Η συζήτηση για το μέλλον της ενέργειας προκαλεί πόλωση καθώς από τη μία πλευρά οι υποστηρικτές της σταδιακής ενεργειακής μετάβασης επιμένουν ότι αυτή θα είναι αργή και επώδυνη, ενώ από την άλλη πλευρά οι θερμοί υποστηρικτές του μηδενικού ισοζυγίου υπογραμμίζουν τη ζημιά από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Η πρώτη ομάδα ζητά ρεαλισμό, η δεύτερη ομάδα ζητά θάρρος, όπως αναφέρει το think tank Ember σε άρθρο που δημοσιεύεται στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Και οι δύο πλευρές, ωστόσο, περιγράφουν ένα μέρος της εικόνας, ενώ καμία από τις δύο δεν μπορεί να εξηγήσει την ταχεία άνοδο και τη στρατηγική σημασία τεχνολογιών, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα ηλεκτρικά οχήματα, οι αντλίες θερμότητας και οι μπαταρίες. Αυτές οι τρεις ομάδες ενεργειακών τεχνολογιών φέρνουν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος παράγει, χρησιμοποιεί και μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια.
Επιπλέον, καμία από τις δύο πλευρές δεν προέβλεψε την άνοδο της Κίνας ως «ηλεκτροκράτους» (electrostate) ούτε προέβλεψε ότι οι αναδυόμενες αγορές θα υιοθετούσαν την ηλιακή και την αιολική ενέργεια ταχύτερα από τις ανεπτυγμένες χώρες. Ακόμη, δεν προέβλεψαν τη δραματική πτώση των τιμών που έχει επιτύχει η ηλεκτροτεχνολογία τις τελευταίες δεκαετίες.
Η ανθρωπότητα περνά από την καύση εξαντλήσιμων πόρων στην κατασκευή προηγμένων τεχνολογιών, από το κυνήγι ορυκτών καυσίμων στην εκμετάλλευση του ήλιου και από την κατανάλωση των πόρων της Γης στο δανεισμό τους. Πρόκειται για μια τεχνολογική επανάσταση, όχι για μια περιθωριακή υποκατάσταση. Στην ουσία, πρόκειται για μια ταυτόχρονη επανάσταση στον τρόπο παραγωγής, χρήσης και σύνδεσης της ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια αναλαμβάνουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα ηλεκτρικά οχήματα, οι αντλίες θερμότητας και η τεχνητή νοημοσύνη (AI) ηλεκτροδοτούν νέες χρήσεις. Οι μπαταρίες και η ψηφιοποίηση καθιστούν σταθερή, την κάποτε μεταβλητή, προσφορά και ευέλικτη, την κάποτε στατική, ζήτηση. Μαζί, αυτές οι τρεις αλλαγές αποτελούν την ηλεκτροτεχνική επανάσταση. Η Κίνα έχει ήδη αναλάβει ηγετική θέση, ενώ, μεταξύ άλλων, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, πρέπει να δράσουν γρήγορα για να αναγνωρίσουν τα πλήρη οφέλη αυτής της νέας εποχής για την ενέργεια, επισημαίνει το άρθρο.
Τι οδηγεί την ηλεκτροτεχνική επανάσταση
Στον βαθμό που η ιστορία της ενέργειας έχει μια καμπύλη, αυτή τείνει προς λύσεις που είναι πιο οικονομικές, φθηνότερες και πιο ασφαλείς. Η ηλεκτροτεχνολογία συνεχίζει αυτή την καμπύλη. Εστιάζει σε λύσεις που καθοδηγούνται από δυνάμεις πέρα από τη δράση για το κλίμα.
Η ηλεκτροτεχνολογική επανάσταση καθοδηγείται από τη φυσική, την οικονομία και τη γεωπολιτική.
Η φυσική είναι ο κύριος κινητήριος παράγοντας. Η ηλεκτροτεχνολογία κάνει τη θερμοδυναμική να «γελοιοποιεί» την καύση ορυκτών καυσίμων. Η καύση σπαταλά περισσότερα από τα δύο τρίτα της εισερχόμενης ενέργειας ως ανεπιθύμητη θερμότητα. Η ηλεκτροτεχνολογία παρακάμπτει εντελώς αυτό το φαινόμενο. Η ηλιακή, η αιολική ενέργεια, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι αντλίες θερμότητας είναι περίπου τρεις φορές πιο αποδοτικά από τους ανταγωνιστές τους που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα.
Η δεύτερη δύναμη είναι η οικονομία. Οι προηγμένες τεχνολογίες κατασκευής και τα ορυκτά καύσιμα λειτουργούν με διαφορετική οικονομική λογική. Οι τεχνολογίες απολαμβάνουν αυξανόμενες αποδόσεις – όσο περισσότερο παράγεις, τόσο φθηνότερες γίνονται. Αλλά τα εμπορεύματα αντιμετωπίζουν φθίνουσες αποδόσεις, επειδή όσο περισσότερο εξάγεις, τόσο πιο βαθιά πρέπει να σκάψεις. Από το 1980, οι τιμές της ηλιακής ενέργειας έχουν μειωθεί κατά 99%, ενώ οι τιμές του πετρελαίου δεν έχουν σημειώσει καμία δομική πτώση.
