Του Θοδωρή Καραουλάνη
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν χθες Πέμπτη 7/12/23 σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η αναθεωρημένη οδηγία θέτει νέες και πιο φιλόδοξες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για νέα και ανακαινισμένα κτίρια στην ΕΕ και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ανακαινίσουν το κτιριακό τους απόθεμα. Οι κύριοι στόχοι της αναθεώρησης είναι ότι έως το 2030 όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι κτίρια μηδενικών εκπομπών και ότι έως το 2050 το υπάρχον κτιριακό απόθεμα θα πρέπει να μετατραπεί σε κτίρια μηδενικών εκπομπών.
Ηλιακή ενέργεια σε κτίρια
Οι δύο συννομοθέτες της ΕΕ συμφώνησαν στο άρθρο 9α για την ηλιακή ενέργεια σε κτίρια, το οποίο θα διασφαλίζει την εγκατάσταση κατάλληλων εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας σε νέα κτίρια, δημόσια κτίρια και υφιστάμενα μη οικιστικά κτίρια που υπόκεινται σε ενέργεια ανακαίνισης που απαιτεί άδεια.
Ειδικότερα προβλέπεται ότι εάν είναι τεχνικά και οικονομικά κατάλληλο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εγκαταστήσουν σταδιακά ηλιακές εγκαταστάσεις σε δημόσια και μη κτίρια, ανάλογα με το μέγεθός τους, και σε όλα τα νέα κτίρια κατοικιών έως το 2030.
Ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης (MEPS)
Όσον αφορά τα ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης (MEPS) σε μη οικιστικά κτίρια, οι συννομοθέτες συμφώνησαν ότι το 2030 όλα τα μη οικιστικά κτίρια θα είναι πάνω από το 16% με τη χειρότερη απόδοση και έως το 2033 πάνω από 26%.
Όσον αφορά τον στόχο ανακαίνισης για κτίρια κατοικιών, τα κράτη μέλη θα διασφαλίσουν ότι το απόθεμα κτιρίων κατοικιών θα μειώσει τη μέση κατανάλωση ενέργειας κατά 16% το 2030 και ένα εύρος μεταξύ 20-22% το 2035. Το 55% της μείωσης της ενέργειας θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω ανακαίνισης κτιρίων με τη χειρότερη απόδοση.
Σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στα κτίρια
Τέλος, σε σχέση με το σχέδιο σταδιακής κατάργησης των λεβήτων ορυκτών καυσίμων , και τα δύο θεσμικά όργανα συμφώνησαν να συμπεριλάβουν στα Εθνικά Σχέδια Ανακαίνισης Κτιρίων έναν οδικό χάρτη με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των λεβήτων ορυκτών καυσίμων έως το 2040.
Ειδικότερα προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη θα υιοθετήσουν μέτρα για την απαλλαγή των συστημάτων θέρμανσης από άνθρακα και τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη θέρμανση και την ψύξη με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των λεβήτων ορυκτών καυσίμων έως το 2040. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να σταματήσουν την επιδότηση μεμονωμένων λεβήτων ορυκτών καυσίμων από το 2025. Οικονομικά Θα εξακολουθήσουν να είναι δυνατά κίνητρα για υβριδικά συστήματα θέρμανσης, όπως αυτά που συνδυάζουν ένα λέβητα με μια ηλιακή θερμική εγκατάσταση ή μια αντλία θερμότητας.
Εξαιρέσεις
Τα αγροτικά κτίρια και τα κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να εξαιρεθούν από τους νέους κανόνες, ενώ οι χώρες της ΕΕ ενδέχεται να αποφασίσουν να εξαιρέσουν επίσης κτίρια που προστατεύονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ή ιστορική τους αξία, τα προσωρινά κτίρια και τις εκκλησίες και τους τόπους λατρείας.
Δηλώσεις
Η Προεδρεύουσα του Συμβουλίου, η Ισπανίδα Teresa Ribera, τρίτη αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης και υπουργός για την οικολογική μετάβαση και τη δημογραφική πρόκληση, δήλωσε: «Τα κτίρια ευθύνονται για πάνω από το ένα τρίτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Χάρη σε αυτή τη συμφωνία, θα μπορέσουμε να ενισχύσουμε την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, να μειώσουμε τις εκπομπές και να αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή φτώχεια. Αυτό είναι ένα ακόμη μεγάλο βήμα πιο κοντά στον στόχο της ΕΕ για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Σήμερα είναι μια καλή μέρα για τους πολίτες, την οικονομία μας και τον πλανήτη μας.»
