Αν και η τοποθέτηση καφέ κάδων έξω από 75 καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην Αθήνα, δεν κατέστη δυνατόν να δοκιμαστεί στην πράξη λόγω των μέτρων περιορισμού διάδοσης του κορονοϊού, η στροφή στη διαχείριση βιοαποβλήτων του Δήμου Αθηναίων είναι ένα πρώτο βήμα για τον εναρμονισμό της πόλης με τις ευρωπαϊκές πρακτικές προστασίας του περιβάλλοντος. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο Δήμος Αθηναίων έχει υπογράψει με τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) προγραμματική σύμβαση, διάρκειας δέκα ετών με δικαίωμα δεκαετούς παράτασης, για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων του Δήμου.
Το σκεπτικό
Το σκεπτικό της σύμβασης σχετίζεται με το γεγονός ότι η διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ισχυρή εξάρτηση από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής, χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης και αξιοποίησης ρευμάτων των απορριμμάτων, αδυναμία έργων και απώλεια επενδύσεων στον τομέα, χρόνια αναβολή της ολοκληρωμένης διαχείρισης, παραβιάσεις του περιβαλλοντικού δικαίου που οδηγούσαν σε χρηματικές κυρώσεις και καταδίκες, ενώ έργα δεκάδων εκατομμυρίων δεν λειτουργούσαν ή απαξιώνονταν. Παρά τα ορισμένα θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια, οι επιδόσεις της χώρας πόρρω απέχουν από αυτές άλλων ευρωπαϊκών κρατών στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.
Στο πλαίσιο αυτής της νέας πολιτικής στη διαχείριση των αποβλήτων, που κύριο στόχο έχει η διαχείριση του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων να γίνεται αποκεντρωμένα, σε δημοτικό επίπεδο , ο Δήμος Αθήνας αποφάσισε την οργάνωση δικτύου χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων. Σκοπός της χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων -που με τη σειρά τους θα τροφοδοτούν τη λειτουργία του ΕΜΑ ή άλλης εγκατάστασης που θα υποδείξει ο ΕΔΣΝΑ -, είναι η εκτροπή από την ταφή του ανωτέρω ρεύματος αποβλήτων σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και την ιεραρχημένη πυραμίδα δράσεων διαχείρισης αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω ανάπτυξης προγραμμάτων διαλογής στην πηγή και η παραγωγή (από όλη την τροφοδοσία) κόμποστ υψηλής ποιότητας. Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένο ότι ο ΕΔΣΝΑ ήδη αναπτύσσει σχετικές δράσεις ξεχωριστής διαλογής των βιοαποβλήτων κρίνεται σκόπιμη και επιβεβλημένη η σύναψη της παρούσης προγραμματικής συμφωνίας, με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση των βιοαποβλήτων ευθύνης των δήμων, ώστε αφενός μεν να αυξηθούν οι ποσότητες βιοαποβλήτων που συλλέγονται χωριστά και αφετέρου να μειωθούν τα απόβλητα που διατίθενται στον ΧΥΤΑ για ταφή.
Το δίκτυο χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα οργανώσει, θα εγκαταστήσει και θα λειτουργήσει ο Δήμος. Οι γενικές κατευθύνσεις των δράσεων ενημέρωσης -ευαισθητοποίησης -εκπαίδευσης των δημοτών θα σχεδιασθούν από κοινού από τον ΕΔΣΝΑ και το Δήμο Αθηναίων και θα εφαρμοστούν από τον Δήμο Αθηναίων. Παράλληλα, ο Δήμος δύναται να προσδιορίσει, σχεδιάσει και να υλοποιήσει δράσεις ενημέρωσης των δημοτών για το πρόγραμμα διαλογής βιοαποβλήτων και δράσεις Οικιακής Κομποστοποίησης, και θα συνεχίσουν τη χωριστή συλλογή των κλαδεμάτων -δημοτικού πρασίνου.
Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι βιοαπόβλητα περιλαμβάνουν τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων, τα απορρίμματα τροφών και μαγειρείων από σπίτια, εστιατόρια, εγκαταστάσεις ομαδικής εστίασης και χώρους πωλήσεων λιανικής και τα συναφή απόβλητα από εγκαταστάσεις μεταποίησης τροφίμων.
Οι υποχρεώσεις του ΕΣΔΝΑ
Όπως προκύπτει από τη σύμβαση, ο ΕΣΔΝΑ θα διαθέσει, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, στο Δήμο Αθήνας 500 καφέ κάδους, 20 οχήματα απορριμματοφόρα, αναλαμβάνοντας και τη συντήρησή τους. Από την πλευρά ο Δήμος Αθήνας, θα πρέπει:
-να αναπτύξει το δίκτυο των καφέ κάδων της διακριτής συλλογής των βιοαποβλήτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων
-να ενεργεί ως φορέας χωριστής συλλογής και μεταφοράς των Βιοαποβλήτων (καφέ κάδοι) με δικό του προσωπικό και με τα οχήματα που θα διατεθούν από τον ΕΔΣΝΑ, στο χώρο που θα επιλεγεί από τον ΕΣΔΝΑ. Με τα οχήματα αυτά θα μεταφέρονται αποκλειστικά βιοαπόβλητα.
-να υλοποιεί προγράμματα ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης των δημοτών και του κοινού για τη χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων στα όρια του Δήμου.
Η κανονική λειτουργία
Μετά τη συμπλήρωση του πρώτου έτους από την υπογραφή της σύμβασης και εφόσον έχει ολοκληρωθεί η ενημέρωση των πολιτών, αρχίζει η περίοδος κανονικής λειτουργίας του συστήματος. Τι σημαίνει αυτό; Ότι:
-το αποδεκτό ποσοστό άχρηστων -ανεπιθύμητων προσμίξεων των βιοαποβλήτων σε μονάδα κομποστοποίησης και έως 20% επί των εισερχόμενων βιοαποβλήτων, θα διατίθενται από το Δήμο, σε χώρο ευθύνης του ΕΔΣΝΑ δωρεάν. Με τα το πέρας των 2 ετών ο δήμος υποχρεούται να ενισχύσει την ενημέρωση των πολιτών και να μειώνει κατά 1% κάθε έτος το ποσοστό προσμίξεων.
-η ποσότητα των βιοαποβλήτων προερχόμενα από τους καφέ κάδους που παρέχονται (εξαιρουμένων των πρασίνων-κλαδεμάτων) θα ανέρχεται για το 1ο έτος της κανονικής λειτουργίας σε τουλάχιστον 2% κατά βάρος των προσκομιζόμενων συνολικών αποβλήτων (σύμμεικτων και υπολειμματικών σύμμεικτων) που θα διαθέτει ο Δήμος στις εγκαταστάσεις του ΕΔΣΝΑ και για το 2ο έτος κανονικής λειτουργίας σε τουλάχιστον 4%. Μετά το πέρας των 3 ετών συνολικής λειτουργίας ο Δήμος υποχρεούται να αυξάνει κατά 0,5% κάθε έτος την ποσότητα των προσκομιζόμενών βιοαποβλήτων προερχόμενα από τους καφέ κάδους που παρέχονται (εξαιρουμένων των πρασίνων-κλαδεμάτων). Ακόμη, για κάθε ένα τόνο εισερχομένου αποβλήτου προς επεξεργασία στη μονάδα κομποστοποίησης, προκύπτει τελικό προϊόν (εδαφοβελτιωτικό), σε χύμα μορφή. Το παραγόμενο τελικό προϊόν θα το διαθέτει ο ΕΔΣΝΑ.
Σημειώνεται ότι για την παρακολούθηση υλοποίησης της σύμβασης έχει συγκροτηθεί κοινή επιτροπή παρακολούθησης, με εκπροσώπους του Δήμου Αθήνας και του ΕΣΔΝΑ.
