Τα κτισματα που ανεγέρθησαν νόμιμα εκτός οριοθετημένου αιγιαλού και σε δεύτερο χρόνο, λόγω διάβρωσης της ξηράς και υποχώρησής της προς το εσωτερικό βρέθηκαν εντός, ξεκαθαρίζει το Συμβούλιο της Επικρατείας με σχετική απόφαση του.
Συγκεκριμένα, το ΣτΕ σε σχετική υπόθεση που εξέτασε, αποφάσισε να χαρακτηρίσει ως εν μέρει παράνομο τον επανακαθορισμό των οριογραμμών αιγιαλού, λόγω του ότι η νέα χάραξη είχε λανθασμένα ως αποτέλεσμα την ένταξη στη νέα οριογραμμή, κτίσματα τα οποία όταν νομίμως κατασκευάστηκαν βρισκόντουσαν εκτός αιγιαλού και βρέθηκαν εκ των υστέρων εντός της αιγιαλίτιδας ζώνης έπειτα από τη διάβρωση της ξηράς και την υποχώρησή της προς το εσωτερικό λόγω φυσικών φαινομένων.
Η περίληψη της απόφασης
Σύμφωνα με τον πρόεδρο Αθ. Ράντο και εισηγητή τον Αν. Σκούφαλο, οικίες ή άλλα κτίσματα, τα οποία είχαν ανεγερθεί εκτός του αιγιαλού, δηλαδή της ζώνης της ξηράς που βρεχόταν από τη συνήθη μέγιστη ανάβαση του χειμερίου κύματος, αλλά λόγω διάβρωσης της ξηράς και υποχώρησής της προς το εσωτερικό εμπίπτουν πλέον στη ζώνη του αιγιαλού, όπως αυτός διαμορφώνεται ως φυσικό φαινόμενο, δεν επιτρέπεται να συμπεριληφθούν στην οριογραμμή του αιγιαλού, όταν αυτός καθορίζεται με μεταγενέστερη της διάβρωσης διοικητική πράξη οριοθέτησής του. Ο κανόνας, εξ άλλου, αυτός ισχύει τόσο ως προς την ρητώς προβλεπόμενη στο νόμο περίπτωση του αρχικού καθορισμού του αιγιαλού, στην καθοριζόμενη ζώνη του οποίου δεν επιτρέπεται, κατά τα ανωτέρω, να περιλαμβάνονται κτίσματα ανεγερθέντα εκτός αιγιαλού ως φυσικού φαινομένου προ της διάβρωσης όσο και για την ταυτότητα του λόγου, ως προς τον, τυχόν, ανακαθορισμό του, εφόσον τα κτίσματα είχαν ανεγερθεί εκτός της αρχικώς καθορισθείσης ζώνης, αλλά κατελήφθησαν από τον αιγιαλό ως φυσικό φαινόμενο, λόγω μεταγενέστερης υποχώρησης της ξηράς. Στον κανόνα, όμως, αυτόν δεν υπάγονται κτίσματα τα οποία ανεγέρθηκαν παρανόμως, δηλαδή χωρίς τις απαιτούμενες από τη νομοθεσία διοικητικές άδειες. Τέλος, ο καθορισµός ή ο ανακαθορισμός του αιγιαλού κατά τρόπο ώστε να περιλαμβάνονται σ’ αυτόν κτίσματα ανεγερθέντα εκτός του αιγιαλού ως φυσικού φαινομένου κατά το χρόνο της ανέγερσης, ή εκτός του, τυχόν, ήδη καθορισθέντος με διοικητική πράξη αιγιαλού, συνιστά εσφαλμένο καθορισμό κατα την έννοια του άρθρου 5 παρ. 9 του ν. 2971/2001, και μάλιστα, είτε αυτός διενεργήθηκε υπό την ισχύ του ν. 2971/2001 είτε είχε ήδη διενεργηθεί πριν από την ισχύ του νόμου αυτού.
Προβάλλεται ότι τα κτίσματα του αιτούντος, τα οποία είχαν ανεγερθεί δυνάμει αδειών οικοδομής, δεν ενέπιπταν κατά το χρόνο της κατασκευής τους στον αιγιαλό αλλά κατελήφθησαν μεταγενεστέρως από το μέγιστο χειμέριο κύμα, λόγω της επελθούσας σημαντικής διάβρωσης του εδάφους στην συγκεκριμένη θέση. Επομένως, τα εν λόγω κτίσματα έπρεπε να εξαιρεθούν από την επανακαθορισθείσα ζώνη του αιγιαλού, η προσβαλλόμενη δε πράξη αιτιολογείται, κατά τούτο, πλημμελώς.
