Στις αρχές του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έθεσε σε ισχύ ένα πρόγραμμα απελευθέρωσης βίζας για το Κοσσυφοπέδιο, επιτρέποντας στους υπηκόους του να ταξιδεύουν στη ζώνη Σένγκεν χωρίς βίζα. Αυτή η κίνηση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την περαιτέρω ολοκλήρωση της μελλοντικής ενταξιακής πορείας του Κοσσυφοπεδίου στην ΕΕ, που, παρότι δεν αντιμετωπίζεται ως κράτος από ολόκληρη της ΕΕ, η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών έχουν χαράξει δρόμο προς μια τέτοια εξέλιξη.
Το Κοσσυφοπέδιο, με πληθυσμό 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων, ήταν το τελευταίο από τα Δυτικά Βαλκάνια που έλαβε την απαλλαγή από την θεώρηση διαβατηρίων. Η μεταρρύθμιση θεωρείται στην Πρίστινα ως ένα ακόμη βήμα προς την πλήρη αναγνώριση ανεξάρτητου κράτους και μια ώθηση για τη φιλοδοξία της χώρας, που κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της το 2008, να ενταχθεί στην ΕΕ.
Πριν η ΕΕ άρει το καθεστώς βίζα με το Κοσσυφοπέδιο, οι κάτοχοι διαβατηρίων του μπορούσαν να ταξιδέψουν χωρίς βίζα μόνο σε 14 χώρες σε όλο τον κόσμο. Τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση στην Πρίστινα διεξήγαγε μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κοινού καλώντας τους ανθρώπους να μην κάνουν κατάχρηση της ελευθερίας του ταξιδιού αναζητώντας δουλειά στην ΕΕ.
Η απελευθέρωση των βίζας για το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την περαιτέρω ολοκλήρωση της πορείας του προς την ΕΕ. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δεν είναι απαλλαγμένη από προκλήσεις, καθώς η ανησυχία για νέα μεταναστευτικά κύματα και η μη αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Τα προβλήματα δεν κρύβονται από το νέο καθεστώς των διαβατηρίων
Από έγκυρους παρατηρητές σημειώνεται ότι η έγκριση για την κατάργηση της θεώρησης διαβατηρίων καθυστέρησε πολύ τα τελευταία έτη κυρίως από τη Γαλλία και την Ολλανδία, που ανησυχούσαν για την πιθανότητα νέων μεταναστευτικών κυμάτων, καθώς και από άλλα πέντε μέλη της ΕΕ — Κύπρο, Ελλάδα, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία, που παγίως αντιδρούν. Οι πέντε δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία, ούτε και η τελευταία.
Οι λόγοι που οι πέντε χώρες της ΕΕ – Κύπρος, Ελλάδα, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία – δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου είναι κυρίως ζητήματα εδαφικής ακεραιότητας και αλλά και εθνικών μειονοτήτων. Είναι σημαντικό για αυτές τις χώρες να μην μετατραπεί το προηγούμενο που θέσπισε το Κοσσυφοπέδιο σε κανόνα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την εδαφική τους ακεραιότητα. Θυμίζουμε, για παράδειγμα, ότι η Ισπανία έχει θέματα με τα αυτονομιστικά κινήματα των Βάσκων αλλά και αντίστοιχες κινήσεις στην Καταλονία.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα υποστηρίζει την Κύπρο και έχει καλές σχέσεις με τη Σερβία, και γι’ αυτό δεν αλλάζει την πάγια θέση της, από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, σχετικά με το Κοσσυφοπέδιο. Η Ελλάδα στήριξε στην πορεία ενεργά την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ με το ανεπίλυτο πρόβλημα της τουρκικής εισβολής και κατοχής και δεν θέλει να δει το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος των κατεχόμενων εδαφών να στηρίζεται στο προηγούμενο του Κοσσυφοπεδίου. Έτσι, η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο – όπως δεν θα αναγνωρίσει τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία – επειδή «η βασική αρχή του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας των κρατών» είναι «μακροχρόνιας σημασίας για, και είναι μια θεμελιώδης σταθερά της, της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής όλων των ελληνικών κυβερνήσεων».
Οι πέντε χώρες της ΕΕ που δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου πρέπει τώρα να καταλήξουν στον τρόπο χειρισμού των διαβατηρίων έκδοσης Κοσσυφοπεδίου ταξιδιωτών που θα έρχονται από άλλες χώρες της ΕΕ που τα αναγνωρίζουν, καθώς μέχρι τώρα, με βάση την επίσημη θέση τους, δεν τα αναγνώριζαν επισήμως, ανεξαρτήτως τυχόν επιμέρους χειρισμών διευκόλυνσης που η καθεμία είχε υιοθετήσει. Βέβαια, η κατάργηση της θεώρησης visa τους δίνει το πλεονέκτημα να μην ασχοληθούν, καθώς η δική τους κρατική σφραγίδα δεν θα υπάρχει πλέον πάνω σε ένα διαβατήριο μη αναγνωρισμένου κράτους – αλλά ο έλεγχος των εθνικών συνοριακών υπαλλήλων θα εξακολουθήσει να γίνεται καθώς το διαβατήριο του Κοσσυφοπεδίου δεν είναι έκδοσης ΕΕ, για τα οποία ο έλεγχος, πλέον, γίνεται σχεδόν εξ αποστάσεως….