Ο εισηγητής για την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Ciarán Cuffe (Πράσινοι/EFA, IE) δήλωσε: «Πετύχαμε κάτι αξιοσημείωτο σήμερα το απόγευμα. Δημιουργήσαμε ένα σχέδιο για τη μετάβαση προς ένα κτιριακό απόθεμα μηδενικών εκπομπών. Με αυτό το σχέδιο, προσθέτουμε έναν ουσιαστικό πυλώνα στα σχέδια της ΕΕ για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και ξεκινάμε το μακρύ ταξίδι προς τη μείωση του 36% των εκπομπών CO2 της Ευρώπης».
«Αυτό το ταξίδι θα ξεκινήσει με τα κτίρια που σπαταλούν την περισσότερη ενέργεια. Η σπατάλη ενέργειας είναι χρήματα που σπαταλούνται σε λογαριασμούς. Πρέπει να βοηθήσουμε τους πολίτες να εξοικονομήσουν χρήματα και να τους προστατεύσουμε από τις ασταθείς τιμές της ενέργειας. Γι’ αυτό επιλέξαμε μια διαδρομή που μπορεί να μειώσει τους λογαριασμούς ενέργειας για όλους, ιδιοκτήτες και ενοικιαστές, και αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες της ενεργειακής φτώχειας», πρόσθεσε.
Επόμενα βήματα
Η άτυπη – προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να εγκριθεί τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο προκειμένου να γίνει νόμος. Η Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας της Ευρωβουλής θα ψηφίσει επί του κειμένου στις 23 Ιανουαρίου. Δεν υπάρχει ακόμη πρόγραμμα για την ψήφιση από το Συμβούλιο.
Ιστορικό
Η Επιτροπή υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρόταση για αναδιατύπωση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στις 15 Δεκεμβρίου 2021. Η οδηγία αποτελεί μέρος της δέσμης «Fit for 55», θέτοντας το όραμα για την επίτευξη ενός κτιρίου με μηδενικές εκπομπές απόθεμα έως το 2050. Ένας νέος ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα (Ιούλιος 2021) κατοχύρωσε τόσο τους στόχους του 2030 όσο και του 2050 σε δεσμευτικό ευρωπαϊκό δίκαιο.
Η πρόταση της Κομισιόν είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή τα κτίρια αντιπροσωπεύουν το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται και το 36% των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια στην ΕΕ. Αποτελεί επίσης έναν από τους απαραίτητους μοχλούς για την υλοποίηση της Στρατηγικής του Κύματος Ανακαίνισης, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2020, με συγκεκριμένα ρυθμιστικά, χρηματοδοτικά και εξουσιοδοτικά μέτρα, με στόχο τουλάχιστον τον διπλασιασμό του ετήσιου ρυθμού ενεργειακής ανακαίνισης των κτιρίων έως το 2030 και την προώθηση βαθιών ανακαινίσεων.
Το υφιστάμενο EPBD, που αναθεωρήθηκε τελευταία το 2018, καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων και των υφιστάμενων κτιρίων που ανακαινίζονται. Καθιερώνει μια μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ολοκληρωμένης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και εισάγει μια πιστοποίηση ενεργειακής απόδοσης για τα κτίρια.
Ενημερωτικό γράφημα – Fit for 55: Οικολογικότερα κτίρια στην ΕΕ
Τα κτίρια προκαλούν πάνω από το ένα τρίτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Η μείωση αυτών των εκπομπών — είτε μέσω μεγαλύτερης ενεργειακής απόδοσης είτε μέσω μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας— έχει καίρια σημασία για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Η αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων — μέρος της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % — θα συμβάλει στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων στην ΕΕ.
Τον Οκτώβριο του 2022 τα κράτη μέλη της ΕΕ, συνερχόμενα στο πλαίσιο του Συμβουλίου, συμφώνησαν σε κοινή θέση σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση της εν λόγω οδηγίας. Το επόμενο στάδιο ήταν οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (τριμερής διάλογος), που κατέληξαν χθες.