Η προσβαλλόμενη πράξη αιτιολογείται πλημμελώς, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τους αιτούντες. Και τούτο διότι η Επιτροπή δεν διέλαβε ειδική κρίση ως προς το ζήτημα αν τα κτίσματα είχαν κατά τον χρόνο εκείνο ανεγερθεί νομίμως, εκτός της ζώνης που τότε καταλάμβανε ο αιγιαλός ως φυσικό φαινόμενο, αλλά κατελήφθησαν από αυτόν μεταγενεστέρως εν όψει της επελθούσας – σηµαντικής κατ’ αρχήν – διάβρωσης της ακτής, την οποία διαπίστωσε και η Επιτροπή κατ’ αποδοχήν των σχετικών συμπερασμάτων της σχετικής γεωλογικής ωκεανογραφικής έκθεσης. Η εξέταση του ζητήματος αυτού ήταν, κατά την έννοια των εφαρμοστέων διατάξεων, κρίσιμη προκειμένου να διαγνωσθεί αν, μετά την ακύρωση της απόφασης καθορισμού των οριογραμμών αιγιαλού του έτους 2001, που επέτυχε ο αιτών ως προς την ιδιοκτησία του, τα ανεγερθέντα κτίσματα έπρεπε, εν όψει της επελθούσας διάβρωσης της ακτής, να εξαιρεθούν, με την παραδεκτώς προσβαλλόμενη απόφαση επανακαθορισμού των ορίων του αιγιαλού, από τη ζώνη αυτή. Επειδή, κατόπιν τούτων, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη, ως πλημμελώς αιτιολογημένη, κατά το μέρος που αφορά τον καθορισμό ως αιγιαλού του εν λόγω τμήματος της επίμαχης ιδιοκτησίας, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών λόγων ακύρωσης. Η υπόθεση αναπέμπεται στη Διοίκηση για νέα αιτιολογημένη, κατά τα ανωτέρω, κρίση.
Τι είναι αιγιαλός και τι παραλία;
Αιγιαλός είναι η ζώνη ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. Ο αιγιαλός αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας, που προστατεύεται από την Πολιτεία, η οποία το διαχειρίζεται, σύμφωνα με τη φύση του και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του. Παραλία είναι η ζώνη της ξηράς η οποία προστίθεται στον αιγιαλό, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα, καθώς και για τη διατήρηση και προστασία των ακτών από τη διάβρωση και γενικότερα την προστασία του αιγιαλού.
Σε ποιον ανήκουν ο αιγιαλός και η παραλία;
Ο αιγιαλός και η παραλία είναι πράγματα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο έχει υποχρέωση να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται.
Κύριος προορισμός των κοινοχρήστων πραγμάτων είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού προς αυτά, καθώς και η επικοινωνία της ξηράς με τη θάλασσα. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, ύστερα από εισήγηση του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, επιτρέπεται η εξαίρεση τμημάτων των κοινοχρήστων πραγμάτων από την κοινή χρήση, αποκλειστικά και μόνο για την εξυπηρέτηση επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος που αφορά τη δημόσια ασφάλεια, την υγεία και την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Επιτρέπεται, επίσης, η παραχώρηση των πραγμάτων αυτών μόνο κατά χρήση.
Απαγορεύεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει η τοποθέτηση κατασκευασμάτων στον αιγιαλό και την παραλία. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται μόνο η εκτέλεση έργων για την επιδίωξη των σκοπών του κοινόχρηστου χαρακτήρα, καθώς και για τη διευκόλυνση πρόσβασης στους χώρους αυτούς ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΑμεΑ).
Αν μεταξύ αιγιαλού και δημόσιας οδού παρεμβάλλεται ιδιωτικό ακίνητο, πρέπει να υπάρχει ελεύθερη δίοδος για την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση στον αιγιαλό από τη δημόσια οδό, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία.
Η παραλία όπως και ο αιγιαλός ανήκει στην κατηγορία των κοινοχρήστων πραγμάτων, με μόνη διαφορά ότι η παραλία δεν είναι δημιούργημα της φύσης όπως ο αιγιαλός, αλλά προϊόν πολιτειακής πράξης και δημιουργείται με διοικητική πράξη. Αυτό σημαίνει ότι η παραλία για να αποκτήσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της και να περιέλθει στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου είναι απαραίτητη η κίνηση και ολοκλήρωση της απαλλοτριωτικής διαδικασίας.
Ποιος αποφασίζει πού είναι η γραμμή αιγιαλού;
Στο 15% της ακτογραμμής έχει γίνει χάραξη αιγιαλού παραλίας από παλαιότερες αρμόδιες επιτροπές και έχει δημοσιευθεί σε ΦΕΚ. Για την επίσπευση της διαδικασίας χάραξης αιγιαλού, το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην «ηλεκτρονική» χάραξη της οριογραμμής αιγιαλού επί των ψηφιακών χαρτών του Κτηματολογίου (έτους 2007 -2009). Ανάμεσα στις περιοχές που έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της χάραξης αιγιαλού, είναι οι νομοί Βοιωτίας, Εύβοιας, Κεφαλονιάς, Κορινθίας, Λακωνίας, Κέρκυρας, Αχαΐας, Ηλείας, Λέσβου, Λευκάδας, Μαγνησίας, Ξάνθης, Πρέβεζας, Θεσπρωτίας, Άρτας, Ζακύνθου, Αιτωλοακαρνανίας, Ροδόπης, Φθιώτιδας, Χαλκιδικής και ολόκληρη η Κρήτη, καθώς και μεμονωμένοι δήμοι από διάφορες περιοχές.
