Πηγή Εικόνας: wallpaperflare.comΤα μικροπλαστικά φαίνεται να βρίσκονται παντού – στον αέρα που αναπνέουμε, στο νερό που πίνουμε, στα τρόφιμα που τρώμε. Έχουν βρεθεί σε ανθρώπινα όργανα, στο αίμα, στον πλακούντα, ακόμη και στον εγκέφαλο. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες για μία παγκόσμια συνθήκη που θα μείωνε την έκθεση στα πλαστικά σωματίδια οδηγήθηκαν σε ναυάγιο.
Αν και οι πλήρεις συνέπειες που έχει στην υγεία η έκθεση σε μικροπλαστικά είναι ακόμη άγνωστες, οι ερευνητές εξετάζουν πιθανές συνδέσεις με αρνητικές επιπτώσεις, όπως ανδρική υπογονιμότητα, φλεγμονές, ηπατικές παθήσεις και άλλα μεταβολικά προβλήματα, καθώς και καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια.
Τα τελευταία χρόνια, οι χώρες έχουν προσπαθήσει να συμφωνήσουν σε μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά που θα μπορούσε να μειώσει την έκθεση των ανθρώπων και τη βλάβη που προκαλούν στην άγρια φύση και τα οικοσυστήματα, χωρίς, ωστόσο, να έχουν σημειώσει κάποια επιτυχία. Τα περισσότερα πλαστικά κατασκευάζονται με χημικές ουσίες από ορυκτά καύσιμα, και οι χώρες που παράγουν πετρέλαιο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, έχουν αντιταχθεί στις προσπάθειες που θα μπορούσαν να περιορίσουν την παραγωγή πλαστικών.
Ενώ οι λύσεις στις ΗΠΑ και σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνονται μακρινές, οι πολιτικές για τον περιορισμό της βλάβης από τα μικροπλαστικά κερδίζουν έδαφος σε κρατικό και τοπικό επίπεδο.
Ανάμεσα σε αυτές τις λύσεις, η δικηγόρος περιβαλλοντικών θεμάτων και συγγραφέας του βιβλίου «Το πρόβλημα του πλαστικού και πώς να το λύσουμε», Sarah J. Morath ξεχωρίζει, σε άρθρο της που δημοσιεύεται στο The Conversation, τέσσερις στρατηγικές για τον περιορισμό των μικροπλαστικών.
Απαγόρευση προσθήκης μικροπλαστικών: Γκλίτερ, κομφετί και χλοοτάπητες
Ορισμένα μικροπλαστικά κατασκευάζονται σκόπιμα σε μικρό μέγεθος και προστίθενται σε προϊόντα, όπως για παράδειγμα το γκλίτερ στα καλλυντικά, τα κομφετί και τα πλαστικά σφαιρίδια που χρησιμοποιούνται μεταξύ των χλοοτάπητων για να παρέχουν σταθερότητα.
Αυτά τα μικροσκοπικά πλαστικά καταλήγουν αναπόφευκτα στο περιβάλλον, εισχωρώντας στον αέρα, το νερό και το έδαφος και κατ’ επέκταση στον ανθρώπινο, και όχι μόνο, οργανισμό μέσω της αναπνοής ή της κατάποσης.
Η Καλιφόρνια έχει προτείνει την απαγόρευση των πλαστικών γκλίτερ στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας. Το 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε την απαγόρευση όλων των μη βιοδιασπώμενων πλαστικών γκλίτερ, καθώς και των μικροπλαστικών που προστίθενται σκόπιμα στα προϊόντα. Υπό εξέταση έχει τεθεί επίσης ο τεχνητός χλοοτάπητας.
Μείωση των δευτερογενών μικροπλαστικών: Υφάσματα και ελαστικά
Τα περισσότερα μικροπλαστικά δεν είναι εξαρχής μικρά, αλλά αποσπώνται από μεγαλύτερα αντικείμενα. Δύο από τους μεγαλύτερους υπαίτιους των δευτερογενών μικροπλαστικών είναι τα συνθετικά ρούχα και τα ελαστικά των οχημάτων.
Μελέτη του 2019 εκτίμησε ότι τα υφάσματα αντιπροσωπεύουν το 35% όλων των μικροπλαστικών που εισέρχονται στον ωκεανό – τα οποία αποκολλούνται από ρούχα από πολυεστέρα, νάιλον ή ακρυλικό κατά το πλύσιμο. Τα μικροπλαστικά μπορούν να μεταφέρουν χημικές ουσίες και άλλους ρύπους, οι οποίοι μπορούν να βιοσυσσωρευτούν στην τροφική αλυσίδα.
