Η ανάπτυξη της οικονομίας μέχρι τη δεκαετία του 1970 – μία περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα αναπτυσσόταν με ρυθμό ιδιαίτερα υψηλό, με εξαίρεση το διάστημα της πετρελαϊκής κρίσης – οδήγησε εν τέλει στην ανάγκη λήψης μέτρων για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προέκυπτε τόσο από τη βιομηχανία, όσο και από την αυξημένη κατανάλωση των νοικοκυριών – και ιδίως την αυτοκίνηση.
Δύο μέτρα είναι έντονα αποτυπωμένα στη συλλογική μνήμη:
- Ο δακτύλιος της Αθήνας (1979), που αφορά τα νοικοκυριά, και
- η απαγόρευση εγκατάστασης ρυπογόνων βιομηχανιών εντός των ορίων της Αττικής (1981).
Στην καρδιά της περιβαλλοντικής, βιομηχανικής και πολεοδομικής νομοθεσίας παραμένει ακόμη το ΠΔ 84/84 με την οποία μπήκαν αυστηρότατοι όροι για τη μεταποίηση στην Αττική και ιδίως στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας.
Με εξαίρεση τα ναυπηγεία και τα διυλιστήρια, σταδιακά όλες οι σχετικές δραστηριότητες απομακρύνθηκαν.
Αλλά δεν πήγαν μακριά: στα όρια της Αττικής δημιουργήθηκαν μεγάλες άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις.
Η βιομηχανία έχει ανάγκη το εργατικό δυναμικό, την τεχνογνωσία και τους καταναλωτές των προϊόντων της, που μόνο κοντά στις πόλεις μπορεί να βρει. Η έλλειψη σχετικών οργανωμένων χώρων κοντά σε άλλες πόλεις της περιφέρειας (γιατί για χρόνια η κρατική ΕΤΒΑ, που είχε το μονοπώλιο δημιουργίας ΒΙ.ΠΕ., λειτουργούσε με πολιτικά κριτήρια και όχι ανταποκρινόμενη στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς) είχε αντίστοιχο αποτέλεσμα.
Επειδή στην Ελλάδα επιτρέπεται η εκτός σχεδίου δόμηση και ο χωροταξικός σχεδιασμός ήταν για δεκαετίες ελλιπής, οδηγηθήκαμε σε μία άναρχη κατάσταση, χωρίς ουσιαστικούς περιβαλλοντικούς και άλλους ελέγχους.
Αυτή την κατάσταση έρχεται να θεραπεύσει η νομοθεσία για την εξυγίανση των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων. Επιπροσθέτως, λένε κύκλοι της αγοράς, το πρόσφατο αναπτυξιακό νομοσχέδιο, ορθώς επιτρέπει την εγκατάσταση δραστηριοτήτων Α2 στην Αττική, καθώς πλέον οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι είναι διαρκείς (και μπορούν προοδευτικά να γίνουν και ευκολότεροι), τα κριτήρια αυστηρά και οι τεχνολογικές δυνατότητες που βρίσκονται στη διάθεση της βιομηχανίας για τον περιορισμό του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος είναι πλέον πολύ προηγμένες.
Τέλος εποχής;
