Το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ είναι η ψηφιακή απόδειξη ότι ένα πρόσωπο είτε έχει εμβολιαστεί κατά της πανδημίας, είτε έχει υποβληθεί σε διαγνωστική εξέταση με αρνητικό αποτέλεσμα, ή έχει αναρρώσει από τη νόσο COVID-19. Είναι διαθέσιμο σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ από την 1η Ιουλίου 2021. H Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που προχώρησαν στην έκδοση και τη χρήση αυτού του πιστοποιητικού.
Σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα κύρια χαρακτηριστικά του Ενωσιακού Ψηφιακού Πιστοποιητικού είναι ότι: Οι πολίτες μπορούν να το αποκτήσουν σε ψηφιακή ή (και) σε έντυπη έκδοση, διαθέτει κωδικό QR, διατίθεται δωρεάν, εκδίδεται στην εθνική γλώσσα και στα αγγλικά, είναι ασφαλές και προστατευμένο κι έχει ισχύ σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Πώς το αποκτούν οι πολίτες;
Αρμόδιες για την έκδοση του πιστοποιητικού είναι οι εθνικές αρχές. Μπορεί, για παράδειγμα, να εκδίδεται από κέντρα διαγνωστικού ελέγχου, ή υγειονομικές αρχές, ή απευθείας από μία ψηφιακή πύλη για την υγεία. Η ψηφιακή έκδοση μπορεί να αποθηκευτεί σε κινητή συσκευή. Οι πολίτες μπορούν επίσης να ζητήσουν έντυπη έκδοση. Και οι δύο εκδόσεις περιλαμβάνουν κωδικό QR με τις κύριες πληροφορίες, καθώς και ψηφιακή σφραγίδα που διασφαλίζει τη γνησιότητα του πιστοποιητικού. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν σε κοινό σχεδιασμό που μπορεί να χρησιμοποιείται για την ψηφιακή και την έντυπη έκδοση του πιστοποιητικού, με σκοπό να είναι ευκολότερη η αναγνώρισή του.
Γι αυτό και περιέχει κωδικό QR με ψηφιακή υπογραφή για την προστασία του από τυχόν πλαστογράφηση. Κατά τον έλεγχο ενός πιστοποιητικού, γίνεται σάρωση του κωδικού QR και επαλήθευση της υπογραφής. Όλοι οι φορείς έκδοσης (π.χ. νοσοκομεία, κέντρα διαγνωστικού ελέγχου, υγειονομικές αρχές) διαθέτουν το δικό τους κλειδί ψηφιακής υπογραφής. Όλα αυτά αποθηκεύονται σε ασφαλή βάση δεδομένων σε κάθε χώρα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε μια πλατφόρμα μέσω της οποίας όλες οι υπογραφές των πιστοποιητικών θα μπορούν να επαληθευτούν παντού στην ΕΕ. Τα προσωπικά δεδομένα που περιέχει το πιστοποιητικό δεν μεταβιβάζονται μέσω της πλατφόρμας, αφού κάτι τέτοιο δεν είναι αναγκαίο για την επαλήθευση της ηλεκτρονικής υπογραφής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βοήθησε επίσης τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικό λογισμικό και εφαρμογές για την έκδοση, την αποθήκευση και την επαλήθευση πιστοποιητικών και, παράλληλα, να κάνουν τις αναγκαίες δοκιμές κατά την ένταξή τους στην πλατφόρμα.
Τα πιστοποιητικά εμβολιασμού εκδίδονται για τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με οποιοδήποτε εμβόλιο κατά της COVID-19. Όσον αφορά την άρση των περιορισμών της ελεύθερης κυκλοφορίας, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να δέχονται τα πιστοποιητικά εμβολιασμού για τα εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας από την ΕΕ. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να επεκτείνουν την υποχρέωση αυτή και σε ταξιδιώτες της ΕΕ που έχουν εμβολιαστεί με άλλο εμβόλιο. Τα πλήρως εμβολιασμένα άτομα που διαθέτουν ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ θα πρέπει να εξαιρούνται από διαγνωστικές εξετάσεις που συνδέονται με τα ταξίδια ή από την υποχρέωση καταραντίντας, 14 ημέρες αφότου λάβουν την τελευταία δόση εμβολίου κατά της νόσου COVID-19 εγκεκριμένου σε ολόκληρη την ΕΕ. Το ίδιο ισχύει για τα άτομα που έχουν αναρρώσει και διαθέτουν το πιστοποιητικό.