Σε μια προσπάθεια να συλλάβει τις ίνες πριν απελευθερωθούν, η Γαλλία θα απαιτήσει φίλτρα σε όλα τα νέα πλυντήρια ρούχων έως το 2029.
Αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των Όρεγκον, Ιλινόις, Νέα Υόρκη, Νιου Τζέρσεϊ και Πενσυλβάνια, εξετάζουν την υιοθέτηση παρόμοιας νομοθεσίας. Η Καλιφόρνια έφτασε κοντά στο 2023, ψηφίζοντας νομοθεσία που απαιτούσε τη χρήση φίλτρων μικροϊνών για πλυντήρια ρούχων, αλλά τελικά απορρίφθηκε λόγω ανησυχιών σχετικά με το κόστος προσθήκης των φίλτρων. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία που υποβλήθηκαν για την υποστήριξη του νομοσχεδίου έδειξαν ότι τέτοια φίλτρα θα μπορούσαν να μειώσουν τη διάχυση μικροπλαστικών από τα πλυντήρια κατά σχεδόν 80%.
Ορισμένες πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη, εξετάζουν το ενδεχόμενο να τοποθετήσουν προειδοποιήσεις στα ρούχα που είναι κατασκευασμένα από συνθετικές ίνες, οι οποίες θα ενημερώνουν τους καταναλωτές για την αποβολή μικροπλαστικών.
Τα ελαστικά είναι μια άλλη μεγάλη πηγή μικροπλαστικών. Καθώς φθείρονται, τα ελαστικά απελευθερώνουν εκατομμύρια τόνους σωματιδίων ετησίως, πολλά από τα οποία καταλήγουν σε ποτάμια και ωκεανούς. Αυτά τα σωματίδια περιλαμβάνουν 6PPD-κινόνη, μια χημική ουσία που συνδέεται με τη μαζική εξαφάνιση του σολομού στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό.
Μια προσέγγιση θα ήταν ο επανασχεδιασμός του προϊόντος ώστε να περιλαμβάνει ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις. Το Τμήμα Ελέγχου Τοξικών Ουσιών της Καλιφόρνια πρόσθεσε πρόσφατα την 6PPD-κινόνη στη λίστα προϊόντων προτεραιότητας, απαιτώντας από τους κατασκευαστές να εξηγήσουν πώς είτε θα επανασχεδιάσουν το προϊόν τους είτε θα το αποσύρουν από την αγορά.
Ρύθμιση της απόρριψης
Τα μικροπλαστικά μπορούν επίσης να αντιμετωπιστούν στο στάδιο της απόρριψης.
Τα μαντηλάκια μιας χρήσης, για παράδειγμα, περιέχουν πλαστικές ίνες, αλλά εξακολουθούν να απορρίπτονται στις τουαλέτες, φράζοντας τους σωλήνες και απελευθερώνοντας μικροπλαστικά.
Τα εργοτάξια συμβάλλουν επίσης στην τοπική ρύπανση από μικροπλαστικά. Οι πόλεις κατά μήκος των ακτών του Νιου Τζέρσεϊ έχουν θεσπίσει διατάγματα που απαιτούν από τους κατασκευαστές να εμποδίζουν την είσοδο μικροπλαστικών σε αποχετεύσεις ομβρίων υδάτων που μπορούν να τα μεταφέρουν σε υδάτινες οδούς και στον ωκεανό. Τέτοιες μέθοδοι περιλαμβάνουν τη χρήση πριονιών και τρυπανιών με ηλεκτρικές σκούπες για τη μείωση της απελευθέρωσης μικροπλαστικών και τον καθημερινό καθαρισμό των εργοταξίων.
Το Όρεγκον και το Κολοράντο έχουν θεσπίσει νέους νόμους περί ευθύνης των παραγωγών που απαιτούν από τους κατασκευαστές που πωλούν προϊόντα σε πλαστικές συσκευασίες να χρηματοδοτούν προγράμματα ανακύκλωσης. Η Καλιφόρνια απαιτεί από τους κατασκευαστές πλαστικών προϊόντων από διογκωμένο πολυστυρένιο να διασφαλίζουν αυξημένα επίπεδα ανακύκλωσης των προϊόντων τους.
