Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΠαρά τις επενδύσεις ρεκόρ στην καθαρή ενέργεια, ο άνθρακας, η αποψίλωση δασών και οι χρηματοδοτήσεις σε ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να αυξάνονται, προειδοποιεί νέα έκθεση με αφορμή τα 10 χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή το 2015.
Όπως διαπιστώνει η έκθεση, ο κόσμος δεν ενεργεί αρκετά γρήγορα για να αποφύγει τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η έκθεση «State of Climate Action 2025», που εκπόνησε το Systems Change Lab, διαπιστώνει ότι κανένας από τους 45 βασικούς δείκτες για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5 °C, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015, δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για το 2030. Αν και οι περισσότεροι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, η πρόοδος παραμένει πολύ αργή και άνιση για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στη Συμφωνία του Παρισιού.
«Όλα τα συστήματα χτυπούν κόκκινο», λέει η Clea Schumer, ερευνητική συνεργάτης στο World Resources Institute (WRI) και συν-συγγραφέας της έκθεσης, σύμφωνα με το Euronews. «Η σταθερή πρόοδος δεν αρκεί πλέον – κάθε χρόνο που δεν επιταχύνουμε, το χάσμα διευρύνεται και η ανάβαση γίνεται πιο απότομη. Απλά δεν υπάρχει πλέον χρόνος για δισταγμούς ή ημίμετρα» προσθέτει.
Η δράση για το κλίμα «εκτός πορείας» σε όλους τους τομείς
Η έκθεση είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ του Bezos Earth Fund, της Climate Analytics, της ClimateWorks Foundation, των Climate High-Level Champions και του WRI.
Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της, η έκθεση προσφέρει «τον πιο ολοκληρωμένο χάρτη πορείας μέχρι σήμερα» για τη γεφύρωση του χάσματος στην κλιματική δράση σε όλους τους τομείς που ευθύνονται για τις περισσότερες εκπομπές. Αυτοί περιλαμβάνουν την ενέργεια, τις μεταφορές, τη βιομηχανία, τη δασοκομία και τα συστήματα διατροφής.
Από τους 45 δείκτες που αξιολογήθηκαν, έξι είναι «εκτός πορείας», 29 είναι «πολύ εκτός πορείας», πέντε κινούνται εντελώς σε λάθος κατεύθυνση και πέντε δεν μπόρεσαν να αξιολογηθούν λόγω ανεπαρκών δεδομένων. Ακόμη και τομείς που προηγουμένως θεωρούνταν επιτυχημένοι χάνουν ξαφνικά τη δυναμική τους.
Τα ηλεκτρικά οχήματα κατέγραψαν ρεκόρ 22% των παγκόσμιων πωλήσεων αυτοκινήτων το 2024, από 4,4% το 2020. Ωστόσο, με την εμφάνιση του σκεπτικισμού σε ό,τι αφορά την κλιματική αλλαγή, η ανάπτυξη των ηλεκτρικών οχημάτων έχει επιβραδυνθεί σε μεγάλες αγορές όπως η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η έκθεση κατατάσσει πλέον την υιοθέτηση των ηλεκτρικών οχημάτων ως «εκτός πορείας». Η στασιμότητα έρχεται σε μια εποχή που οι μεταφορές είναι ο μόνος τομέας που εξακολουθεί να παράγει περισσότερες εκπομπές από ό,τι το 1990.
Η χρηματοδότηση επίσης υστερεί. Ενώ η ιδιωτική χρηματοδότηση για το κλίμα έφτασε τα 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ το 2023, από περίπου 750 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022, το ποσό αυτό εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερο από το απαιτούμενο. Αντίθετα, η δημόσια χρηματοδότηση για τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζει να αυξάνεται. Από το 2014 που ανερχόταν κατά μέσο όρο σε περίπου 70 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, το 2023 ξεπέρασε τα 1,4 τρισεκατομμύρια ευρώ.
«Δεν έχουμε κάνει σχεδόν καμία πρόοδο όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα ή τη διακοπή της αποψίλωσης των δασών, ενώ η δημόσια οικονομική πολιτική εξακολουθεί να στηρίζει τα ορυκτά καύσιμα. Αυτές οι ενέργειες δεν είναι προαιρετικές, αλλά αποτελούν το ελάχιστο απαραίτητο για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και την προστασία της ανθρωπότητας» επισημαίνεται.