Γιατί χρειαζόμαστε όμως το πιστοποιητικό;
Η αναγκαιότητά του αφορά στη συντονισμένη άρση των ισχυόντων περιορισμών. Όταν ταξιδεύει, ο κάτοχος ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ πρέπει κατ’ αρχήν να εξαιρείται από τους περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας: τα κράτη μέλη οφείλουν να μην επιβάλλουν επιπλέον ταξιδιωτικούς περιορισμούς στους κατόχους του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ, εκτός εάν είναι περιορισμοί αναγκαίοι και αναλογικοί για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Σε περίπτωση που αποφασίσουν διαφορετικά, για παράδειγμα, αντιδρώντας σε νέα παραλλαγή του ιού που προκαλεί ανησυχία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή και σε όλα τα άλλα κράτη μέλη την απόφασή τους και να την αιτιολογούν.
Οι πολίτες που δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί μπορούν να ταξιδέψουν σε άλλη χώρα της ΕΕ, καθώς δεν είναι ταξιδιωτικό έγγραφο και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία, Στόχος του ενωσιακού ψηφιακού πιστοποιητικού COVID είναι να διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Ε.Ε. Όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί πρέπει να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους για ελεύθερη κυκλοφορία κατά τον ίδιο τρόπο με όσους έχουν εμβολιαστεί, ενδεχομένως με την επιφύλαξη περιορισμών όπως η διεξαγωγή τεστ ή η καραντίνα/αυτοαπομόνωση.
Για ποιο λόγο δεν περιλαμβάνονται τα τεστ αυτοδιάγνωσης (self-test);
Τα τεστ αυτοδιάγνωσης δεν εκτελούνται σε ελεγχόμενες συνθήκες και, προς το παρόν, θεωρούνται λιγότερο αξιόπιστα. Τα πιστοποιητικά θα πρέπει να εκδίδονται από τις υγειονομικές αρχές, οι οποίες, ωστόσο, δεν μπορούν να ελέγξουν τα τεστ που πραγματοποιούνται, για παράδειγμα, στο σπίτι και, επομένως, δεν μπορούν να εκδίδουν αξιόπιστα πιστοποιητικά γι’ αυτά.
Να επισημάνουμε ότι το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ περιέχει τις απαραίτητες κύριες πληροφορίες, όπως ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία έκδοσης, πληροφορίες σχετικά με το εμβόλιο/τη διαγνωστική εξέταση/την ανάρρωση, καθώς και έναν μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό. Τα δεδομένα αυτά παραμένουν στο πιστοποιητικό και δεν αποθηκεύονται ούτε διατηρούνται κατά την επαλήθευση ενός πιστοποιητικού σε άλλο κράτος μέλος.
Τα πιστοποιητικά περιέχουν μόνο ένα περιορισμένο σύνολο απαραίτητων πληροφοριών. Οι πληροφορίες αυτές δεν μπορούν να διατηρούνται από τις χώρες που επισκέπτεται ο ταξιδιώτης. Για σκοπούς επαλήθευσης, ελέγχεται μόνο η εγκυρότητα και η γνησιότητα του πιστοποιητικού, μέσω της επαλήθευσης της αρχής έκδοσης και της υπογραφής. Όλα τα δεδομένα σχετικά με την υγεία παραμένουν στην αρμοδιότητα του κράτους μέλους που εξέδωσε το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ.
Όσον αφορά στο πόσο χρονικό διάστημα θα εφαρμόζεται, ο κανονισμός θα ισχύσει για 12 μήνες από την 1η Ιουλίου 2021. Τρεις μήνες πριν από τη λήξη της περιόδου εφαρμογής του κανονισμού, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του. Μαζί με αυτή την έκθεση, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει την παράταση της περιόδου εφαρμογής του κανονισμού, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της επιδημιολογικής κατάστασης όσον αφορά την πανδημία.
