Πηγή Εικόνας: Pexels - PixabayΑπό το 1970 έχει χαθεί το 73% της παγκόσμιας άγριας ζωής, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί στα 8 δισεκατομμύρια. Και αυτό δεν αποτελεί σύμπτωση, αλλά σημαίνει ότι η αύξηση του πληθυσμού προκαλεί σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας, σύμφωνα με σχετική έρευνα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, βρίσκεται σε εξέλιξη μια καμπή στην ανθρώπινη ιστορία. Ο αριθμός των ανθρώπων σε 85 χώρες, κυρίως σε Ευρώπη και Ασία, αναμένεται να συρρικνωθεί μέχρι το 2050. Έως το 2100, ο ανθρώπινος πληθυσμός θα βαίνει μειούμενος, και κάποιοι πιστεύουν ότι αυτό θα είναι καλό για το περιβάλλον, όπως αναφέρει άρθρο στο The Conversation.
Το 2010, η Ιαπωνία έγινε η πρώτη ασιατική χώρα που άρχισε να ερημώνει. Η Νότια Κορέα, η Κίνα και η Ταϊβάν ακολουθούν από κοντά. Αντίστοιχα, το 2014, η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα στη νότια Ευρώπη, ακολουθούμενη από την Ισπανία, την Πορτογαλία και άλλες χώρες. Η Ιαπωνία και η Ιταλία αποκαλούνται από τους ερευνητές «χώρες της πρωτοπορίας της αποανάπτυξης» λόγω του ρόλου τους ως πρωτοπόρων για την κατανόηση των πιθανών συνεπειών στις περιοχές που βρίσκονται.
Δεδομένων των υποθέσεων ότι η ερημοποίηση θα μπορούσε να βοηθήσει στην περιβαλλοντική αποκατάσταση, διερευνάται από τους επιστήμονες αν η Ιαπωνία βιώνει αυτό που ονομάζεται «μέρισμα ερημοποίησης» της βιοποικιλότητας ή κάτι άλλο.
Από το 2003, εκατοντάδες επιστήμονες-πολίτες συλλέγουν δεδομένα βιοποικιλότητας για το πρόγραμμα Monitoring Sites 1.000 της ιαπωνικής κυβέρνησης. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Sustainability αξιοποίησε 1,5 εκατομμύρια καταγεγραμμένες παρατηρήσεις ειδών από 158 τοποθεσίες που βρίσκονταν σε δασικές, γεωργικές και περιαστικές περιοχές και σύγκρινε τις παρατηρήσεις με τις αλλαγές στον τοπικό πληθυσμό, τη χρήση γης και την επιφανειακή θερμοκρασία για περιόδους πέντε έως 20 ετών.
Η μελέτη περιλαμβάνει πουλιά, πεταλούδες, πυγολαμπίδες, βατράχια και 2.922 ενδημικά και μη ενδημικά φυτά.
Λόγω του μεγέθους της βάσης δεδομένων, της επιλογής των περιοχών και της τοποθέτησης της Ιαπωνίας ως εμπροσθοφυλακής της ερήμωσης για τη βορειοανατολική Ασία, πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες μελέτες του είδους της.
Η Ιαπωνία δεν είναι το Τσέρνομπιλ
Η βιοποικιλότητα συνέχισε να μειώνεται στις περισσότερες από τις περιοχές που μελετήθηκαν, ανεξάρτητα από την αύξηση ή τη μείωση του πληθυσμού. Μόνο όπου ο πληθυσμός παραμένει σταθερός, η βιοποικιλότητα είναι πιο σταθερή. Ωστόσο, ο πληθυσμός αυτών των περιοχών γερνάει και θα μειωθεί σύντομα, φέρνοντάς τες σε αντιστοιχία με τις περιοχές όπου ήδη παρατηρείται απώλεια της βιοποικιλότητας.