Στη συνέχεια, υπάρχει η γεωπολιτική. Ο ήλιος δεν μπορεί να σβήσει από ξένους παράγοντες. Η ενεργειακή κυριαρχία έχει σημασία, ειδικά σε έναν κόσμο που συγκλονίζεται. Στο σύστημα των ορυκτών καυσίμων, η γεωγραφική τύχη έδωσε σε λίγες χώρες τεράστιους πόρους. Σύμφωνα πάντα με το άρθρο, στον κόσμο της ηλεκτροτεχνολογίας, σχεδόν κάθε χώρα μπορεί να γίνει η δική της «Σαουδική Αραβία». Ενώ το 92% των χωρών έχει ανανεώσιμο δυναμικό που υπερβαίνει κατά 10 φορές την τρέχουσα ζήτηση, η παραγωγή ορυκτών καυσίμων της Σαουδικής Αραβίας είναι περίπου διπλάσια από την τρέχουσα ζήτηση.
Πώς επηρεάζει η ηλεκτροτεχνολογία την ενεργειακή μετάβαση
Χάρη σε αυτά τα τρία πλεονεκτήματα, η ηλεκτροτεχνολογία αναπτύσσεται εκθετικά και η τιμή της μειώνεται εδώ και δεκαετίες. Από το 2010, η ηλιακή ενέργεια έχει περάσει από το να είναι σχεδόν αμελητέα στο να ξεπερνά κάθε άλλη πηγή, από τη βιοενέργεια, την πυρηνική ενέργεια, την υδροηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο έως τον άνθρακα, πιο πρόσφατα. Η ηλιακή ενέργεια γνωρίζει άνθηση στις ηλιόλουστες αναδυόμενες αγορές, με το 63% να ξεπερνά την Αμερική στην υιοθέτηση της ηλιακής ενέργειας. Το Πακιστάν, για παράδειγμα, έχει εισαγάγει περισσότερη ηλιακή ενέργεια σε λίγα χρόνια από ό,τι έχει εγκαταστήσει από όλες τις άλλες πηγές σε πολλές δεκαετίες.
Οι μπαταρίες ακολουθούν μια παρόμοια πορεία. Οι πωλήσεις διπλασιάζονται κάθε δύο με τρία χρόνια από το 1991 και το κόστος έχει μειωθεί κατά 99%, επιτρέποντάς τους να κάνουν άλμα από τη μία χρήση στην άλλη. Τα ηλεκτρικά οχήματα αντιπροσωπεύουν πλέον το ήμισυ των πωλήσεων αυτοκινήτων στην Κίνα, την μεγαλύτερη αγορά αυτοκινήτων στον κόσμο. Η ηλιακή ενέργεια σε συνδυασμό με την αποθήκευση είναι πλέον ανταγωνιστική από πλευράς κόστους στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Το 2025, οι επενδύσεις στην αποθήκευση μπαταριών αναμένεται να ισούνται με τις επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο.
Ας πάμε πιο πίσω για να δούμε τη γενικότερη εικόνα. Η παγκόσμια οικονομία ηλεκτροδοτείται σταθερά για πάνω από έναν αιώνα. Το 2007, η ηλεκτρική ενέργεια ξεπέρασε το πετρέλαιο ως μεγαλύτερη πηγή χρήσιμης ενέργειας. Το 2025, οι επενδύσεις στην ηλεκτροτεχνολογία αναμένεται να φτάσουν το διπλάσιο των επενδύσεων στα ορυκτά καύσιμα, καθώς η ηλιακή ενέργεια προσελκύει περισσότερο κεφάλαιο από την ανάντη παραγωγή πετρελαίου. Η ηλεκτρική ενέργεια ωθεί τα ορυκτά καύσιμα σε παρακμή στον έναν τομέα μετά τον άλλο και σε μια χώρα μετά την άλλη. Η άνοδος της ηλεκτρικής ενέργειας έχει οδηγήσει σε κορύφωση της τελικής ζήτησης ορυκτών καυσίμων στα δύο τρίτα του κόσμου και σε παγκόσμια σταθεροποίηση της ζήτησης από κτίρια, βιομηχανία και οδικές μεταφορές.
Η εποχή της ηλεκτροτεχνολογίας έχει αργήσει να έρθει. Δεκαετίες εξελικτικών αλλαγών σε αυτόν τον τομέα – από τους ηλεκτροκινητήρες έως την ηλιακή ενέργεια και τις μπαταρίες – κορυφώνονται σε ένα κύμα αλλαγών. Η διαφορά σήμερα είναι ότι αυτές οι τεχνολογίες είναι πλέον πολύ φθηνές για να περιοριστούν και πολύ σημαντικές για να αγνοηθούν. Εάν η ηλιακή, η αιολική ενέργεια, οι μπαταρίες και η ηλεκτρική ενέργεια συνεχίσουν την αναπτυξιακή τους πορεία των τελευταίων 30 ετών για μόλις πέντε ακόμη χρόνια, θα ωθήσουν την παγκόσμια ζήτηση ορυκτών καυσίμων από τη σταθεροποίησή της σε τελική παρακμή.
Η επόμενη δεκαετία θα είναι αποφασιστική. Καθώς οι καμπύλες S της ηλεκτροτεχνολογίας γίνονται πιο απότομες και τα κόστη μειώνονται περαιτέρω, η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα θα μεταβεί από στάση σε πτώση. Θα εμφανιστούν νέοι νικητές και ηττημένοι. Οι εταιρείες και οι χώρες που επιθυμούν να ευημερήσουν σε αυτή την εποχή πρέπει να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους τόσο ριζικά όσο αλλάζει το ίδιο το ενεργειακό σύστημα.