Παρουσίαση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων
Με την αναθεώρηση της οδηγίας ορίζονται νέα, πιο φιλόδοξα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης των νέων και ανακαινιζόμενων κτιρίων στην ΕΕ. Σκοπός είναι να ενθαρρυνθούν οι ιδιοκτήτες σε όλη την ΕΕ να ανακαινίσουν τα κτίριά τους. Έως το 2050, τα κτίρια στην ΕΕ θα πρέπει να είναι κτίρια μηδενικών εκπομπών.
Πώς συμβάλλει στον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας;
Τα κτίρια ευθύνονται για το 40 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ και για το 36 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια.
Τεράστιες δυνατότητες περικοπών: το 75% των υπαρχόντων κτιρίων έχει χαμηλή ενεργειακή απόδοση και θα απαιτήσει ενεργειακή ανακαίνιση σε μεγάλη κλίμακα
Χρήση λιγότερης ενέργειας + περισσότερη πράσινη ενέργεια = λιγότερες εκπομπές
Τι θα αλλάξει;
Καινούργιες κατασκευές:
Νέα κτίρια που θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών:
- από το 2008 – τα νέα κτίρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς
- από το 2030, όλα τα νέα κτίρια
Από το 2030, τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης θα είναι υποχρεωτικά για όλα τα νέα κτίρια.
Υφιστάμενα κτίρια:
Μη οικιστικά κτίρια:
Τα κράτη μέλη θα καθορίσουν ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης = μέγιστη ποσότητα ενέργειας που τα κτίρια θα μπορούν να χρησιμοποιούν ανά m2 κάθε χρόνο (με βάση το κτιριακό δυναμικό τον Ιανουάριο του 2020). Θα υπάρχουν δύο όρια, «15 %» και «25 %», που θα αντιπροσωπεύουν το εθνικό κτιριακό απόθεμα πάνω από αυτά τα όρια.
- έως το 2030, όλα τα μη οικιστικά κτίρια θα πρέπει να μην υπερβαίνουν το καθορισμένο όριο του 15 %.
- έως το 2034, όλα τα μη οικιστικά κτίρια θα πρέπει να μην υπερβαίνουν το καθορισμένο όριο του 25 %.
Οικιστικά κτίρια:
Η μέση χρήση πρωτογενούς ενέργειας όλων των οικιστικών κτιρίων βρίσκεται τουλάχιστον στο:
- έως το 2033: επίπεδο κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης D
- έως το 2040: επίπεδο που ορίζεται από κάθε χώρα και εξασφαλίζει ότι το κτιριακό δυναμικό θα έχει μηδενικές εκπομπές το 2050
Από το 2050, όλα τα υφιστάμενα κτίρια θα πρέπει να μετατραπούν σε κτίρια μηδενικών εκπομπών
Εξαιρέσεις:
- ιστορικά κτίρια
- χώροι λατρείας και κτίρια που χρησιμοποιούνται για θρησκευτικές δραστηριότητες
- μεμονωμένα κτίρια μικρότερα από 50 m2
- κτίρια που ανήκουν στις ένοπλες δυνάμεις και χρησιμοποιούνται για αμυντικούς σκοπούς
- βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια και αγροτικά κτίρια πλην κατοικιών
Πιο πράσινη ενέργεια για τα κτίρια
Εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας πρέπει να εγκατασταθούν σε:
- από το 2027: όλα τα νέα δημόσια και μη οικιστικά κτίρια (ωφέλιμη επιφάνεια άνω των 250 m2)
- από το 2028: όλα τα υπάρχοντα δημόσια και μη οικιστικά κτίρια που υποβάλλονται σε ριζική ανακαίνιση (ωφέλιμη επιφάνεια άνω των 400 m2)
- από το 2030: όλα τα νέα οικιστικά κτίρια
Περισσότερες υποδομές για ποδήλατα και ηλεκτρικά αυτοκίνητα
Τα νέα κτίρια και τα κτίρια που έχουν υποστεί ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας θα πρέπει να έχουν:
- περισσότερα σημεία επαναφόρτισης
- εγκατάσταση καλωδίων για αυξημένο αριθμό σημείων επαναφόρτισης στο μέλλον
- περισσότερους χώρους στάθμευσης ποδηλάτων
Ενωσιακές πρωτοβουλίες για την ενθάρρυνση ανακαινίσεων
- χρηματοδοτική βοήθεια
- φορολογικές μειώσεις
- διοικητική στήριξη