Λιγότερος άνθρακας, περισσότερη κλιματική τεχνολογία
Η έκθεση περιγράφει πόσο γρήγορα πρέπει να αλλάξει ο κόσμος για να παραμείνει η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 °C. Σύμφωνα με αυτή, η χρήση άνθρακα πρέπει να μειωθεί δέκα φορές πιο γρήγορα από τους τρέχοντες ρυθμούς, ένα ποσοστό που ισοδυναμεί με την απόσυρση «σχεδόν 360 σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα» ετησίως, ενώ θα πρέπει να σταματήσουν όλα τα μελλοντικά έργα.
Με τις τρέχουσες απώλειες δασών που εξαφανίζονται ανά λεπτό να αντιστοιχούν σε 22 γήπεδα ποδοσφαίρου και τις δεσμεύσεις να μην επαρκούν, η αποψίλωση πρέπει να μειωθεί εννέα φορές πιο γρήγορα.
Οι υποδομές ταχείας μεταφοράς πρέπει να επεκταθούν πενταπλάσια, ενώ περιοχές όπως η Βόρεια και Νότια Αμερική, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία – όπου η κατανάλωση βόειου κρέατος και του κρέατος από αμνοερίφια παραμένει υψηλή – πρέπει να κάνουν διαφορετικές διατροφικές επιλογές. Η έκθεση αναφέρει ότι αυτές οι περιοχές πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση του συγκεκριμένου κρέατος περίπου πέντε φορές πιο γρήγορα, σε όχι περισσότερο από δύο μερίδες την εβδομάδα.
Αυτό περιλαμβάνει και το βόειο κρέας από ζώα που τρέφονται με χόρτο, καθώς πρόσφατες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι παράγει τις ίδιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η τεχνολογία απομάκρυνσης άνθρακα πρέπει επίσης να αυξηθεί περισσότερο από δέκα φορές, ενώ η χρηματοδότηση για το κλίμα πρέπει να αυξηθεί κατά σχεδόν 920 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ή περίπου τα δύο τρίτα των τρεχουσών επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα.
Τα ελπιδοφόρα μηνύματα
Κατά το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, περισσότερο από το ήμισυ της καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης προήλθε από ηλιακή ενέργεια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αρχίζουν να αντικατοπτρίζουν αυτή την ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την έκθεση, το μερίδιο της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ηλιακή και αιολική ενέργεια έχει υπερτριπλασιαστεί από το 2015, ενώ οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια ξεπέρασαν τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2024.
Οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το πράσινο υδρογόνο – ή το υδρογόνο που παράγεται με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – και η απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα, επίσης αναπτύσσονται ραγδαία. Στην πραγματικότητα, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου υπερτετραπλασιάστηκε σε ένα μόνο έτος.
«Οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια ξεπερνούν πλέον τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα και οι νέες τεχνολογίες απογειώνονται – απόδειξη ότι η πρόοδος είναι δυνατή όταν η φιλοδοξία και οι επενδύσεις ευθυγραμμίζονται», σχολιάζει η Kelly Levin, επικεφαλής επιστήμης, δεδομένων και αλλαγών συστημάτων στο Bezos Earth Fund, σύμφωνα με το Euronews. «Η πρόκληση είναι να επεκταθούν αυτές οι επιτυχίες και να αντιστραφούν τα πισωγυρίσματα» σημειώνει.
Η επίτευξη των κλιματικών στόχων είναι θέμα «ταχύτητας»
Το γενικό μήνυμα της έκθεσης είναι μια αυστηρή υπενθύμιση ότι οι κοινωνίες έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους για να επιτύχουν τους απαραίτητους κλιματικούς στόχους.
«Η επιστήμη είναι κατηγορηματική: ο κόσμος δεν κινείται αρκετά γρήγορα. Κάθε έτος καθυστέρησης κάνει το έργο πιο δύσκολο, και μόνο γρήγορες, διαρκείς μειώσεις μπορούν να διατηρήσουν το 1,5 °C εφικτό» αναφέρεται. Ο Ani Dasgupta, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του WRI, προσθέτει μια αξιοσημείωτη αναφορά: «Δέκα χρόνια μετά τη Συμφωνία του Παρισιού, ο κόσμος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Μπορούμε είτε να παγιώσουμε συστήματα που επιδεινώνουν τις κλιματικές καταστροφές, είτε να επιταχύνουμε τη μετάβαση προς ένα πιο υγιές, πιο βιώσιμο μέλλον».
