Μέχρι τότε, καμία από αυτές τις ατομικές αρετές δεν μετρούσε για τους προπονητές, η άμυνα ήταν μια ομαδική υπόθεση και μόνο: όπως έλεγαν κάποιοι λευκοί προπονητές της δεκαετίας του 1945-1955, κανείς σοβαρός αμυντικός δεν σηκώνει τα πόδια; του από το παρκέ… Και να σημειώσουμε ότι το fast-break τότε ανακαλύφθηκε ως όρος και λειτουργία ομάδας, με τους Boston Celtics του Red Auerbach με βασικό τον Bill Russell…
Ο Bill Russell τόλμησε με τις τάπες και τα κοψίματα να αλλάξει το μπάσκετ (και μαζί και τους κανόνες για τα κοψίματα…) και δημιουργώντας κυριαρχία κάτω από την μπασκέτα στα ριμπάουντ άλλαξε και τις τακτικές που ακολουθούσαν όλοι οι αντίπαλοι από εκείνον και μετά. Και χωρίς να υπάρχουν τρίποντα….
Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να το αποδείξουμε: το NBA δεν μετρούσε τότε ακόμη τα… κοψίματα σε επίσημες στατιστικές! Και αυτό άλλαξε λόγω όσων έμαθε στους άλλους ο Bill Russell… Στα ριμπάουντ όμως όλες τις χρονιές που έπαιξε ήταν πάντα στο Top5! Και πέντε φορές ήταν ο καλύτερος ριμπάουντερ της λίγκας.
Και κάτι που συχνά παραγνωρίζεται: στην προπονητική του καριέρα τη δεκαετία του 1970 κατάφερες να θέσει τις βάσεις για να γίνει ομάδα πρωταγωνιστής, μέσα σε 4 χρόνια, και οι SuperSonics του Seattle. Χωρίς να θεωρηθεί επιτυχημένος.
Το 1980 ο Bill Russell ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος παίκτης στην ιστορία του NBA. Βέβαια μετά ήρθε ο Michael Jordan και άλλαξε ξανά το basket. Αλλά κάποιοι ακόμη πιστεύουν ότι ο ψηλός center των Celtics είναι ο καλύτερος όλων των εποχών. Στην επίσημη κατάταξη του NBA, μόνο στα στατισκά των ριμπάουντς είναι 2ος στα AllTime Leaders Stats. ¨ολοι όμως αναγνωρίζουν ότι είναι στην κορυφαία πεντάδα ever: απλά διαφωνούν για τη θέση…
Υπήρξε ο πρώτος μαύρος αμερικάνος μπασκετμπολίστας που εισήχθη στο Naismith Memorial Basketball Hall of Fame, το 1975.
Ο γεννημένος το 1934 Bill Russel απεβίωσε ήρεμα στην αγκαλιά της οικογένειάς του σε ηλικία 88 ετών.
Με «σήμα κατατεθέν» το τριγωνικό μουσάκι τράγου, στα λευκά τα τελευταία 20 χρόνια λόγω ηλικίας, έκανε πολλές δημόσιες εμφανίσεις και σύντομες ομιλίες, κυρίως σε βραβεύσεις. Με πιο σημαντική για τους fans, ίσως εκείνη του 2009, όταν το NBA αποφάσισε να ονοματίσει το Βραβείο Πιο Σημαντικού Παίκτη (MVP) της σεζόν με το όνομα του Bill Russell και εκείνος κλήθηκε να το δώσει (για πρώτη φορά με ταμπελάκι με το όνομά του) σε έναν καλαθοσφαιριστή που ήταν ήδη ίνδαλμα πολλών και φίλος του: στον αδικοχαμένο Kobe Bryant. η συμπαράσταση που έδειχνε στους συμπαίκτες του, η ομαδική δουλειά στην οποία έδινε έμφαση και οι συμβουλές που παρείχε για δεκαετίες σε νεότερους μπασκετμπολίστες σε προσωπικό επίπεδο τον έχουν κάνει μία από τις πιο συμπαθητικές και αναγνωρίσιμες φιγούρες του αμερικάνικου μπάσκετ.
«Αν μπορείς να φτάσεις κάτι σε επίπεδα που πολύ λίγοι άλλοι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν», είπε στο Sports Illustrated το 1999, «τότε αυτό που κάνεις γίνεται τέχνη». Μεγάλη αλήθεια – και ο λόγος του σημερινού άρθρου…
Το NBA υποκλίνεται
Αντί κειμένου, οι δηλώσεις πολλών και σημαντικών:
NBA Commissioner Adam Silver issued the following statement today regarding the passing of Bill Russell: pic.twitter.com/DGX6ukOT4b
— NBA Communications (@NBAPR) July 31, 2022
Thank you for everything! R.I.P Legend 🙏🏽 pic.twitter.com/tn2iGsArav
— Jayson Tatum (@jaytatum0) July 31, 2022
I’ll never forget this day we was like kids sitting around a camp fire listening to your stories pic.twitter.com/ZX3DDPRAwt
— Paul Pierce (@paulpierce34) July 31, 2022
Rest in peace to an absolute LEGEND https://t.co/QwSHnWZraP
— Antoine Walker (@WalkerAntoine8) July 31, 2022
I’m heartbroken to hear about the passing of the greatest winner the game of basketball has ever seen, a legend, hall of famer, mentor and my friend for over 30 years, Bill Russell. 💔 pic.twitter.com/iiSkVq2kdn
— Earvin Magic Johnson (@MagicJohnson) July 31, 2022
Bill Russell was my idol. I looked up to him on the court and off. His success on the court was undeniable; he was dominate and great, winning 11 NBA championships. Off the court, Bill Russell paved the way for guys like me. pic.twitter.com/ZMIrEx8Tne
— Earvin Magic Johnson (@MagicJohnson) July 31, 2022
Rest in peace Bill Russell you were everything we all aspired to be, your winning spirit will live forever my friend. Thank you for your words of wisdom. pic.twitter.com/rBjFS6nhzW
— Isiah Thomas (@IsiahThomas) July 31, 2022
One of the most dominant players in @NBA History. An 11 times NBA Champion and one of the best to have ever done it.
I’ll forever be honored to have met you. Thank you for everything you have given to the game and all of us. Rest in peace, @RealBillRussell. 🙏🏼 pic.twitter.com/HOouLIrXWv
— Pau Gasol (@paugasol) July 31, 2022