Σε αντίθεση με το Τσέρνομπιλ, όπου μια ξαφνική κρίση προκάλεσε μια σχεδόν ολική εκκένωση, η οποία προκάλεσε εντυπωσιακές αναφορές για την αναβίωση της άγριας ζωής, η απώλεια πληθυσμού στην Ιαπωνία εξελίχθηκε σταδιακά. Ενώ οι περισσότερες αγροτικές εκτάσεις παραμένουν υπό καλλιέργεια, κάποιες από αυτές αχρηστεύονται ή εγκαταλείπονται, κάποιες πωλούνται για αστική ανάπτυξη ή μετατρέπονται σε εντατικά καλλιεργούμενα τοπία. Αυτό εμποδίζει την ευρεία φυσική διαδοχή της ανάπτυξης των φυτών ή την αναδάσωση που θα εμπλούτιζε τη βιοποικιλότητα.
Σε αυτές τις περιοχές, ο άνθρωπος είναι ο παράγοντας της βιωσιμότητας του οικοσυστήματος. Οι παραδοσιακές γεωργικές και εποχιακές πρακτικές διαβίωσης, όπως οι πλημμύρες, η φύτευση και η συγκομιδή των ορυζώνων, η διαχείριση των οπωρώνων και των δασών και η συντήρηση των ιδιοκτησιών, είναι σημαντικές για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Έτσι, η ερήμωση μπορεί να είναι καταστροφική για τη φύση. Κάποια είδη ευδοκιμούν, αλλά αυτά είναι συχνά μη ενδημικά που παρουσιάζουν άλλες προκλήσεις, όπως η ξήρανση και ο πνιγμός των πρώην υγρών ορυζώνων από χωροκατακτητικά χόρτα.
Τα κενά και εγκαταλελειμμένα κτίρια, οι υπολειτουργούσες υποδομές και τα κοινωνικο-νομικά ζητήματα (όπως οι περίπλοκοι νόμοι περί κληρονομιών και οι φόροι γης, η έλλειψη διοικητικής ικανότητας των τοπικών αρχών και το υψηλό κόστος κατεδάφισης και διάθεσης) επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Ακόμη και όταν ο αριθμός των κενών, αχρησιμοποίητων ή εγκαταλελειμμένων σπιτιών αυξάνεται σε σχεδόν 15% σε σχέση με το στεγαστικό απόθεμα, η κατασκευή νέων κατοικιών συνεχίζεται αμείλικτα. Το 2024 θα χτιστούν περισσότερες από 790.000 κατοικίες, εν μέρει λόγω της μεταβαλλόμενης κατανομής του πληθυσμού και της σύνθεσης των νοικοκυριών της Ιαπωνίας. Μαζί με αυτές έρχονται δρόμοι, εμπορικά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις, πάρκινγκ και τα πανταχού παρόντα καταστήματα ψιλικών της Ιαπωνίας. Συνολικά, η άγρια ζωή έχει λιγότερο χώρο για να αναπτυχθεί, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν λιγότεροι άνθρωποι.
Τι μπορεί να γίνει;
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ερήμωση στην Ιαπωνία και τη βορειοανατολική Ασία βαθαίνει. Τα ποσοστά γονιμότητας παραμένουν χαμηλά στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Η έρευνα καταδεικνύει ότι η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας πρέπει να τύχει ενεργού διαχείρισης, ιδίως σε περιοχές που ερημώνουν. Παρά ταύτα, υπάρχουν μόνο λίγα τέτοια έργα στην Ιαπωνία.
Η εξάντληση της φύσης αποτελεί συστημικό κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα. Οι οικολογικοί κίνδυνοι, όπως η μείωση των ιχθυαποθεμάτων ή η αποψίλωση των δασών, απαιτούν καλύτερη λογοδοσία από τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες. Αντί να ξοδεύουν για περισσότερες υποδομές για έναν συνεχώς μειούμενο πληθυσμό, για παράδειγμα, οι ιαπωνικές εταιρείες θα μπορούσαν να επενδύσουν στην ανάπτυξη τοπικών φυσικών δασών για πιστώσεις άνθρακα.
Η ερήμωση αναδεικνύεται σε παγκόσμια μέγα-καταστροφή του 21ου αιώνα. Αν αντιμετωπιστεί σωστά, η αποανάπτυξη θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των πιο πιεστικών περιβαλλοντικών προβλημάτων του κόσμου, όπως η χρήση πόρων και ενέργειας, οι εκπομπές και τα απόβλητα, καθώς και η διατήρηση της φύσης.