Στρατηγικές και ενημέρωση
Ορισμένες πολιτείες στις ΗΠΑ πειραματίζονται με ευρύτερες, στρατηγικές σε επίπεδο πολιτείας, βασισμένες σε έρευνα.
Η στρατηγική μικροπλαστικών σε επίπεδο πολιτείας της Καλιφόρνια, που υιοθετήθηκε το 2022, είναι η πρώτη του είδους της. Απαιτεί τυποποιημένες δοκιμές για μικροπλαστικά στο πόσιμο νερό και καθορίζει έναν πολυετή οδικό χάρτη για τη μείωση της ρύπανσης από υφάσματα, ελαστικά και άλλες πηγές.
Η Καλιφόρνια έχει επίσης αρχίσει να αντιμετωπίζει τα ίδια τα μικροπλαστικά ως «χημική ουσία που προκαλεί ανησυχία». Αυτό μεταθέτει τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης και αξιολόγησης κινδύνου στους κατασκευαστές, αντί να αφήνει το βάρος στους καταναλωτές ή τις τοπικές αρχές.
Άλλες πολιτείες ακολουθούν στρατηγικές σε επίπεδο πολιτείας. Η Βιρτζίνια, το Νιου Τζέρσεϊ και το Ιλινόις έχουν εξετάσει νομοσχέδια για την παρακολούθηση των μικροπλαστικών στο πόσιμο νερό και η Μινεσότα θα μελετήσει τα μικροπλαστικά στο κρέας και τα πουλερικά, και τα ευρήματα και οι συστάσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους μελλοντικούς κανονισμούς για την ασφάλεια των καταναλωτών.
Οι πολιτειακές και τοπικές πρωτοβουλίες στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό – είτε πρόκειται για απαγορεύσεις, ετικέτες, γνωστοποιήσεις ή μελέτες – μπορούν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των μικροπλαστικών από το περιβάλλον μας και να θέσουν τα θεμέλια για μελλοντικές ρυθμίσεις μεγάλης κλίμακας.
Από την τοπική στην κεντρική διοίκηση
Πρωτοβουλίες που λαμβάνονται σε τοπικό επίπεδο, όπως στις ΗΠΑ σε επίπεδο πολιτείας, αρχίζουν να επηρεάζουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το διακομματικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2025, περί ασφάλειας των μικροπλαστικών, και το οποίο θα κατευθύνει τον FDA να διερευνήσει τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην ανθρώπινη υγεία, ιδίως στα παιδιά και το αναπαραγωγικό σύστημα.
Προτάσεις για την απαίτηση χρήσης φίλτρων μικροϊνών στα πλυντήρια ρούχων, οι οποίες δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά σε επίπεδο πολιτείας, εξετάζονται επίσης σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Αυτή η πορεία δεν είναι καινούρια, καθώς πριν από μια δεκαετία, οι κρατικές απαγορεύσεις των μικροσφαιριδίων καλλυντικών που ξεπλένονται άνοιξαν το δρόμο για τον Νόμο περί Υδάτων Χωρίς Μικροσφαιρίδια του 2015, τον μόνο ομοσπονδιακό νόμο μέχρι σήμερα που απαγορεύει άμεσα έναν τύπο μικροπλαστικού. Αυτή η ιστορία υποδηλώνει ότι οι σημερινές κρατικές και τοπικές δράσεις θα μπορούσαν και πάλι να καταλύσουν ευρύτερες εθνικές μεταρρυθμίσεις.
Μικρά βήματα με μεγάλο αντίκτυπο
Τα μικροπλαστικά αποτελούν μια τρομακτική πρόκληση: Προέρχονται από πολλές πηγές, είναι δύσκολο να καθαριστούν μόλις απελευθερωθούν και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και το περιβάλλον μας.
Ενώ οι παγκόσμιες συνθήκες και η εκτεταμένη νομοθεσία υστερούν, οι μικρολύσεις σε τοπικό επίπεδο δείχνουν τον δρόμο προς τα εμπρός. Μπορεί να μην εξαλείψουν τα μικροπλαστικά, αλλά μπορούν να μειώσουν τη ρύπανση με άμεσους και μετρήσιμους τρόπους, δημιουργώντας ώθηση για μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις.
